Rozliczanie PIT za Ukraińców zatrudnionych na umowę zlecenia
Obowiązki podatkowe osób osiągających dochody z zagranicznych źródeł zależą od miejsca ich zamieszkania dla celów podatkowych, rodzaju uzyskiwanych dochodów oraz regulacji zawartych w umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania (upo).
W przypadku osób uznawanych za polskich rezydentów podatkowych (podlegających nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce) płatnik ...
Obowiązki podatkowe osób osiągających dochody z zagranicznych źródeł zależą od miejsca ich zamieszkania dla celów podatkowych, rodzaju uzyskiwanych dochodów oraz regulacji zawartych w umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania (upo).
W przypadku osób uznawanych za polskich rezydentów podatkowych (podlegających nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce) płatnik z tytułu wypłacanego wynagrodzenia z umowy zlecenia odprowadza zaliczki na PIT na zasadach ogólnych, zaś w przypadku nierezydentów – pobiera PIT w formie ryczałtu w wysokości 20% przychodu (art. 29 ust. 1 pkt 1 updof).
Nieograniczony obowiązek podatkowy
Osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium RP, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy) (art. 3 ust. 1 updof).
W myśl art. 3 ust. 1a updof za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium RP uważa się osobę fizyczną, która:
- ma tu centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub
- przebywa tu dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.
Spełnienie jednego z ww. warunków wystarczy dla uznania, że podatnik ma miejsce zamieszkania w Polsce, a więc podlega tu nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, czyli opodatkowaniu od wszystkich osiąganych dochodów.
Przesłanka posiadania centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) wymaga uwzględnienia okoliczności dotyczących osobistej i ekonomicznej sfery życia osoby fizycznej. Należy wziąć pod uwagę m.in. „lokalizację” więzi rodzinnych i towarzyskich, działalności zawodowej i pozazawodowej, posiadanego majątku. W szczególności przez „centrum interesów osobistych” należy rozumieć tzw. ognisko domowe, wszelkie powiązania rodzinne i towarzyskie, aktywność społeczną, polityczną, kulturalną, obywatelską, przynależność do organizacji (klubów), uprawiane hobby itp. Natomiast „centrum interesów gospodarczych” to miejsce prowadzenia działalności zarobkowej, źródła dochodów, posiadane inwestycje, majątek nieruchomy i ruchomy, polisy ubezpieczeniowe, zaciągnięte kredyty, konta bankowe itp.
Za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Polski uważa się również osobę fizyczną, która przebywa na terytorium Polski dłużej niż 183 dni w roku podatkowym (którym jest rok kalendarzowy). Warunek ten stanowi samodzielną podstawę do uznania określonej kategorii osób za rezydentów, niezależną od posiadania przez nich na terytorium Polski ośrodka interesów życiowych.
Ograniczony obowiązek podatkowy
Natomiast osoby fizyczne, które nie spełniają żadnego z ww. kryteriów, tj. na terytorium RP:
- nie mają centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodka interesów życiowych) ani
- nie przebywają dłużej niż 183 dni w roku podatkowym,
nie mają tu miejsca zamieszkania, a tym samym posiadają ograniczony obowiązek podatkowy, czyli są zobowiązane do zapłaty podatku tylko od dochodów uzyskanych w danym roku na terytorium Polski (art. 3 ust. 2a updof).
Stanowisko fiskusa
W kwietniu 2022 r. z mocą obowiązującą od 24.02.2022 r. do updof został dodany art. 52zj, mający zastosowanie do obywateli Ukrainy przybyłych do Polski w związku wojną. Przepis ten stanowi, że w przypadku osób fizycznych, o których mowa w art. 1 ust. 1 ustawy z 12.03.2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, spełnienie warunku określonego w art. 3 ust. 1a pkt 1 w okresie od dnia 24.02.2022 do dnia 31.12.2022 r. stwierdza się na podstawie pisemnego oświadczenia tej osoby o posiadaniu na terytorium RP centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodka interesów życiowych).
Jak wskazało Ministerstwo Finansów w komunikacie z 11.04.2022 r. (Rezydencję podatkową obywateli Ukrainy ustala się na podstawie oświadczeń), obywatel Ukrainy może potwierdzić przeniesienie na terytorium Polski centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodka interesów życiowych) poprzez złożenie oświadczenia. Złożenie oświadczenia pracodawcy lub innemu płatnikowi powoduje, że od pierwszego dnia przybycia do Polski podatnik zostanie uznany za polskiego rezydenta podatkowego. Płatnik nie jest zobowiązany do badania prawdziwości tego oświadczenia, chyba że z informacji i dokumentów znajdujących się w jego posiadaniu wynikają ustalenia przeciwne.
Wskazana regulacja miała charakter przejściowy – obowiązywała w okresie od 24.02.2022 do 31.12.2022 r. Niemniej organy podatkowe w wydawanych interpretacjach potwierdzały, że rezydencję podatkową Ukraińców, którzy nie przybyli do Polski w związku z wojną, płatnik także może ustalić na podstawie ich oświadczenia o przeniesieniu do Polski ośrodka interesów życiowych. Co więcej, twierdziły tak również w odniesieniu do stanu prawnego obowiązującego przed 24.02.2022 r. (pisma KIS z 29.04.2022 r., 0113-KDIPT2-3.4011.1008.2021.2.MS, 2.05.2022 r., 0113-KDIPT2-3.4011.1099.2021.2.MS, i 24.06.2022 r., 0113-KDIPT2-3.4011.286.2022.1.IR).
Takie postępowanie nie powinno być kwestionowane także w 2023 r. Jednak w odniesieniu do obywateli Ukrainy przebywających w Polsce w związku z wojną podstawą prawną do ustalania przez płatników polskiej rezydencji podatkowej na podstawie oświadczenia podatnika jest nowo dodany do updof art. 52zn, o analogicznej treści co art. 52zj, lecz obowiązujący w okresie od 1.01.2023 do 31.12.2023 r.
Decyduje oświadczenie
W świetle ww. przepisów i interpretacji, jeżeli zleceniobiorca złoży oświadczenie, w którym na dzień złożenia oświadczenia i na przyszłość (a więc również w okresie współpracy ze spółką) deklaruje swój ośrodek interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) w Polsce, to spółka powinna traktować go od początku współpracy jako osobę mającą miejsce zamieszkania w Polsce w rozumieniu art. 3 ust. 1a updof, a w związku z tym obliczać zaliczki na PIT z tytułu wypłacanego wynagrodzenia na zasadach ogólnych.
Jeżeli zaś zleceniobiorca w trakcie roku podatkowego zmieni ośrodek interesów życiowych z ukraińskiego na polski i zmieni złożone w tym zakresie oświadczenie, to gdy:
- nie przebywa na terytorium Polski dłużej niż 183 dni w roku podatkowym – od momentu zmiany tego oświadczenia (zmiany na centrum interesów osobistych lub gospodarczych podatnika w Polsce) spółka jako płatnik powinna stosować zasady jak dla osoby mającej miejsce zamieszkania w Polsce,
- przebywa na terytorium Polski dłużej niż 183 dni w roku podatkowym – spółka jako płatnik po przekroczeniu 183 dni tego pobytu w Polsce powinna stosować zasady jak dla osoby mającej miejsce zamieszkania w Polsce; otrzymanie w tej sytuacji oświadczenia, że centrum interesów osobistych lub gospodarczych mieści się w Polsce (zmiana dotychczasowego oświadczenia) pozostanie bez wpływu na ustalenie momentu, od którego płatnik stosuje te zasady.
Należy też zauważyć, że updof nie wprowadza dodatkowej przesłanki dla określenia rezydencji podatkowej osoby fizycznej w postaci obowiązku posiadania identyfikatora podatkowego (w przypadku osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej numeru PESEL). Niepodanie spółce PESEL przez zleceniobiorców, którzy złożyli oświadczenie, że ich ośrodek interesów gospodarczych (lub osobistych) znajduje się w Polsce, nie ma wpływu na uznanie ich za osoby, które mają miejsce zamieszkania w Polsce w rozumieniu art. 3a ust. 1 updof, czyli jako rezydentów Polski dla potrzeb podatkowych.
Zaloguj się
Aby czytać dalej, jeśli masz wykupiony abonament
Kup dostęp do tego artykułu
Cena dostępu do pojedynczego artykułu tylko 12,30
Kup abonament
Abonamenty on-line | Prenumeratorzy | Członkowie SKwP | ||||||||
|
Bezpłatny dostęp do tego artykułu i ponad 3500 innych, dla prenumeratorów miesięcznika „Rachunkowość". Pomoc w uzyskaniu dostępu:
|
15% rabat na wszystkie zakupy. Zapytaj o kod w swoim Oddziale. Stowarzyszenie Księgowych w Polsce jest organizacją, do której należy ponad 26 000 księgowych, a członkostwo wiąże się z licznymi korzyściami. |
„Rachunkowość” - od 75 lat źródło rzetelnej wiedzy!
Skróty w artykułach
- dyrektywa 112 – dyrektywa Rady 2006/112/WE z 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (DzUrz UE L 347 z 11.12.2006 r.)
- dyrektywa 2013/34/UE – dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z 26.06.2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek (...) (DzUrz UE L 182 z 29.06.2013 r.)
- Kc – ustawa z 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (DzU z 2023 r. poz. 1610)
- KIMSF – interpretacje Komitetu ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej
- Kks – ustawa z 10.09.1999 r. Kodeks karny skarbowy (DzU z 2023 r. poz. 654)
- Kp – ustawa z 26.06.1974 r. Kodeks pracy (DzU z 2023 r. poz. 1465)
- Kpc – ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (DzU z 2023 r. poz. 1550)
- Ksh – ustawa z 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych (DzU z 2022 r. poz. 1467)
- KSR – Krajowe Standardy Rachunkowości
- MSR – Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (ang. International Accounting Standards) wydawane od 2002 r. jako MSSF
- MSSF – Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (ang. International Financial Reporting Standards)
- Op – ustawa z 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa (DzU z 2023 r. poz. 2383)
- Ppsa – ustawa z 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU z 2023 r. poz. 1634)
- rozporządzenie o instrumentach finansowych – rozporządzenie Ministra Finansów z 12.12.2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (DzU z 2017 r. poz. 277)
- rozporządzenie o konsolidacji – rozporządzenie Ministra Finansów z 25.09.2009 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania przez jednostki inne niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji skonsolidowanych sprawozdań finansowych grup kapitałowych (DzU z 2017 r. poz. 676)
- rozporządzenie składkowe – rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU z 2023 r. poz. 728)
- rozporządzenie z 13.09.2017 r. – rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (DzU z 2020 r. poz. 342)
- specustawa – ustawa z 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 1327)
- uobr – ustawa z 11.05.2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (DzU z 2023 r. poz. 1015)
- uor – ustawa z 29.09.1994 r. o rachunkowości (DzU z 2023 r. poz. 120)
- updof – ustawa z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2022 r. poz. 2647)
- updop – ustawa z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (DzU z 2022 r. poz. 2587)
- upol – ustawa z 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (DzU z 2023 r. poz. 70)
- US GAAP – Amerykańskie Standardy Rachunkowości (ang. Generally Accepted Accounting Principles)
- ustawa akcyzowa – ustawa z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (DzU z 2023 r. poz. 1542)
- ustawa emerytalna – ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1251)
- ustawa KAS – ustawa z 16.11.2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (DzU z 2023 r. poz. 615)
- ustawa o KRS – ustawa z 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (DzU z 2023 r. poz. 685)
- ustawa o PCC – ustawa z 9.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (DzU z z 2023 r. poz. 170)
- ustawa o VAT – ustawa z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (DzU z 2023 r. poz. 1570)
- ustawa o zfśs – ustawa z 4.03.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (DzU z 2023 r. poz. 998)
- ustawa zasiłkowa – ustawa z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2022 r. poz. 1732)
- ustawa zdrowotna – ustawa z 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2022 r. poz. 2561)
- usus – ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1230)
- uzpd – ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
- Założenia koncepcyjne MSSF – Założenia koncepcyjne sprawozdawczości finansowej (Conceptual Framework for Financial Reporting)
- CEIDG – Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej
- EOG – Europejski Obszar Gospodarczy
- FEP – Fundusz Emerytur Pomostowych
- FGŚP – Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
- FP – Fundusz Pracy
- FS – Fundusz Solidarnościowy
- IASB – Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości
- IS – izba skarbowa
- KAS – Krajowa Administracja Skarbowa
- KIS – Krajowa Informacja Skarbowa
- KNF – Komisja Nadzoru Finansowego
- KRBR – Krajowa Rada Biegłych Rewidentów
- KRS – Krajowy Rejestr Sądowy
- KSB – Krajowe Standardy Badania
- MF – Minister Finansów
- MPiPS – Minister Pracy i Polityki Społecznej
- MRiF – Minister Rozwoju i Finansów
- MRiPS – Minister Rodziny i Polityki Społecznej
- MSiG – Monitor Sądowy i Gospodarczy
- NSA – Naczelny Sąd Administracyjny
- PANA – Polska Agencja Nadzoru Audytowego
- PIBR – Polska Izba Biegłych Rewidentów
- PKD – Polska Klasyfikacja Działalności
- pkpir – podatkowa księga przychodów i rozchodów
- PPK – pracownicze plany kapitałowe
- RM – Rada Ministrów
- SA – sąd apelacyjny
- sf – sprawozdanie finansowe
- skok – spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa
- SN – Sąd Najwyższy
- SO – sąd okręgowy
- TK – Trybunał Konstytucyjny
- TSUE – Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
- UCS – urząd celno-skarbowy
- UE – Unia Europejska
- US – urząd skarbowy
- WDT – wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów
- WNT – wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów
- WSA – wojewódzki sąd administracyjny
- zfśs – zakładowy fundusz świadczeń socjalnych