Składki ZUS za przedsiębiorcę w 2023 r. – wyższe i nadal skomplikowane

Preferencyjny ZUS

Osoby, które są uprawnione do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od podstawy wymiaru nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia, w 2023 r. będą je płacić w innej wysokości za I i II półrocze. To efekt zmiany minimalnej płacy od stycznia 2023 r., a potem od lipca – odpowiednio na 3490 i 3600 zł.

Dla osób uprawnionych do tzw. preferencyjnych składek podstawa w wysokości 30% minimalnego wynagrodzenia jest tylko minimalną podstawą. Taki przedsiębiorca może zadeklarować, że opłaca składki od wyższej podstawy.

Standardowy ZUS

Osoby, które prowadzą pozarolniczą działalność i nie są uprawnione do żadnych ulg w składkach, opłacają je od podstawy nie niższej niż 60% prognozowanego na dany rok, przeciętnego wynagrodzenia. Taka minimalna podstawa składek obowiązuje też osoby współpracujące z prowadzącymi działalność, w tym z przedsiębiorcami korzystającymi z „ulgi na start” (którzy nie opłacają składek społecznych przez 6 mies. prowadzenia działalności).

Kwota prognozowanego na 2023 r. przeciętnego wynagrodzenia wynosi 6935 zł, zatem najniższą podstawą składek na ubezpieczenia społeczne tych osób jest 4161 zł (6935 zł × 60%).

Rozliczający się na zasadach ogólnych

Dla osób, które osiągają z działalności dochody opodatkowane skalą podatkową, składkę zdrowotną oblicza się w wysokości 9% podstawy wymiaru, którą stanowi dochód z miesiąca bezpośrednio poprzedzającego miesiąc, za który dokonywane jest rozliczenie. Przy tym:

• miesięczna podstawa wymiaru tej składki nie może być niższa niż kwota minimalnego wynagrodzenia,
• obowiązuje tu okres składkowy trwający od 1 lutego danego roku do 31 stycznia roku kolejnego.

Oznacza to, że składka zdrowotna nie może być niższa niż:

• 270,90 zł za styczeń 2023 r. – 9% od podstawy w wysokości 3010 zł,
• 314,10 zł począwszy od lutego 2023 r. – 9% od podstawy w wysokości 3490 zł.

Mimo wzrostu minimalnego wynagrodzenia ta minimalna składka nie wzrośnie od 1.07.2023 r., bo podstawą jej obliczenia jest minimalna pensja obowiązująca 1 stycznia danego roku (art. 81 ust. 2d i art. 79a ust. 1 ustawy zdrowotnej).

Minimalna podstawa w tej wysokości obowiązuje również przedsiębiorców opodatkowanych liniowo. Te osoby płacą jednak składkę zdrowotną w wysokości 4,9% dochodu. Część zapłaconych składek (za siebie i osoby współpracujące) mogą uwzględnić w rozliczeniu PIT (poprzez zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów bądź odliczenie od dochodu). Na 2023 r. obowiązuje roczny limit odliczenia w kwocie 10 200 zł (takiej możliwości nie mają osoby płacące podatek według skali).

Wspólnicy spółek opodatkowanych CIT i osoby współpracujące

W przypadku osób, które prowadzą działalność pozarolniczą i nie osiągają przychodów z działalności gospodarczej (m.in. wspólnik jednoosobowej spółki z o.o., akcjonariusze prostej spółki akcyjnej wnoszący do spółki wkład, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług, wspólnicy spółek komandytowych i – od 1.01.2023 r. – komplementariusze spółek komandytowo-akcyjnych) podstawą składki zdrowotnej jest równowartość 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku. W IV kwartale 2022 r. była to kwota 6965,94 zł, więc miesięczna składka za te osoby 2023 r. wynosi 626,93 zł (9% podstawy wymiaru).

Podstawą wymiaru składki zdrowotnej za osoby współpracujące przy prowadzeniu działalności oraz za przedsiębiorców korzystających z „ulgi na start” jest z kolei 75% tego wynagrodzenia, czyli w 2023 r. kwota 5224,46 zł, a sama miesięczna składka (9%) wynosi 470,20 zł.

Płatnicy karty podatkowej

W przypadku przedsiębiorców, którzy stosują opodatkowanie w formie karty podatkowej, podstawą składki zdrowotnej jest minimalne wynagrodzenie. Od 1.01.2023 r. jest to 3490 zł, więc miesięczna składka – w wysokości 9% – wynosi 314,10 zł.

Mimo wzrostu minimalnej płacy składka nie wzrośnie od 1.07.2023 r., bo jej podstawą przez cały rok jest minimalne wynagrodzenie obowiązujące 1 stycznia danego roku (art. 81 ust. 2z ustawy zdrowotnej).

Część opłaconej przez siebie składki zdrowotnej podatnicy karty mogą odliczyć od podatku płaconego w tej formie. Nadal obowiązuje zasada, że odliczeniu podlega 19% składki zdrowotnej, zapłaconej w roku podatkowym z tytułu działalności opodatkowanej kartą.

Trzy stawki dla ryczałtowców

Przeciętne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale 2022 r., włącznie z wypłatami z zysku, to również baza ustalenia podstawy wymiaru składki zdrowotnej przedsiębiorców, którzy stosują opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. W ich przypadku ważna jest jednak wysokość przychodów, licząc narastająco od początku roku kalendarzowego. Po przekroczeniu kolejnego limitu przedsiębiorcę obowiązuje składka w wyższej wysokości.

W zależności od wielkości przychodu podstawą miesięcznej składki w wysokości 9% jest równowartość:

• 60% przeciętnego wynagrodzenia (4179,56 zł) – gdy przychód nie przekracza 60 tys. zł,
• 100% przeciętnego wynagrodzenia (6965,94 zł) – gdy przekracza 60 tys. zł, ale nie jest wyższy niż 300 tys. zł,
• 180% tego wynagrodzenia (12 538,16 zł) – gdy przekracza 300 tys. zł.

Należy przy tym pamiętać, że ryczałtowca obowiązuje składka zależna od wysokości przychodu osiągniętego przez cały rok. Jeśli więc przedsiębiorca zarobi więcej niż wskazują progi (powyżej 60 tys. lub 300 tys. zł), składkę w wyższej wysokości będzie musiał zapłacić za cały rok. W takiej sytuacji korzystniejsze może więc być opłacanie od razu składki odpowiedniej dla wyższego przedziału przychodowego.

Nie zmieniła się zasada, że podatnicy ryczałtu mogą dla celów rozliczenia tego podatku pomniejszać osiągane przychody o 50% składek zdrowotnych zapłaconych w roku podatkowym z tytułu działalności gospodarczej opodatkowanej w tej formie. Nie obowiązuje ich przy tym żaden limit kwotowy.