Towar dostarczany partiami – rozliczenie VAT

W myśl art. 19a ust. 1 ustawy o VAT obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów. Podatek staje się więc wymagalny w rozliczeniu za okres, w którym dostawa została dokonana, i powinien być rozliczony za ten okres. Przez „dokonanie dostawy towarów” należy zaś rozumieć – zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o VAT – przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel. Z wydaniem towaru przez dostawcę łączy się istotny skutek w postaci przejścia na odbiorcę korzyści i ciężarów związanych z towarem oraz ryzyka przypadkowej jego utraty lub uszkodzenia.

W określeniu „jak właściciel” zawiera się możliwość uznania za dostawę faktycznego przeniesienia władztwa nad rzeczą. W myśl ustawy o VAT „dostawa” oznacza wszelkiego rodzaju rozporządzanie towarem (sprzedaż, zamiana, darowizna, a także każda inna transakcja, która w aspekcie ekonomicznym będzie prowadziła do podobnego rezultatu).

Co należy rozumieć przez „przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel”, określił TSUE w wyroku z 8.02.1990 r. (C-320/88). Stwierdził, że dla uznania danej czynności za opodatkowaną dostawę towarów nie ma znaczenia to, czy dochodzi do przeniesienia własności w sensie cywilnoprawnym. Chodzi o każde przeniesienie prawa do rozporządzania towarem na inny podmiot, które skutkuje tym, że uzyskuje on de facto możliwość korzystania z rzeczy jak właściciel, nawet jeżeli nie wiąże się to z przeniesieniem własności („przeniesienie własności w sensie ekonomicznym”). Kluczowym elementem jest więc przeniesienie praktycznej kontroli nad rzeczą i możliwości dysponowania nią (a nie rozporządzania nią w sensie cywilnoprawnym). Przejściu własności ekonomicznej nie musi zatem towarzyszyć przejście własności w sensie prawnym, bo „dostawa towarów” nie ogranicza się wyłącznie do prawa własności rzeczy.

Postanowienia umów cywilnoprawnych o uznaniu dostawy towarów za dokonaną pozostają bez znaczenia do celów powstania obowiązku podatkowego w VAT, mogą pełnić jedynie funkcję pomocniczą w przypadku wystąpienia wątpliwości. Na potrzeby ustalenia momentu powstania obowiązku podatkowego dokonanie czynności następuje z chwilą jej faktycznego dokonania, z wyjątkiem przypadków, w których przepisy ustawy o VAT określają wprost ten moment (nie dotyczy to opisanej sytuacji).

Reasumując: w momencie przekazania danej partii towaru klientowi dochodzi do dostawy towaru, w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy o VAT – w tej części. Tym samym – w myśl art. 19a ust. 1 ustawy o VAT – każdorazowa dostawa danej partii towaru, realizowana przez spółkę na podstawie jednostkowego zamówienia, powoduje powstanie obowiązku podatkowego. W konsekwencji każda dostawa części/partii towarów powinna zostać przez spółkę udokumentowana fakturą (nie później niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru).

Z obowiązku wystawienia faktury w tym terminie nie zwalniają spółki ew. postanowienia umowne, z których wynikałoby, że warunkiem wystawienia faktury na rzecz klienta jest dostarczenie całego zamówienia. Zaprezentowane stanowisko podzielają organy podatkowe (por. interpretacja KIS z 11.09.2024 r., 0114-KDIP12.4012.283.2024.3.RM).