Usługi księgowe są usługami ciągłymi

Tak orzekł NSA w wyroku z 3.10.2018 (II FSK 3070/16).

Od właściciela biura rachunkowego wymaga się szczególnej staranności i profesjonalizmu przy rozliczeniach podatkowych, w tym własnych. Orzeczenie NSA, podobnie jak i sądu I instancji wskazuje, że i w tej branży zdarzają się uchybienia.

Usługa rozliczana w okresach rozliczeniowych

Sądy podkreśliły, że usługi księgowe są usługami ciągłymi, do których ma zastosowanie art. 14 ust. 1e updof. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli strony ustalą, że usługa jest rozliczana w okresach rozliczeniowych, to za datę powstania przychodu uznaje się ostatni dzień okresu rozliczeniowego określonego w umowie lub na wystawionej fakturze, nie rzadziej niż raz w roku. W biurze rachunkowym należącym do przedsiębiorcy okresem rozliczeniowym był miesiąc kalendarzowy. Zatem faktury dotyczące usług wykonanych w styczniu dokumentowały przychód, który powstał z ostatnim dniem stycznia, a nie w grudniu poprzedniego roku – orzekły sądy. Podkreśliły, że podatnik nie może samodzielnie decydować o momencie powstania przychodu.

Przede wszystkim jednak sądy potwierdziły ustalenia organów podatkowych, że przedsiębiorca w ogóle nie wykazał części przychodów i nie zapłacił od nich podatku. Właściciel biura rachunkowego tłumaczył to m.in. tym, że świadczył usługi księgowe bez wynagrodzenia. Nie przekonało to jednak ani organów podatkowych, ani sędziów.

Brak zapłaty od klientów nie oznacza, że podatnik nie uzyskał przychodu z tytułu wykonywanych przez siebie usług. Przychodem z działalności gospodarczej są kwoty należne, a nie faktycznie otrzymane – przypomniały sądy, wskazując na art. 14 ust. 1 updof.

Oszacowanie podstawy opodatkowania

Sądy potwierdziły, że istniały uzasadnione podstawy do tego, by oszacować podstawę opodatkowania na podstawie art. 23 § 1 Op. Organy podatkowe zrobiły to m.in. na podstawie informacji (oświadczeń) od klientów biura rachunkowego, w tym o miejscu prowadzenia i przechowywania ksiąg podatkowych (obowiązek informowania o miejscu prowadzenia i przechowywania pkpir oraz ewidencji przychodów dla celów ryczałtu ewidencjonowanego został w 2018 zniesiony nowelizacją updof z 27.10.2017, DzU poz. 2175, oraz nowelizacją z 12.09.2018 rozporządzenia w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów, DzU poz. 1779).

Organy podatkowe wzięły też pod uwagę przesłane przez klientów umowy na świadczenie usług księgowych oraz dokonywane przez nich wpłaty na rachunek bankowy właściciela biura. W rezultacie stwierdziły nierzetelność prowadzonej przez niego pkpir i oszacowały podstawę opodatkowania na podstawie art. 23 § 1 Op.

Działały przy tym w następujący sposób: gdy klient podał cenę za usługi, przyjęto taką właśnie cenę. Gdy kwota była wpłacona na rachunek bankowy właściciela biura i określona przez niego jako „zwrot kosztów”, wówczas:

• jeżeli wpłata była wyższa od kwoty na fakturze, a z opisu wpłaty wynikało, że dotyczy też innych płatności (np. VAT, ZUS, podatek) – uznawano te wyjaśnienia za prawdopodobne i przyjmowano kwotę z faktury,
• jeżeli wpłaty były dokonywane przez osoby, dla których nie wystawiono faktur, a klient dostarczył umowę z biurem, wg której kwota należna za usługi była niższa od wpłaty – przyjmowano kwotę zgodną z umową,
• jeżeli wpłaty były dokonywane przez osoby, dla których nie wystawiono faktur, a klient oświadczył, jaką kwotę płacił za świadczone usługi – przyjmowano kwotę zgodną z jego oświadczeniem.

W sytuacji, gdy klient nie podał ceny za usługi, przyjęto:

• gdy właściciel biura nie wystawił żadnej faktury – najniższą, a zarazem najczęstszą cenę za usługi wynikającą z wystawionych przez niego faktur (taką samą przyjmowano, gdy klient oświadczył, że w ogóle nie płacił za otrzymane usługi księgowe),
• gdy właściciel biura wystawił faktury tylko za część okresu, w którym świadczył usługi – cenę wynikającą z tych faktur.

Sądy uznały, że takie działanie organów było uzasadnione i poprawne, zmierzało do określenia podstawy opodatkowania w wysokości zbliżonej do rzeczywistej.

Wydatki na okulary

Sądy potwierdziły też, że organy podatkowe słusznie zakwestionowały niektóre wydatki jako koszt uzyskania przychodu. Chodziło m.in. o zakup okularów korekcyjnych. Sądy orzekły, że korzystanie z okularów jest indywidualną sprawą podatnika, służy jego celom osobistym. Niezależnie bowiem od tego, czy podatnik prowadziłby działalność gospodarczą (biuro rachunkowe), i tak kupiłby sobie okulary zarówno dla ochrony swojego zdrowia, jak i po to, żeby móc np. prowadzić samochód. Wydatek na zakup okularów korekcyjnych nie ma więc związku z uzyskaniem ani dążeniem do uzyskania przychodu z działalności gospodarczej – orzekły sądy.