Skarga przesłana przez ePUAP musi być odrębnie podpisana

Tak wynika z uchwały NSA z 6.12.2021 r. (I FPS 2/21). Poszerzony skład NSA uznał, że skargę stanowiącą załącznik do formularza pisma ogólnego, podpisanego podpisem zaufanym, przesłanego przez platformę ePUAP, należy uznać za podpisaną jedynie wówczas, gdy została odrębnie podpisana podpisem kwalifikowanym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym.

Dotychczas sąd kasacyjny nie był w tej kwestii jednomyślny, rozpatrując zażalenia pełnomocników na postanowienia WSA o odrzuceniu skargi złożonej przez nich w imieniu podatnika (uwaga: skarga do WSA nie musi być złożona przez profesjonalnego pełnomocnika, ale w sprawach dotyczących tego zagadnienia tak w istocie było).

WSA odrzucały skargi, gdy pełnomocnik podpisał wyłącznie pismo przewodnie (ogólne), a nie opatrzył odrębnym podpisem załącznika zawierającego treść skargi.

W NSA ukształtowały się dwie odmienne linie orzecznicze. Z pierwszej wynikało, że wystarczy, aby pełnomocnik podpisał tylko pismo przewodnie. Przykładem były postanowienia NSA z 29.10.2020 r. (I OZ 815/20, I OZ 816/20), 7.10.2020 r. (II OZ 747/20), 11.08.2020 r. (I FZ 76/20) i 16.06.2020 r. (II OZ 275/20).

Uzasadnieniem dla takiej wykładni była m.in. treść instrukcji i podręczników korzystania z platformy ePUAP. Wynika z nich, że podpis odnosi się do całej treści formularza wraz z załączonymi do niego plikami.

Ta reguła została powtórzona także w zakładce: Pomoc > Instrukcje i podręczniki > Zakładanie konta użytkownika i załatwianie sprawy, w punkcie „Jak wysłać pismo” – wskazał NSA w postanowieniu z 11.08.2020 r. (I FZ 76/20). W przeciwnym razie – dodał – w ogóle nie powiodłoby się nadanie pisma za pomocą platformy ePUAP.

Taką wykładnię prezentowało również Ministerstwo Cyfryzacji. W stanowisku z 28.12.2018 r. (opublikowanym na łamach „Dziennika Gazeta Prawna”) resort stwierdził, że niezależnie od tego, czy korespondencja została podpisana podpisem zaufanym, czy kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpis elektroniczny obejmuje jej całość, w tym załączniki.

MC wyjaśniło, że ePUAP nie oferuje opcji odrębnego podpisywania załączników dołączonych do pisma tworzonego za pomocą formularza na ePUAP, bez względu na rodzaj używanego podpisu (czy to podpis zaufany, czy kwalifikowany podpis elektroniczny). Nie wyklucza to jednak możliwości dołączenia do takiego pisma załącznika wcześniej opatrzonego podpisem (może to być kwalifikowany podpis elektroniczny albo inny podpis). W takim przypadku nowy podpis obejmie pismo, wraz z już podpisanymi załącznikami.

Uznając za zasadne zażalenia pełnomocników, sąd kasacyjny sprzeciwiał się zbyt formalistycznej wykładni art. 46 § 2b ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Ppsa). Taka wykładnia – jak stwierdził jeden ze składów orzekających – przeczy celowi informatyzacji postępowania sądowoadministracyjnego oraz oficjalnym zasadom funkcjonowania i podpisywania pism w platformie ePUAP.

Argumentem sądów było także to, że po wysłaniu skargi do WSA pełnomocnicy dysponowali potwierdzeniem w postaci urzędowego poświadczenia przedłożenia (UPP). Miało to potwierdzać skuteczność złożenia skargi.

Przykładem całkiem odmiennej linii orzeczniczej były postanowienia NSA z 22.03.2021 r. (III OZ 77/21), 15.12.2020 r. (I OZ 1048/20), 11.12.2020 r. (I OZ 1000/20, I OZ 1003/20), 9.12.2020 r. (I OZ 1032/20), 26.11.2020 r. (I OZ 938/20, I OZ 987/20), 13.11.2020 r. (I OZ 884/20), 29.10.2020 r. (I OZ 814/20), 9.10.2020 r. (I OZ 814/20).

Podnoszono w nich, że w art. 46 § 2a i 2b Ppsa ustawodawca wyraźnie rozróżnił obowiązek opatrzenia podpisem zarówno pisma wnoszonego w formie dokumentu elektronicznego, jak i dołączanych do niego załączników. Dlatego opatrzenie pisma przewodniego zaufanym podpisem elektronicznym nie skutkuje podpisaniem całego dokumentu elektronicznego, w tym skargi stanowiącej załącznik do dokumentu.

Sądy podkreślały też, że istnieją techniczne możliwości podpisania załączników do korespondencji wysyłanej za pośrednictwem platformy ePUAP, przy zastosowaniu ogólnie dostępnych zewnętrznych narzędzi, tzw. podpisywarki.

NSA opowiedział się w uchwale za tą drugą linią orzeczniczą. Może mieć ona dalej idące skutki. Skoro bowiem NSA opowiedział się za koniecznością opatrywania odrębnym podpisem każdego załącznika (przesyłanego wraz z pismem za pomocą platformy ePUAP), to wymóg ten może dotyczyć również innych załączników, nie tylko samej skargi (np. także odpisu pełnomocnictwa wraz z dowodem uiszczenia opłaty skarbowej, odpisu z KRS).