Składki na dobrowolne ubezpieczenia zleceniobiorców jako koszty firmy

Na mocy art. 16 ust. 1 pkt 59 updop i art. 23 ust. 1 pkt 57 updof nie uważa się za koszty uzyskania przychodów składek opłaconych przez pracodawcę z tytułu zawartych lub odnowionych umów ubezpieczenia na rzecz pracowników. Przepis ten jednocześnie wskazuje na wyjątek od tej reguły, który zachodzi, gdy łącznie spełnione są następujące przesłanki:

• umowa ubezpieczenia dotyczy ryzyka, o którym mowa w dziale I (grupy 1, 3 i 5) oraz dziale II (grupy 1 i 2) załącznika do ustawy z 11.09.2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (tekst jedn. DzU z 2024 r. poz. 838 – patrz ramka na następnej stronie),
• uprawnionym do otrzymania świadczenia nie jest pracodawca,
• umowa ubezpieczenia w okresie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym ją zawarto lub odnowiono, wyklucza: wypłatę kwoty stanowiącej wartość odstąpienia od umowy, możliwość zaciągania zobowiązań pod zastaw praw wynikających z umowy, wypłatę z tytułu dożycia wieku oznaczonego w umowie.

W przypadku zleceniobiorców nie ma jednak konieczności sprawdzania, czy polisa spełnia te warunki. Opisane wyłączenie nie ma bowiem do nich zastosowania (odnosi się wyłącznie do pracowników).

Potwierdził to WSA w wyroku z 2.12.2021 r. (I SA/Ol 667/21), wskazując, że art. 16 ust. 1 pkt 59 updop dotyczy wpłat dokonywanych przez pracodawców na rzecz pracowników – a więc osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę (w tym młodocianych zatrudnionych w celu przygotowania zawodowego), powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę (art. 2 Kp). Wynika to z literalnego brzmienia omawianego przepisu. Omawiana regulacja nie jest zatem adresowana do podmiotów, z którymi zawarto umowę cywilnoprawną (np. umowę zlecenia). Tym samym wpłaty dokonywane na ubezpieczenie takich osób (zleceniobiorców) nie są objęte normą wynikającą z art. 16 ust. 1 pkt 59 updop.

W konsekwencji wydatki, o których mowa w pytaniu, powinny być oceniane jedynie pod kątem spełnienia przesłanek wymienionych w art. 15 ust. 1 updop lub art. 22 ust. 1 updof – czy zostały poniesione w celu uzyskania przychodów, zachowania albo zabezpieczenia ich źródła. KIS w interpretacji z 19.08.2024 r. (0114-KDIP2-2.4010.322.2024.3.AS) uznała za prawidłowe stanowisko, że jeżeli powiązanie pomiędzy zabezpieczeniem źródeł przychodów spółki a benefitami uzyskanymi przez zleceniobiorcę z tytułu pełnej polisy ubezpieczeniowej jest oczywiste i związane z funkcją motywacyjną oraz ochronną, jakiej spółka może oczekiwać w celu zabezpieczenia nieprzerwanych możliwości przychodowych wynikających z wykonywanych zleceń, to wydatki poniesione na ten cel stanowią koszty uzyskania przychodów.