Sposób udokumentowania usług poradnictwa obywatelskiego

Tak wynika z interpretacji KIS z 8.04.2025 r. (0113-KDIPT1-3.4012.87.2025.2.ALN).

Została ona wydana na wniosek osoby zamierzającej prowadzić działalność gospodarczą w zakresie świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, o którym jest mowa w ustawie z 5.08.2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej (tekst jedn. DzU z 2024 r. poz. 1534, dalej unpp). Mieści się ona w klasie PKD 88.99.Z – Pozostała pomoc społeczna bez zakwaterowania, gdzie indziej niesklasyfikowana. Osoba ta będzie uzyskiwać stałe wynagrodzenie od jednostki samorządu terytorialnego, stanowiące przychód, o którym mowa w art. 13 pkt 8 updof (z umowy zlecenia). Pytała, czy w celu jego udokumentowania powinna wystawiać noty księgowe.

KIS potwierdziła, że świadczenie usług poradnictwa obywatelskiego nie jest działalnością gospodarczą w rozumieniu ustawy o VAT. Zachodzą bowiem warunki określone w art. 15 ust. 3 pkt 3 tej ustawy. Po pierwsze, przy świadczeniu usług będzie wykorzystywana infrastruktura i organizacja wewnętrzna zlecającego. Art. 6 unpp wskazuje m.in. miejsce i czas udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej, sposób korzystania z lokalu, w którym jest usytuowany punkt poradnictwa, oraz niezbędne urządzenia techniczne. Po drugie, skoro umowa przewiduje stałe wynagrodzenie, nie można mówić o ponoszeniu ryzyka ekonomicznego przez zleceniobiorcę. Po trzecie, nie ponosi on odpowiedzialności wobec osób trzecich. Ryzyko i odpowiedzialność ponosi jednostka samorządowa, na terenie której świadczone jest poradnictwo, powierzająca realizację zadania publicznego z tego zakresu.

Osoba wykonująca takie usługi nie jest zatem z tego tytułu podatnikiem VAT i nie ma obowiązku odprowadzenia podatku. Jeśli zaś chodzi o ich udokumentowanie, to przepisy ustawy o VAT (m.in. art. 106a i 106b) wskazują, że faktury są dokumentami potwierdzającymi rzeczywiste transakcje gospodarcze dokonywane przez podatnika. Natomiast art. 87 § 1 Op stanowi, że jeżeli z odrębnych przepisów nie wynika obowiązek wystawienia faktury, podatnicy prowadzący działalność gospodarczą są obowiązani, na żądanie kupującego lub usługobiorcy, wystawić rachunek potwierdzający dokonanie sprzedaży lub wykonanie usługi.

Skoro osoba świadcząca usługi poradnictwa obywatelskiego nie jest podatnikiem i z tego tytułu nie powstaje obowiązek zapłaty VAT, to faktura nie jest dowodem właściwym dla udokumentowania otrzymanego z tej racji wynagrodzenia. Nie ma też obowiązku wystawienia rachunku. Brak natomiast przeciwwskazań do wystawienia innego dokumentu księgowego, np. noty księgowej. Pogląd ten KIS podzieliła również w interpretacji z 17.04.2025 r. (0113-KDIPT1-1.4012.107.2025.2.AK), odnoszącej się nie tylko do poradnictwa obywatelskiego, lecz także do usług nieodpłatnej pomocy prawnej świadczonych na podstawie tej samej ustawy (które również nie podlegają VAT).