Rejestracja auta w Polsce pozbawia prawa do zwrotu akcyzy

Naruszenie zasady jednokrotności opodatkowania?

Wątpliwości co do tego nabrał NSA. Jego zdaniem, jeżeli mimo rejestracji samochodu osobowego nie był on w Polsce używany (a więc nie doszło do konsumpcji w Polsce) lub używanie było krótkotrwałe, to obciążenie go w Polsce akcyzą w pełnej wysokości może być niezgodne nie tylko z zasadą opodatkowania towarów w miejscu konsumpcji, lecz także z zasadą swobodnego przepływu towarów wewnątrz UE.

W ocenie NSA sama rejestracja samochodu osobowego nie powinna być przeszkodą dla zwrotu akcyzy, jeżeli pojazd ten nie był i nie jest przeznaczony do używania w państwie UE, które ustanowiło ów podatek. Wysokość akcyzy powinna być proporcjonalna do okresu użytkowania samochodu w danym państwie UE.

Co więcej, po dostarczeniu samochodu do innego państwa UE lub po wywiezieniu go poza UE może on zostać tam obciążony lokalnymi podatkami konsumpcyjnymi lub opłatami zbliżonymi charakterem do polskiej akcyzy, co wobec braku zwrotu akcyzy w Polsce może naruszać zasadę jednokrotności opodatkowania akcyzą.

Dlatego NSA zapytał TSUE, czy podatnik ma prawo do zwrotu akcyzy proporcjonalnie obliczonej w stosunku do okresu użytkowania samochodu na terytorium kraju.

Stanowisko TSUE

W wyroku z 17.05.2023 r. (C-105/22) TSUE stwierdził, że prawo pierwotne Unii, a w szczególności art. 110 akapit pierwszy TFUE [Traktatu o funkcjonowaniu UE], a także zasady jednokrotności poboru podatku akcyzowego i proporcjonalności należy interpretować w ten sposób, że nie sprzeciwiają się one uregulowaniu krajowemu, które w przypadku wywozu samochodu osobowego zarejestrowanego w danym państwie członkowskim nie przewiduje zwrotu, w wysokości proporcjonalnej do okresu użytkowania owego samochodu na jego terytorium, podatku akcyzowego zapłaconego od tego samochodu w tym państwie członkowskim.

Trybunał zauważył, że pojazdy samochodowe są towarami w rozumieniu TFUE, jednak nie w każdym państwie UE są zaliczane do kategorii wyrobów akcyzowych i nie są objęte systemem ujednoliconego podatku akcyzowego. Podatek niewchodzący w zakres tego systemu, taki jak akcyza nakładana na wszystkie samochody osobowe zarejestrowane w Polsce, jest częścią ogólnego systemu opodatkowania wewnętrznego towarów.

NSA dążył w istocie do ustalenia, czy prawo pierwotne UE, a także zasady jednokrotności poboru akcyzy i proporcjonalności sprzeciwiają się uregulowaniu krajowemu, które w przypadku wywozu samochodu osobowego zarejestrowanego w danym państwie UE nie przewiduje zwrotu zapłaconej tam akcyzy, w wysokości proporcjonalnej do okresu użytkowania auta w tym państwie.

Brak harmonizacji wyklucza stosowanie unijnych zasad

TSUE wskazał, że w przypadku braku harmonizacji na poziomie UE państwa członkowskie nie mają obowiązku dostosowywania własnego systemu podatkowego do różnych systemów podatkowych innych państw członkowskich, w szczególności w celu wyeliminowania podwójnego opodatkowania. Nie ma też znaczenia, że wobec odmowy zwrotu akcyzy pojazd samochodowy podlega – podczas jego definitywnego wywozu z jednego państwa UE do innego lub eksportu – kilku podatkom związanym z pojazdami mechanicznymi w różnym czasie i w różnych państwach. Takich niedogodności nie można uznać za sprzeczne ani z art. 110 TFUE, ani z zasadą jednokrotności poboru akcyzy.

Ponieważ NSA odwołał się do zasady proporcjonalności i argumentu, że zapłata akcyzy w wysokości nieproporcjonalnej do okresu użytkowania pojazdu w danym państwie UE, jest sprzeczna zasadą swobody świadczenia usług, TSUE podkreślił, że orzecznictwo dotyczące stosowania swobody świadczenia usług w ramach umów najmu lub leasingu nie może być stosowane do wewnątrzwspólnotowego nabycia samochodu osobowego, który został obciążony akcyzą w związku z jego rejestracją.

Akcyza od samochodów osobowych nie ma charakteru podatku związanego z okresem ich użytkowania, lecz jest podatkiem związanym z ich konsumpcją, która materializuje się przez rejestrację danego samochodu osobowego na terytorium kraju.

TSUE uznał, że jeżeli podatnik decyduje się na przywóz pojazdu na zasadzie pełnej własności i na związaną z tym rejestrację go w Polsce, jego ew. intencje dotyczące późniejszego użytkowania pojazdu nie mają znaczenia dla sposobu opodatkowania akcyzą oraz – w przypadku powrotnego wywozu pojazdu – dla odmowy zwrotu zapłaconego podatku.