Rozliczanie PIT od dochodów Ukraińców

Uproszczone zasady ustalania rezydencji w Polsce

Osoby, które po przyjeździe do Polski chcą potwierdzić swoją rezydencję podatkową za granicą, przedstawiają polskiemu organowi podatkowemu bądź pracodawcy certyfikat rezydencji wydany w kraju ich dotychczasowej rezydencji. Tymczasem w obecnej sytuacji uzyskanie ukraińskiego certyfikatu rezydencji jest niejednokrotnie niemożliwe.

Rezydencję podatkową obywateli Ukrainy przybyłych do Polski w związku z wojną określa się więc zgodnie z updof. Co do zasady do momentu upływu 183 dni pobytu w Polsce w roku podatkowym pozostawaliby oni Ukraińskimi rezydentami podatkowymi, trudno by im było bowiem udowodnić, że przenieśli ośrodek interesów życiowych do Polski.

Ustawodawca postanowił jednak ułatwić im nabycie polskiej rezydencji podatkowej od pierwszego dnia pobytu w naszym kraju.

Ustawą z 8.04.2022 r. o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw (DzU poz. 830) do updof został wprowadzony art. 52zj, który stanowi, że obywatele Ukrainy, którzy przybyli do Polski w związku z wojną w ich kraju i przenieśli tu ośrodek interesów życiowych, potwierdzają ten fakt, składając pisemne oświadczenie o posiadaniu ośrodka interesów życiowych w Polsce.

Złożenie oświadczenia, np. płatnikowi, skutkuje uznaniem ukraińskich obywateli za polskich rezydentów podatkowych od momentu przyjazdu do Polski. W efekcie mogą oni korzystać z zasad opodatkowania, ulg i zwolnień podatkowych na takich samych zasadach, jak polscy rezydenci podatkowi – od pierwszego dnia pobytu na terytorium Polski.

Osoba, która nie złoży oświadczenia, jest traktowana jako nierezydent do momentu, aż spełni jeden z warunków wymienionych w art. 3 ust. 1a updof.

Dodajmy, że jeśli dana osoba spełni wymienione w updof kryteria do uznania jej za polskiego rezydenta podatkowego i jednocześnie warunki do uznania jej za ukraińskiego rezydenta podatkowego w świetle przepisów ukraińskiego prawa wewnętrznego, to wystąpi konflikt rezydencji, który powinien być rozstrzygnięty zgodnie z odpowiednimi zapisami umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Warto też wspomnieć, że jeszcze przed wprowadzeniem nowego art. 52zj updof było praktykowane składanie przez podatników oświadczeń, w których deklarowali, że przenieśli do Polski centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub że na dzień złożenia oświadczenia i w przyszłości ich ośrodek interesów życiowych mieści się ciągle w innym kraju. Oświadczenia takie były honorowane przez organy podatkowe, pomimo że nie istniały przepisy, które wskazywałyby wprost na możliwość ich składania (zob. np. interpretacja KIS z 23.04.2021 r., 0114-KDIP3-2.4011.214.2021.1.JK2).

Obecnie ustawodawca uregulował jedynie sytuację Ukraińców, którzy przybyli do Polski w związku z wojną w ich kraju i przenieśli tu ośrodek interesów życiowych. Brak regulacji w zakresie stosowania oświadczeń o przeniesieniu ośrodka interesów życiowych przez obcokrajowców innych niż Ukraińcy bądź Ukraińców, których pobyt w Polsce nie jest związany z wojną w Ukrainie, powoduje wątpliwości co do ich skuteczności.

Zatrudnienie na umowę o pracę

Dochody ukraińskiego obywatela zatrudnionego w Polsce na etacie są rozliczane według skali podatkowej niezależnie od tego, czy jest on polskim, czy ukraińskim rezydentem podatkowym. Płatnik pobiera od nich zaliczkę na PIT na takich samych zasadach, jak od polskich pracowników.

Dochody uzyskane w Polsce z umowy o pracę przez Ukraińca będącego polskim rezydentem podatkowym podlegają rozliczeniu w Polsce w zeznaniu rocznym zgodnie z jego nieograniczonym obowiązkiem podatkowym. Nie podlegają opodatkowaniu w Ukrainie.

Jeśli jednak jest on ukraińskim rezydentem podatkowym, to w myśl art. 15 polsko-ukraińskiej upo dochody z pracy wykonywanej w Polsce będą tu opodatkowane w zeznaniu rocznym w ramach ograniczonego obowiązku podatkowego i jednocześnie w Ukrainie w ramach nieograniczonego obowiązku podatkowego. W rozliczeniu w Ukrainie zastosuje on odpowiednią metodę unikania podwójnego opodatkowania.

Zatrudnienie na umowę zlecenia

W myśl art. 14 polsko-ukraińskiej upo Ukrainiec mający miejsce zamieszkania w Polsce i osiągający tu dochody z umowy zlecenia opodatkuje je wyłącznie w Polsce. Jeśli natomiast ma miejsce zamieszkania w Ukrainie, to dochody te opodatkuje tylko w Ukrainie – przy założeniu, że nie dysponuje w Polsce stałą placówką wykonywania swojej działalności.

Przy ustalaniu miejsca opodatkowania dochodów ze zlecenia uzyskiwanych przez obywatela Ukrainy należy również wziąć pod uwagę zapisy updof. W świetle art. 29 ust. 2 są one opodatkowane zgodnie z upo, a więc jedynie w Ukrainie, gdy dysponuje on certyfikatem rezydencji potwierdzającym miejsce zamieszkania na Ukrainie dla celów podatkowych.

Jeżeli nie ma ukraińskiego certyfikatu rezydencji podatkowej, to płatnik ma obowiązek rozliczyć je zgodnie z art. 29 ust. 1 updof. Jeśli pobyt Ukraińca w Polsce w danym roku podatkowym nie przekracza 183 dni, nie przeniósł on do Polski ośrodka interesów życiowych i nie złożył stosownego oświadczenia płatnikowi na mocy art. 52j updof, płatnik powinien pobrać 20% zryczałtowany PIT od przychodu i wpłacić do US do 20. dnia kolejnego miesiąca po miesiącu, w którym pobrał ten podatek. Po zakończeniu roku ma obowiązek sporządzić deklarację PIT-8AR, którą przekazuje w terminie do końca stycznia roku następującego po roku podatkowym do US właściwego według swojego miejsca zamieszkania/siedziby. Ponadto sporządza informację IFT-1R, którą przekazuje w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym zleceniobiorcy oraz US właściwemu w sprawach opodatkowania osób zagranicznych.

W przeciwnym razie – jeśli Ukrainiec przeniesie ośrodek interesów życiowych do Polski (złoży stosowne oświadczenia płatnikowi na mocy art. 52j updof) lub jego pobyt w Polsce przekroczy 183 dni w roku podatkowym (a nie ma ukraińskiego certyfikatu rezydencji podatkowej) – polska firma jako płatnik co do zasady będzie pobierała od jego wynagrodzenia zaliczkę na PIT, obecnie według stawki 17%, liczoną od przychodu pomniejszonego o koszty jego uzyskania (z reguły 20%). Po zakończeniu roku Ukrainiec otrzyma od zleceniodawcy informację PIT-11 i złoży zeznanie roczne, w którym dochody ze zlecenia będą opodatkowane według skali podatkowej.