Samochód użyczony lub wynajęty przez spółkę jej udziałowcowi – jak ustalić przychód opodatkowany PIT

Jeżeli udziałowiec nie jest pracownikiem spółki, to nie ma do niego zastosowania art. 12 ust. 2a updof. Przepis ten określa bowiem zryczałtowaną kwotę przychodu z tytułu wykorzystywania samochodu służbowego do celów prywatnych jedynie u pracowników. Nie oznacza to jednak, że pozostałe osoby korzystające z firmowego samochodu nieodpłatnie nie mają z tego tytułu przychodu. Przeciwnie, uzyskują przychód z nieodpłatnych świadczeń, ponieważ są nim, zgodnie z wyrokiem TK z 8.07.2014 (K 7/13), świadczenia, które:

• po pierwsze – zostały spełnione za zgodą świadczeniobiorcy (skorzystał z nich w pełni dobrowolnie),
• po drugie – zostały spełnione w jego interesie (a nie w interesie świadczącego) i przyniosły mu korzyść w postaci powiększenia aktywów lub uniknięcia wydatku, który musiałby ponieść,
• po trzecie – dają korzyść wymierną i przypisaną indywidualnej osobie (która nie jest dostępna w sposób ogólny wszystkim podmiotom).

Co prawda TK odniósł się w tym wyroku do przychodu pracowników, ale – jak stwierdziła KIS w interpretacji z 25.04.2019 (0114-KDIP3-2.4011.3.2019.8.JG1) – może to być wskazówką również przy ustalaniu ew. przychodu z tytułu nieodpłatnych świadczeń dla osób niebędących pracownikami.

W przypadku udziałowców spółki jest to przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 updof, opodatkowany na ogólnych zasadach według skali podatkowej, podlegający wykazaniu w zeznaniu rocznym.

Zgodnie z art. 11 ust. 2 updof wartość pieniężną świadczeń w naturze, z zastrzeżeniem ust. 2c oraz art. 12 ust. 2–2c, okreś‑

la się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania.

Jeżeli przedmiotem nieodpłatnych świadczeń są usługi, to zgodnie z art. 11 ust. 2a updof wartość pieniężną tych świadczeń ustala się według cen:

• stosowanych wobec innych odbiorców – gdy przedmiotem świadczenia są usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej dokonującego świadczenia,
• zakupu – jeśli przedmiotem świadczeń są usługi zakupione.

Jeżeli udziałowiec płaci spółce częściowo za najem samochodu, to jego przychodem jest różnica pomiędzy wartością tego świadczenia, ustaloną według zasad określonych w art. 11 ust. 2 lub 2a, a odpłatnością ponoszoną przez udziałowca. Zasada ta wynika z art. 11 ust. 2b updof. Jeżeli odpłatność jest równa lub co najmniej zbliżona do cen rynkowych, przychód nie powstaje.

Potwierdziła to KIS w interpretacji z 16.08.2019 (0115-KDIT2-1.4011.204.2019.2.KK). Dotyczyła ona udziałowca i jego żony, którzy na podstawie umowy najmu zawartej ze spółką mieli korzystać z dwóch samochodów wziętych przez nią w leasing (spółka miała wpisane w przedmiocie swojej działalności PKD 77.11.Z Wynajem i dzierżawa samochodów osobowych i furgonetek).

Problem polegał na tym, że kwota płaconego przez małżonków czynszu za najem miała być niższa od kwoty uiszczanych przez spółkę rat leasingowych. Miesięczny czynsz najmu został skalkulowany w ten sposób, że wartość ofertowa z umowy leasingu każdego z samochodów, zwiększona o miesięczną wartość ubezpieczenia i przeglądu rocznego, została podzielona na 120 mies. Odpowiadało to 10-letniemu okresowi, przez jaki spółka zamierzała wykorzystywać te auta, najpierw na podstawie leasingu, a później już jako własne środki trwałe.

Raty płacone przez spółkę za leasing były natomiast wyższe, ponieważ umowy leasingu zawarto tylko na 3 lata. Po ich zakończeniu spółka miała wykupić samochody na własność.

Pytanie brzmiało, czy różnica pomiędzy mniejszą kwotą płaconego przez udziałowca i jego żonę miesięcznego czynszu za najem samochodów a większą kwotą miesięcznej raty leasingowej, ponoszonej przez spółkę w okresie trwania umów leasingowych, będzie dla obojga przychodem z częściowo nieodpłatnych świadczeń. I czy w przyszłości, już po zakończeniu leasingu i wykupieniu samochodów przez spółkę, również będą uzyskiwać taki przychód?

Na oba te pytania KIS odpowiedziała przecząco. Stwierdziła, że warunki zawarcia umów najmu obu samochodów są co najmniej zbliżone do warunków rynkowych i dlatego nie powstaje przychód z częściowo nieodpłatnych świadczeń.

Sposób ustalenia czynszu polegający na podziale wartości rynkowej pojazdu przez liczbę miesięcy, przez które samochody będą użytkowane, oraz powiększenie w ten sposób ustalonej ceny o koszty ubezpieczenia, przeglądów oraz o podatek od towarów i usług, uprawdopodabnia przyjęcie realiów rynkowych – stwierdziła KIS.

Jej zdaniem nie można uznać różnicy pomiędzy mniejszym czynszem miesięcznym a wyższą ratą leasingową za korzyść dla najemców w postaci powiększenia ich aktywów lub uniknięcia wydatku, który musieliby ponieść.

Natomiast spółka – mimo wynajęcia obu samochodów udziałowcowi i jego żonie i to za niższą kwotę – ma prawo zaliczać ratę czynszu leasingowego wraz z 50% VAT (niepodlegającym odliczeniu od należnego VAT) do kosztów uzyskania przychodów.

Ważne jest, że umowy leasingowe spełniają przesłanki określone w art. 17a w zw. z art. 17b updop – stwierdziła KIS w interpretacji z 4.04.2019 (0111-KDIB2-3.4010.23.2019.4.KK).