Termin nabycia dodatkowego urlopu przez niepełnosprawnego pracownika

Zasady ustawowe

Osoby z orzeczonym znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności (dalej pracownicy niepełnosprawni) są uprzywilejowane w zakresie czasu na wypoczynek na mocy art. 19 ustawy z 27.08.1997 o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (DzU z 2021 poz. 573, dalej ustawa o zatrudnianiu niepełnosprawnych). Przepis ten zapewnia im prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. Wyklucza się jednak jego uzyskanie, jeżeli pracownikowi niepełnosprawnemu przysługuje:

• więcej niż 26 dni roboczych podstawowego urlopu wypoczynkowego lub
• dodatkowy urlop wypoczynkowy na mocy innych regulacji, lecz gdy jego wymiar jest niższy niż 10 dni, wówczas pracownikowi należy się urlop dodatkowy w wymiarze 10 dni, zgodnie z art. 19 ust. 1 zdanie 1 ustawy o zatrudnianiu niepełnosprawnych.

Pracownik równocześnie zatrudniony przez więcej niż jednego pracodawcę u każdego z nich ma prawo do dodatkowego urlopu z tytułu niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym lub znacznym. Nie może go jednak dotyczyć żadna ze wskazanych przesłanek wyłączających.

Rok pracy

Prawo do pierwszego dodatkowego urlopu pracownik niepełnosprawny nabywa po przepracowaniu roku po dniu zaliczenia go do kategorii znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności (art. 19 ust. 1 zdanie 2 ustawy o zatrudnianiu niepełnosprawnych). Dniem zaliczenia jest dzień posiedzenia zespołu orzekającego, czyli data wydania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności (por. wyjaśnienia Biura Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych: www.niepelnosprawni.gov.pl/a,2,prawo-dododatkowego-urlopu-wypoczynkowegopjm, dalej wyjaśnienia BPRON). Od tej daty liczy się rok pracy tylko wtedy, gdy w tym czasie osoba niepełnosprawna pozostaje w stosunku pracy. W razie podjęcia zatrudnienia później (jak w pytaniu) początek rocznego terminu pokryje się z pierwszym dniem świadczenia pracy.

Przy liczeniu roku pracy, z którego upływem pracownik niepełnosprawny po raz pierwszy uzyska prawo do 10 dni dodatkowego urlopu, trzeba postępować zgodnie z regułami obowiązującymi w zakresie ustalania terminów, od których zależy nabycie uprawnień pracowniczych. Po pierwsze zamiast odwoływać się do art. 112 Kc, należy zastosować zasady potoczne (kalendarzowe). Konkretne uprawnienie zaczyna zatem przysługiwać pracownikowi z upływem dnia bezpośrednio poprzedzającego dzień, który nazwą lub datą odpowiada dniowi, od którego rozpoczęło się liczenie lub od ostatniego dnia okresu uprawniającego (por. wyrok SN z 19.12.1996, I PKN 47/96, i stanowisko MPiPS z 18.01.2011 w sprawie ustalania terminów w prawie pracy).

Jeżeli w wymaganym do dodatkowego urlopu roku pracy pracownika niepełnosprawnego będą przerwy, wówczas jest konieczne ich sumowanie, przyjmując za miesiąc 30, a za rok 365 dni. Z art. 19 ust. 1 zdanie 2 ustawy o zatrudnianiu niepełnosprawnych nie wynika bowiem ciągłość zatrudnienia. W efekcie należy przyjąć wytyczne z art. 114 Kc w zw. z art. 300 Kp i art. 66 ust. 1 ustawy o zatrudnianiu niepełnosprawnych.

Przedłożenie orzeczenia

Z wyjaśnień BPRON wynika, że nabycie dodatkowego urlopu przez pracownika niepełnosprawnego nie zależy od przedstawienia orzeczenia o niepełnosprawności pracodawcy (wśród ekspertów są zdania przeciwne). Od dnia, w którym pracownik to uczyni:

• jest wliczany do stanu zatrudnienia niepełnosprawnych (art. 2a ust. 1 ustawy o zatrudnianiu niepełnosprawnych),
• zaczynają mu przysługiwać uprawnienia pracownicze z ustawy o zatrudnianiu niepełnosprawnych, w tym dodatkowy urlop wypoczynkowy (art. 20c ustawy o zatrudnianiu niepełnosprawnych).

BPRON uważa, że art. 19 ust. 1 ustawy o zatrudnianiu niepełnosprawnych jest przepisem szczególnym wobec jej art. 20c. W praktyce oznacza to, że pracownik niepełnosprawny, zaliczony do znacznego bądź umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, z prawa do dodatkowego urlopu wypoczynkowego będzie mógł skorzystać dopiero po przedstawieniu pracodawcy orzeczenia – zaznacza.

Pełna pula

Sposób sformułowania art. 19 ust. 1 ustawy o zatrudnianiu niepełnosprawnych nie pozostawia wątpliwości, że pierwszy dodatkowy urlop pracownik niepełnosprawny nabywa zawsze w całości – nawet jeśli rok pracy upłynie w grudniu danego roku, a z dniem 1 stycznia następnego roku osoba ta uzyska prawo do kolejnego urlopu dodatkowego (por. wyjaśnienia BPRON).