Ulga w składkach społecznych – czy spedycja i przewóz to te same czynności

Tak wynika z decyzji ZUS z 12.11.2021 r. (WPI/200000/43/729/2021).

Pan X jest zatrudniony na umowę o pracę na stanowisku kierowcy zawodowego w taborze międzynarodowym. Otworzył działalność gospodarczą i ubiegał się o licencję na wykonywanie transportu drogowego. Do chwili jej uzyskania będzie pracował u dotychczasowego pracodawcy. Z momentem uzyskania licencji rozwiąże umowę o pracę i rozpocznie wykonywanie zleceń transportowych we własnym imieniu. Zlecenia będzie pozyskiwał głównie od pośredników handlowych trudniących się zawodowo przewozem lub pośrednictwem w przewozie i wysyłaniu towarów. Zamierza również zawrzeć umowę spedycji z byłym pracodawcą (podmiot A zleca usługę transportową spedytorowi, następnie spedytor zleca usługę przedsiębiorcy – panu X).

Przewoźnik zobowiązuje się do wykonywania usług transportowych w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa i będzie wykorzystywał do tego środki transportu własne lub wynajmowane na podstawie innych umów. Spedytor (były pracodawca) w żaden sposób nie będzie ingerował w sposób realizacji usługi transportowej, pełni tylko rolę pośrednika między zlecającym usługę transportową a przewoźnikiem – ogranicza się do organizacji frachtów i przedstawiania zleceń transportowych.

Pan X pytał, czy popisując umowę spedycji z byłym pracodawcą, utraci prawo do ulgi na start i opłacania preferencyjnych składek na ubezpieczenia społeczne przez 24 mies.

ZUS przypomniał, że w myśl art. 18 ust. 1 Pp przedsiębiorca będący osobą fizyczną, który podejmuje działalność gospodarczą (DG):

• po raz pierwszy albo
• ponownie po upływie co najmniej 60 mies. od dnia jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia

i nie wykonuje jej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia DG w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres DG, nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym przez 6 mies. od dnia podjęcia tej działalności.

Zgodnie zaś z art. 18a usus podstawę wymiaru składek społecznych osób prowadzących pozarolniczą DG w okresie pierwszych 24 mies. kalendarzowych od dnia rozpoczęcia jej wykonywania stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia. Z opłacania składek od tak ustalonej podstawy wymiaru nie mogą skorzystać osoby, które:

• prowadzą lub w okresie ostatnich 60 mies. kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania DG prowadziły pozarolniczą działalność,
• wykonują DG na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia DG w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej DG.

Zarówno art. 18 ust. 1 Pp, jak i art. 18a usus stanowią, że z ww. preferencji nie korzystają osoby, które już prowadzą lub przez ostatnie 60 mies. kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia DG prowadziły działalność pozarolniczą.

Ponadto z przepisów wynika, że aby osoba rozpoczynająca pozarolniczą DG miała prawo do obu ulg, niezbędne jest, żeby nie wykonywała tożsamych czynności na rzecz byłego pracodawcy w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym. Zakres wykonywanych czynności dla byłego lub obecnego pracodawcy, na rzecz którego będzie wykonywana działalność, nie może pokrywać się z zakresem czynności wykonywanych w ramach stosunku pracy.

ZUS uznał, że w przypadku przedsiębiorcy nie można jednoznacznie stwierdzić, że zakres czynności jest inny. Na etacie wykonuje on pracę na stanowisku kierowcy zawodowego w taborze międzynarodowym, natomiast działalność będzie polegać na transporcie drogowym w ruchu krajowym i międzynarodowym. W ocenie ZUS czynności pokrywają się i brak elementu podporządkowania występującego przy umowie o pracę nie ma tu istotnego znaczenia. Prawo do ulg nie przysługuje.

Przypomnijmy, że przez umowę przewozu przewoźnik zobowiązuje się w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa do przewiezienia za wynagrodzeniem osób lub rzeczy (art. 774 Kc). Natomiast przez umowę spedycji spedytor zobowiązuje się za wynagrodzeniem w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa do wysyłania lub odbioru przesyłki albo do dokonania innych usług związanych z jej przewozem (art. 794 Kc). Spedytor jest odpowiedzialny za przewoźników i dalszych spedytorów, którymi posługuje się przy wykonaniu zlecenia, chyba że nie ponosi winy w wyborze (art. 799 Kc). Spedytor może sam dokonać przewozu. W tym przypadku ma jednocześnie prawa i obowiązki przewoźnika (art. 800 Kc).

Zakres odpowiedzialności spedytora różni się zatem od odpowiedzialności przewoźnika. W praktyce jednak odróżnienie tych umów bywa trudne, szczególnie gdy spedytor sam przewozi przesyłkę. Jeśli do obowiązków zleceniobiorcy należy nie tylko przewóz, ale także czynności związane z organizacją przewozu, to przemawia to za umową spedycji.