Środki z ubezpieczenia pokrywające wydatki odszkodowawcze – czy stanowią przychód podatkowy

W świetle interpretacji organów podatkowych odpowiedź brzmi: tak.

Co prawda z art. 12 ust. 4 pkt 6a updop wynika, że do przychodów nie zalicza się m.in. zwróconych innych wydatków niezaliczonych do kosztów uzyskania przychodów, jednak organy podatkowe są zdania, że aby dany wydatek mógł być zaliczony do kategorii „innych wydatków”, o których mowa w tym przepisie, konieczne jest, by:

• nie został zaliczony do kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 16 updop oraz
• został wcześniej przez podatnika poniesiony, a następnie podatnikowi zwrócony; przy tym wydatek poniesiony powinien być odpowiednikiem wydatku zwróconego.

Zatem według fiskusa „wydatek zwrócony” to ten sam, a nie taki sam wydatek, który został poniesiony. W analizowanym przypadku spółka otrzymała od ubezpieczyciela zwrot części ustalonego z klientem odszkodowania (z tytułu wad dostarczonych towarów), którego to odszkodowania (zapłaconego klientowi) nie zaliczyła do kosztów uzyskania przechodów na mocy art. 16 ust. 1 pkt 22 updop.

Jak czytamy w interpretacji KIS z 11.12.2018 r. (0111-KDIB2-3.4010.331.2018.1.AZE), należy przyjąć, że otrzymane środki pieniężne są powiązane (korespondują) z kosztami ubezpieczenia wnioskodawcy na wypadek konieczności zapłacenia odszkodowania, niepodlegającymi wyłączeniu z kosztów podatkowych, a nie z zapłaceniem odszkodowania z tytułu wad dostarczonych wyrobów. Fakt, że wysokość wypłaconej wnioskodawcy przez ubezpieczyciela kwoty z tytułu ubezpieczenia odpowiada ok. 80% łącznej wartości wypłaconego klientowi odszkodowania z tytułu wad dostarczonych wyrobów, pozostaje bez znaczenia dla kwalifikacji środków pieniężnych (…), jako przychodu z działalności gospodarczej.

Środków pieniężnych otrzymanych od ubezpieczyciela nie można utożsamiać ze zwrotem zapłaconego odszkodowania z tytułu wad dostarczonych wyrobów, gdyż takim zwrotem nie są. Fakt wypłaty środków pieniężnych przez ubezpieczyciela wynika bowiem z umowy ubezpieczenia zawartej z ubezpieczycielem, a zatem z innego tytułu.

W związku z powyższym środki pieniężne otrzymane przez wnioskodawcę od ubezpieczyciela są wykonaniem świadczenia z umowy ubezpieczenia, a nie (…) zwrotem części odszkodowania uzgodnionego z klientem; w konsekwencji stanowią przychód podlegający opodatkowaniu (…), na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 1 updop.

Podobny pogląd ws. kwalifikacji do przychodów otrzymanych od ubezpieczyciela kwot pokrywających wypłacone przez podatników kontrahentom odszkodowania (kary umowne) za niewłaściwe wykonanie zobowiązania wyrażono także w pismach KIS z 28.09.2018 r. (0114-KDIP2-2.4010.351.2018.1.JG) i 22.12.2017 r. (0111-KDIB2-1.4010.355.2017.1.ZK) oraz IS w Bydgoszczy z 18.08.2016 r. (ITPB1/4511-544/16/MR).

Prawidłowość tego stanowiska potwierdzają nieprawomocne wyroki WSA w Łodzi z 21.03.2018 r. (I SA/Łd 65/18) i Warszawie z 20.02.2017 r. (III SA/Wa 1011/16).

Odmiennie orzekł natomiast WSA w Gdańsku w wyroku z 13.06.2017 r. (I SA/Gd 349/17), stwierdzając, że odszkodowanie otrzymane przez podatnika na pokrycie zobowiązania wobec kontrahenta nie powinno stanowić przychodu po jego stronie w takiej wysokości, w jakiej nie zostało zaliczone do kosztów podatkowych (…). Przyjęcie przeciwnej interpretacji prowadziłoby do sytuacji, w której podatnik nie mógłby zaliczyć do kosztów (…) odszkodowania zapłaconego, a musiałby zaliczyć do przychodu odszkodowanie otrzymane, które w całości przekazał kontrahentowi. W sytuacji takiej podatnik nie uzyskał żadnego przysporzenia majątkowego, od którego należałoby uiścić. Obciążenie (…) należałoby uznać za niesłuszne i krzywdzące podatnika.

Orzeczenie to zapadło na gruncie przepisów updof, w których kwestię wyłączenia z przychodów zwróconych innych wydatków niezaliczonych do kosztów uzyskania przychodów normuje art. 14 ust. 3 pkt 3a.

Czas pokaże, którą z tych wykładni podzieli NSA.