Upominek dla pracownika odchodzącego na emeryturę – czy trzeba pobrać zaliczkę na PIT

Nie, nie mamy w tym przypadku do czynienia z nieodpłatnym świadczeniem stanowiącym przychód ze stosunku pracy opodatkowanym PIT, lecz z darowizną objętą przepisami ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Jak czytamy w wyroku TK z 8.07.2014 (K 7/13), jest oczywiste, że pracodawcy (poza wyjątkowymi sytuacjami) nie dokonują darowizn na rzecz swoich pracowników. Jednocześnie jest oczywiste, że wynagrodzenie za pracę może przybierać nie tylko pieniężną postać, lecz także postać różnego rodzaju świadczeń, które – nawet nieujęte w umowie o pracę – w praktyce są postrzegane jako jego element. Gdyby się zdarzyło, że pracodawca rzeczywiście chce obdarować konkretnego pracownika, np. z okazji jubileuszu zatrudnienia wręcza mu zegarek, wówczas korzyść tę należałoby potraktować jako podlegającą ustawie (...) o podatku od spadków i darowizn (...).

A zatem to nie zamiar obdarowania stanowi kryterium odróżnienia świadczeń pracodawcy, o których wartość należy podnieść podlegający opodatkowaniu dochód pracownika, od tych, które jego dochodu nie zwiększają. Kryterium tym musi być obiektywna ocena, czy świadczenie leżało w interesie pracownika, a jest tak wtedy, gdy stanowi ono realne przysporzenie majątkowe (korzyść), którego efekt jest uchwytny w jego majątku.

Stanowisko to podzielają organy podatkowe (zob. pisma: MF z 29.10.2015, DD3.8222.2.376.2015.KDJ, KIS z 9.03.2018, 0112-KDIL3-1.4011.23.2018.2.AA, 10.05.2018, 0114-KDIP3-2.4011.172.2018.1.AK1, 11.10.2018, 0115-KDIT2-2.4011.340.2018.1.MD, i 28.12.2018, 0115-KDIT2-2.4011.412.2018.4.BK). Wskazują, że art. 2 ust. 1 pkt 3 updof przewiduje sytuację, w której uzyskanie korzyści majątkowej mieszczącej się w definicji przychodu nie powoduje powstania obowiązku podatkowego w PIT. Przepis ten wyłącza z opodatkowania przychody podlegające przepisom o podatku od spadków i darowizn. Zdaniem fiskusa przekazanie pracownikom – z okazji różnego rodzaju jubileuszy (np. rocznicy istnienia zakładu pracy, wieloletniego stażu pracy) i wydarzeń (np. przejście na emeryturę) – upominków rzeczowych (piór wiecznych, portfeli, zegarków, pamiątkowych tabliczek, statuetek z logo firmy, medali okolicznościowych itp.) nie jest dodatkową formą gratyfikacji za wykonaną pracę, lecz spełnia kryteria darowizny określone w art. 888 § 1 Kc, zgodnie z którym przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. 

W przywołanym piśmie KIS z 11.10.2018 stwierdzono: obiektywne kryterium – wystąpienia po stronie pracownika przysporzenia majątkowego (korzyści) – nie jest spełnione, gdy pracodawca wręcza pracownikom prezenty okolicznościowe w postaci drobnych upominków, np. podkładów drewnianych z tabliczką

z wygrawerowanymi podziękowaniami, pióra, długopisu w związku z przejściem na emeryturę lub osiągnięciem określonego stażu pracy. (...) Nawet jeśli ww. upominki będą przekazywane w ramach firmowych uroczystości za zgodą obdarowanego, po jego stronie nie pojawia się korzyść, choćby w postaci zaoszczędzenia wydatku. Nie sposób bowiem zakładać, że gdyby nie spotkania mające na celu uhonorowanie obdarowanych i przekazanie upominków, pracownik wydałby pieniądze na ich zakup.

Podsumowując: (...) wartość tych świadczeń nie skutkuje powstaniem przychodu z tytułu nieodpłatnych świadczeń, o którym mowa w art. 12 ust. 1 w zw. z art. 11 ust. 1 updof, a wnioskodawca nie jest zobowiązany do obliczenia i pobrania zaliczki PIT.

Koszt u pracodawcy w kwocie brutto

Interpretacja KIS z 24.01.2018 (0111-KDIB1-3.4010.15.2018.1.BM) potwierdza, że wydatki na jubileuszowe upominki dla pracowników mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów pracodawcy: Omawiane wydatki nie zostały (...) wymienione w art. 16 ust. 1 updop zawierającym katalog wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów. W szczególności wydatki na nabycie zegarków nie będą stanowiły kosztów reprezentacji, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 28 updop. Reprezentacja jest bowiem zasadniczo skierowana do otoczenia zewnętrznego firmy, nie do jej pracowników. Wydatki te nie będą również wyłączone na mocy art. 16 ust. 1 pkt 14 updop, który wyłącza z kosztów uzyskania przychodów darowizny oraz ofiary wszelkiego rodzaju. Przepis ten dotyczy bowiem sytuacji zwiększania kosztów uzyskania przychodów o kwoty równe wartości przekazanych darowizn. Nie dotyczy natomiast samych wydatków na nabycie składników majątku, które będą przedmiotem darowizny.

Jednocześnie organy podatkowe wskazują, że pracodawca nie ma prawa do odliczenia VAT naliczonego przy zakupie upominków, gdyż ich przekazanie nie służy celom prowadzonej działalności gospodarczej. Osobiste cele i korzyści pracowników ze względu na rodzaj i charakter podarków mają w tym przypadku znaczenie pierwszorzędne w stosunku do korzyści pracodawcy (korzyści gospodarczych) – czytamy w interpretacji KIS z 18.04.2018 (0111-KDIB3-1.4012.83.2018.2.WN). Dalej KIS argumentowała, że obdarowanie statuetkami (...) nie jest niezbędne dla celów prowadzonej działalności gospodarczej, gdyż pracownicy są zobowiązani świadczyć pracę niezależnie od prezentów, jakie z własnej woli przekazuje im pracodawca. (...) Zakupy te ponoszone są przede wszystkim w celu zaspokojenia prywatnych potrzeb pracowników. (...) Nie występuje więc niebudzący wątpliwości związek (nawet pośredni) podatku naliczonego z wykonywaniem czynności opodatkowanych (podobnie KIS w interpretacji z 26.02.2018, 0112-KDIL2-1.4012.18.2018.1.MK).