Sprzedaż towaru w promocji – podatki i ewidencja księgowa

W poniższych rozważaniach przyjęto założenie, że nie jest to transakcja między podmiotami powiązanymi, a jej oczekiwanym rezultatem ma być zwiększenie przychodów ze sprzedaży oraz zysków przedsiębiorcy.

Podstawa opodatkowania VAT

W przypadku sprzedaży towarów po promocyjnej cenie podstawę opodatkowania VAT ustala się na zasadach ogólnych. Jest nią wszystko, co stanowi zapłatę (z wyjątkiem kwoty VAT), którą dostawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy lub od osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze, mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych przez podatnika (art. 29a ust. 1 i 6 pkt 1 ustawy o VAT). Tak ustalona podstawa opodatkowania nie obejmuje udzielonych nabywcy opustów i obniżek cen, uwzględnionych w momencie sprzedaży, już w fakturze lub w paragonie fiskalnym (art. 29a ust. 7 pkt 2 ustawy o VAT).

Prowadzi to do wniosku, że podstawą opodatkowania jest rzeczywista kwota należna lub otrzymana od nabywcy z tytułu sprzedaży promocyjnej, pomniejszona o kwotę VAT. Dotyczy to także sprzedaży premiowej za tzw. symboliczną złotówkę (zob. np. interpretacje KIS z 12.07.2019, 0112-KDIL4.4012.143.2019.4.JS, 28.06.2019, 0114-KDIP1-3.4012.208.2019.1.RMA, 6.03.2019, 0114-KDIP4.4012.842.2018.5.KM, oraz 10.01.2018, 0114-KDIP1-1.4012.646.2017.1.AO).

W ostatnim z ww. pism czytamy: podstawą opodatkowania w przypadku sprzedaży towarów, realizowanej w ramach organizowanych przez wnioskodawcę akcji promocyjnych, będzie kwota faktycznie zapłacona/należna spółce za te towary od kontrahentów, czyli uwzględniająca przyznane im rabaty, pomniejszona o kwotę należnego podatku, również w sytuacji gdy po uwzględnieniu rabatu cena ta będzie znacznie odbiegać od ceny rynkowej tych towarów, w tym wynosić 1 zł/1 gr netto plus podatek VAT.

Zarówno organy podatkowe, jak i sądy administracyjne podkreślają jednak, że stosowanie znacznych opustów cenowych/rabatów jest niedopuszczalne, jeżeli ma służyć obejściu przepisów prawa i uniknięciu opodatkowania. Tak więc każdy opust/rabat powinien być uzasadniony ekonomicznie i prowadzić do osiągnięcia celu, jaki został wytyczony dla działalności gospodarczej, tj. zarobku.

Takie wnioski wynikają m.in. z wyroku NSA z 21.04.2016 (I FSK 1904/14): sprzedaż za „symboliczną złotówkę” odpowiednio udokumentowana nie jest sprzeczna z prawem. (...) Istotne jest jednak, aby cena ta była uzasadniona względami ekonomicznymi towarzyszącymi danej transakcji, np. gdy stanowi to element strategii podatnika, który ma doprowadzić do umocnienia jego pozycji na rynku, do zwiększenia wolumenu sprzedaży czy uzyskania innych ekonomicznych korzyści z tak realizowanej transakcji.

Prawo do odliczenia VAT

Przy nabyciu lub wytworzeniu towarów służących działalności gospodarczej podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia VAT. Przepisy o VAT nie ograniczają zakresu tego prawa, jeżeli podatnik sprzedaje towary po promocyjnych cenach.

Potwierdzeniem tego jest interpretacja KIS z 11.04.2019 (0115-KDIT1-2.4012.80.2019.2.AJ), w której – odnosząc się do zakupu towarów sprzedawanych w promocji po cenie odbiegającej od ceny rynkowej, tj. obniżonej nawet o 99% (wynoszącej np. 1 zł lub 1 gr netto plus podatek) – organ wskazał, że spółce będzie przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z nabyciem towarów sprzedawanych w ramach strategii marketingowej np. za 1 zł, zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT. Przy czym prawo to będzie przysługiwało, o ile nie występują/nie wystąpią przesłanki negatywne wymienione w art. 88 ustawy.

KIS wyjaśniła, że choć koszt (cena) nabycia towarów sprzedawanych w ramach promocji przewyższa cenę sprzedawanych towarów, to jednak pozostaje w bezpośrednim związku z prowadzoną przez spółkę działalnością. Skoro przyjęta strategia marketingowa ma na celu wygenerowanie wyższej sprzedaży opodatkowanej VAT, to należy uznać, że zakup towarów sprzedawanych w promocyjnych cenach jest związany z czynnościami opodatkowanymi VAT.

Podobne stanowisko KIS zaprezentowała także w pismach z 12.07.2019 (0112-KDIL4.4012.143.2019.4.JS) oraz 10.01.2018 (0114-KDIP1-1.4012.709.2017.1.AO).

Skutki w podatku dochodowym

Za przychody z działalności gospodarczej zasadniczo uznaje się przychody należne, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont (art. 14 ust. 1 updof oraz art. 12 ust. 3 updop). Przychodem ze sprzedaży towarów po promocyjnej cenie jest kwota faktycznie należna lub otrzymana od nabywcy, pomniejszona o należny VAT. Przychód podatkowy powstaje zatem w wysokości ceny promocyjnej netto sprzedanego towaru.

Każdy przedsiębiorca, w granicach prawa, może swobodnie kształtować swoje operacje gospodarcze, w tym stosować znaczne bonifikaty, jeśli mają one na celu osiągnięcie zamierzonych korzyści ekonomicznych. Akcje promocyjne, których zasady wynikają z regulaminu promocji, polegające na oferowaniu towarów po obniżonej cenie (w tym za symboliczną złotówkę), mają na celu m.in. wzrost rozpoznawalności towarów, budowanie relacji z kontrahentami oraz pozyskiwanie nowych nabywców. Oczekiwanym przez sprzedawcę skutkiem takiego działania jest zwiększenie przychodów ze sprzedaży towarów i to nie tylko tych objętych promocją, ale także innych – oferowanych z wyższą marżą. Nabywcy towarów promocyjnych „przy okazji” dokonują bowiem innych zakupów. W ten sposób sprzedaż towarów w promocyjnej cenie prowadzi do ogólnego wzrostu przychodów ze sprzedaży.

W tych okolicznościach także organy podatkowe uznają, że wykazanie przez podatnika przychodu w obniżonej wysokości ma ekonomiczne uzasadnienie (o ile nie jest to transakcja między podmiotami powiązanymi) – zob. interpretacje IS w Poznaniu z 12.01.2017 (3063-ILPB2.4510.169.2016.1.JG) oraz KIS z 4.05.2017 (2461-IBPB-1-2.4510.112.2017.1.MM) i 12.04.2019 (0111-KDIB1-1.4010.62.2019.1.SG).

Wydatki poniesione na zakup towarów sprzedawanych po cenie promocyjnej mogą przewyższać przychody uzyskane z ich sprzedaży. Stanowią jednak w całości koszty uzyskania przychodów, jeżeli przeprowadzenie akcji promocyjnej jest ekonomicznie uzasadnione. Przyjmuje się wówczas, że zostały poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.

Takie stanowisko zaprezentowała m.in. IS w Poznaniu w ww. interpretacji z 12.01.2017, potwierdzając, że wydatki związane z wytworzeniem produktów sprzedaży premiowej, które będą sprzedawane zgodnie z regulaminem akcji promocyjnej w promocyjnej cenie (przykładowo 1 zł netto za pakiet tych produktów), będzie można uznać w całości za koszty uzyskania przychodów, gdyż pozostają w bezpośrednim związku z prowadzoną przez spółkę działalnością i mają na celu zwiększenie przychodów osiąganych przez spółkę.

Podobne stanowisko wynika również z interpretacji KIS z 19.04.2019 (0112-KDIL3-1.4011.85.2019.2.AGR), 6.10.2017 (0114-KDIP2-2.4010.116.2017.

3.AG) i 19.05.2017 (0111-KDIB1-2.4010.79.2017.1.ANK).

Ewidencja księgowa

W księgach rachunkowych przychód ze sprzedaży towarów po promocyjnej cenie oraz wydatki poniesione na nabycie tych towarów ujmuje się zgodnie z ekonomiczną treścią tych zdarzeń (art. 4 ust. 2 uor), czyli przychód jest ujmowany w obniżonej wysokości, natomiast wydatki – w pełnej.