Sposób doręczania pism profesjonalnemu pełnomocnikowi przez organ podatkowy

Koniec z wydrukami?

Przed 5.10.2021 r. obowiązywał art. 144 § 3 Op i w przypadku wystąpienia problemów technicznych uniemożliwiających organowi podatkowemu doręczenie pism za pomocą środków komunikacji elektronicznej pisma doręczano w postaci wydruku.

Istotne zmiany w zakresie doręczania pism na adres do doręczeń elektronicznych wprowadzono od 5.10.2021 r. ustawą z 18.11.2020 r. o doręczeniach elektronicznych (DzU z 2023 r. poz. 285, dalej ude). Skreślono m.in. art. 144 § 3 Op.

Z tego powodu np. WSA w Gliwicach (wyrok z 13.07.2022 r., I SA/Gl 506/22) uznał, że skoro od 5.10.2021 r. problemy techniczne przestały być przesłanką doręczania wydruku pism, nie jest w ogóle możliwy taki sposób doręczania pism profesjonalnym pełnomocnikom, właśnie ze względu na art. 144 § 5 Op. Podobnie orzekł np. WSA w Gdańsku (wyrok z 7.03.2023 r., I SA/Gd 1287/22).

Moim zdaniem w orzeczeniach tych po pierwsze pominięto art. 144b Op, w którym wprost wskazano, że w przypadku pism utrwalonych w postaci elektronicznej, które zostały opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo osobistym, doręczenie może polegać na doręczeniu wydruku pisma odzwierciedlającego treść tego pisma. W art. 144b Op nie ma zastrzeżenia, że nie dotyczy on profesjonalnych pełnomocników.

O ile przed 5.10.2021 r. możliwość doręczenia wydruku pisma była ograniczona do przypadków wystąpienia problemów technicznych, to obecnie to zastrzeżenie już nie istnieje, a więc w każdym racjonalnie uzasadnionym przypadku jest możliwe doręczenie wydruku pisma.

Adres do doręczeń elektronicznych

Jednak o wiele poważniejszym błędem jest założenie, że z art. 144 § 5 Op wynika obowiązek wskazania przez profesjonalnych pełnomocników adresu do doręczeń elektronicznych.

Jest ono z gruntu błędne, gdyż zakłada nieracjonalność ustawodawcy, który w art. 138c § 1 Op stanowi, że adwokat, radca prawny lub doradca podatkowy wskazuje adres do doręczeń elektronicznych, a w art. 138c § 2 Op nakłada na pełnomocników ustanowionych w procedurach szczególnych rozliczania VAT, będących nierezydentami i nieposiadających identyfikatora podatkowego, obowiązek wskazania swojego adresu do doręczeń elektronicznych, gdy nie mają adresu do doręczeń elektronicznych wpisanego do bazy, o której mowa w art. 25 ude albo nie wskażą innego adresu do doręczeń elektronicznych, na który organ podatkowy będzie doręczał pisma.

Ustawodawca nie nałożył takiego obowiązku w art. 138c § 1 Op ani w żadnym innym jej przepisie.

Obowiązek odroczony w czasie

Co prawda w art. 9 ust. 1 pkt 1–3 ude nakłada na adwokatów, radców prawnych i doradców podatkowych wykonujących swój zawód obowiązek posiadania adresu do doręczeń elektronicznych wpisanego do bazy adresów elektronicznych, powiązanego z publiczną usługą rejestrowanego doręczenia elektronicznego albo kwalifikowaną usługą rejestrowanego doręczenia elektronicznego, jednak przepis ten wejdzie w życie dopiero z dniem ogłoszenia w DzU przez właściwego ministra komunikatu określającego termin wdrożenia rozwiązań technicznych umożliwiających tym podmiotom powszechne doręczanie i odbieranie korespondencji z wykorzystaniem publicznej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego lub publicznej usługi hybrydowej.

Z kolei przepisy przejściowe (art. 152 ust. 1–3 ude) stanowią, że m.in. tacy profesjonalni pełnomocnicy są obowiązani do przekazania danych niezbędnych do utworzenia adresu do doręczeń w ramach publicznej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego albo adresu do doręczeń elektronicznych powiązanego z kwalifikowaną usługą rejestrowanego doręczenia elektronicznego oraz danych niezbędnych w celu wpisania tego adresu do bazy adresów elektronicznych, gdy:

• po 31.12.2023 r. złożą wniosek o wpis do CEIDG,
• nie mają adresu do doręczeń elektronicznych wpisanego do bazy adresów elektronicznych, a w okresie od 30.09.2025 do 30.09.2026 r. złożą wniosek o zmianę wpisu do CEIDG – dodatkowo mają obowiązek wystąpienia do ministra właściwego do spraw informatyzacji z wnioskiem o utworzenie adresu do doręczeń elektronicznych powiązanego z publiczną usługą rejestrowanego doręczenia elektronicznego.

Pozostali profesjonalni pełnomocnicy nieposiadający adresu do doręczeń elektronicznych wpisanego do bazy adresów elektronicznych, wpisani do CEIDG, są obowiązani uzyskać wpis adresu do doręczeń elektronicznych do bazy adresów elektronicznych w terminie do 30.09.2026 r.

Dopóki zatem profesjonalny pełnomocnik nie ma obowiązku posiadania adresu do doręczeń elektronicznych wpisanego do bazy adresów elektronicznych, dopóty gdy takiego adresu nie ma, na mocy art. 144b Op można doręczać mu w formie wydruku pisma utrwalone w postaci elektronicznej.

Gdy adres jest, ale organ o tym nie wie

Jeśli jednak profesjonalny pełnomocnik posiada adres do doręczeń elektronicznych, lecz z sobie znanych względów nie podaje go organowi podatkowemu, to moim zdaniem skuteczne doręczenie mu pisma jest możliwe tylko na ten adres lub w siedzibie organu podatkowego.

Gdzie organ podatkowy może znaleźć taki adres? Np. w bazie CRP KEP, a także w internecie.

W każdym z tych przypadków doręczenie stronie pisma z pominięciem takiego pełnomocnika lub pozostawienie pisma w aktach sprawy stanowi o jego nieskutecznym doręczeniu.