Transakcja z podmiotem wykreślonym z rejestru VAT i objętym sankcjami w związku z wojną w Ukrainie

Ustawa z 13.04.2022 r. o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 129) w art. 6 przewiduje karę pieniężną w wysokości 20 mln zł dla osób lub podmiotów, które w stosunku do osoby lub podmiotu wpisanych na listę sankcyjną m.in. nie dopełniają obowiązku zamrożenia środków finansowych, funduszy lub zasobów gospodarczych bądź zakazu udostępniania środków finansowych, funduszy lub zasobów gospodarczych.

Jednak ustawa ta nie zakazuje prowadzenia w Polsce działalności gospodarczej przez osoby i podmioty wpisane na listę sankcyjną. Co więcej, jej art. 6a przewiduje ustanowienie tymczasowego zarządu przymusowego, gdy jest to niezbędne dla zapewnienia funkcjonowania podmiotu gospodarczego prowadzącego przedsiębiorstwo na terytorium RP w celu:

• utrzymania miejsc pracy w tym przedsiębiorstwie lub
• utrzymania w zakresie działalności tego przedsiębiorstwa świadczenia usług użyteczności publicznej lub wykonywania innych zadań o charakterze publicznym, lub
• ochrony interesu ekonomicznego państwa.

Może się zdarzyć, że podatnik VAT wpisany na listę sankcyjną, w przypadkach określonych w art. 96 ustawy o VAT, zostanie wykreślony z rejestru podatników. Przesłanką wykreślenia z rejestru VAT nie jest jednak wpisanie go na listę sankcyjną.

Z kolei art. 106d ustawy o VAT nie zawiera zakazu wystawiania faktur w imieniu i na rzecz podatnika wykreślonego z rejestru podatników VAT lub wpisanego na listę sankcyjną.

Podatnik może więc wystawiać faktury w imieniu i na rzecz kontrahenta wykreślonego z rejestru podatników VAT, także takiego, który został wpisany na listę sankcyjną.

Na podstawie art. 88 ust. 4 ustawy o VAT wyłączenie z prawa do odliczenia VAT stosuje się również do podatników, którzy nie są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni. Co do zasady, kontrahenci takich podatników nie są jednak pozbawieni prawa do odliczenia VAT naliczonego przy nabyciu od nich towarów lub usług. Niemniej w praktyce, w związku z zakazem dokonywania zapłaty za towary i usługi nabyte od podatników wpisanych na listę sankcyjną, nawet jeśli podatnik będzie mógł odliczyć VAT na podstawie faktury wystawionej w ramach samofakturowania, to po upływie 90 dni od dnia upływu terminu płatności należności wynikającej z takiej faktury, z uwagi na przepisy o uldze na złe długi w VAT, konieczna będzie korekta VAT naliczonego oraz kosztów uzyskania przychodów. Prawo do odliczenia VAT naliczonego może być przez to odroczone na bliżej nieokreślony czas. Podobnie jest w przypadku kosztów uzyskania przychodów w związku z regulacjami w updop i updof, dotyczącymi złych długów.