Przejęcie środka trwałego przez wierzyciela – sposób księgowania
Zgodnie z art. 453 Kc, jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się z zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa. W myśl natomiast stanowiska Komitetu Standardów Rachunkowości w sprawie rozrachunków z kontrahentami, w razie uregulowania rozrachunków w walucie polskiej z tytułu transakcji zakupu–sprzedaży w dobrach lub usługach, nabywca przekazuje sprzedawcy składnik majątkowy (inny niż przedmiot transakcji) lub świadczy na jego rzecz usługę. Nabywca wyłącza (wyksięgowuje) z ksiąg rachunkowych zobowiązanie wobec sprzedawcy, a także przekazane sprzedawcy dobro. Ujmuje także przychód z tytułu sprzedaży dobra lub wykonanej na rzecz sprzedawcy usługi. Z kolei sprzedawca wyłącza (wyksięgowuje) z ksiąg rachunkowych należność od nabywcy i ujmuje w księgach rachunkowych transakcję nabycia nowego dobra lub usługi.
Ew. różnica między wartością rozrachunków a wartością przekazanego dobra lub wykonanej usługi jest zazwyczaj wyrównywana przez jednego z kontrahentów w środkach pieniężnych.
W razie wystąpienia transakcji spełniającej warunki zamiany składnika aktywów niepieniężnych na inny składnik aktywów niepieniężnych lub usługę przedsiębiorstwo powinno kierować się postanowieniami stanowiska Komitetu w sprawie ujęcia transakcji zamiany składnika aktywów niepieniężnych na inny składnik aktywów niepieniężnych.
Uregulowanie w dobrach lub w usługach rozrachunków wyrażonych w walutach obcych z tytułu transakcji zakupu–sprzedaży nie powoduje powstania różnic kursowych. Firma przelicza na złote uregulowanie należności lub zobowiązania w walucie obcej po kursie, po którym przeliczyła należność lub zobowiązanie na moment ich początkowego ujęcia w księgach rachunkowych.
Operacje gospodarcze związane z przejęciem środka trwałego przez wierzyciela wymagają następujących zapisów w księgach rachunkowych dłużnika (nabywcy towarów lub usług):
1. Zakup towarów lub usług
Wn konto 30 „Rozliczenie zakupu”
Wn konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne – VAT”
Ma konto 21 „Rozrachunki z dostawcami”
oraz rozliczenie zakupu
Wn konto 31 „Materiały” lub 33 „Towary”, lub 40 „Koszty według rodzajów” (zużycie materiałów, usługi obce) bądź odpowiednie konto zespołu 5
Ma konto 30 „Rozliczenie zakupu”
2. Sprzedaż środka trwałego na rzecz wierzyciela
- wystawienie faktury z tytułu sprzedaży środka trwałego
Wn konto 24 „Pozostałe rozrachunki”
Ma konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne – VAT”
Ma konto 76-0 „Pozostałe przychody operacyjne”
- wyksięgowanie środka trwałego w związku z jego zbyciem
Wn konto 07 „Odpisy umorzeniowe środków trwałych” (wartość dotychczasowego umorzenia)
Wn konto 76-1 „Pozostałe koszty operacyjne” (wartość nieumorzona)
Ma konto 01 „Środki trwałe” (wartość początkowa)
3. Wyrównanie środkami pieniężnymi ew. różnicy między wartością rozrachunków a wartością otrzymanego dobra lub usługi
Wn konto 21 „Rozrachunki z dostawcami”
Ma konto 24 „Pozostałe rozrachunki”
oraz
Wn konto 21 „Rozrachunki z dostawcami”
Ma konto 13 „Rachunki i kredyty bankowe”
lub
Wn konto 13 „Rachunki i kredyty bankowe”
Ma konto 24 „Pozostałe rozrachunki”.
Operacje gospodarcze związane z przejęciem środka trwałego przez wierzyciela wymagają następujących zapisów w księgach rachunkowych wierzyciela (sprzedawcy towarów lub usług):
1. Sprzedaż towarów lub usług
Wn konto 20 „Rozrachunki z odbiorcami”
Ma konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne – VAT”
Ma konto 70-0 „Sprzedaż produktów” lub 73-0 „Sprzedaż towarów”, lub 74-0 „Sprzedaż materiałów”
2. Wydanie towarów, materiałów z magazynu
Wn konto 73-1 „Wartość sprzedanych towarów w cenach zakupu (nabycia)”
Wn konto 74-1 „Wartość sprzedanych materiałów”
Ma konto 31 „Materiały”
Ma konto 33 „Towary”
3. Zakup środka trwałego przez wierzyciela
- otrzymanie faktury zakupu
Wn konto 30 „Rozliczenie zakupu”
Wn konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne – VAT”
Ma konto 24 „Pozostałe rozrachunki”
- przyjęcie środka trwałego do używania
Wn konto 01 „Środki trwałe” lub 08 „Środki trwałe w budowie”
Ma konto 30 „Rozliczenie zakupu”
4. Wyrównanie środkami pieniężnymi ew. różnicy między wartością rozrachunków a wartością przekazanego dobra lub wykonanej usługi
Wn konto 24 „Pozostałe rozrachunki”
Ma konto 20 „Rozrachunki z odbiorcami”
oraz
Wn konto 24 „Pozostałe rozrachunki”
Ma konto 13 „Rachunki i kredyty bankowe”
lub
Wn konto 13 „Rachunki i kredyty bankowe”
Ma konto 20 „Rozrachunki z odbiorcami”.
Skróty w artykułach
- dyrektywa 112 – dyrektywa Rady 2006/112/WE z 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (DzUrz UE L 347 z 11.12.2006 r.)
- dyrektywa 2013/34/UE – dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z 26.06.2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek (...) (DzUrz UE L 182 z 29.06.2013 r.)
- Kc – ustawa z 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (DzU z 2023 r. poz. 1610)
- KIMSF – interpretacje Komitetu ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej
- Kks – ustawa z 10.09.1999 r. Kodeks karny skarbowy (DzU z 2023 r. poz. 654)
- Kp – ustawa z 26.06.1974 r. Kodeks pracy (DzU z 2023 r. poz. 1465)
- Kpc – ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (DzU z 2023 r. poz. 1550)
- Ksh – ustawa z 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych (DzU z 2022 r. poz. 1467)
- KSR – Krajowe Standardy Rachunkowości
- MSR – Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (ang. International Accounting Standards) wydawane od 2002 r. jako MSSF
- MSSF – Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (ang. International Financial Reporting Standards)
- Op – ustawa z 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa (DzU z 2023 r. poz. 2383)
- Ppsa – ustawa z 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU z 2023 r. poz. 1634)
- rozporządzenie o instrumentach finansowych – rozporządzenie Ministra Finansów z 12.12.2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (DzU z 2017 r. poz. 277)
- rozporządzenie o konsolidacji – rozporządzenie Ministra Finansów z 25.09.2009 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania przez jednostki inne niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji skonsolidowanych sprawozdań finansowych grup kapitałowych (DzU z 2017 r. poz. 676)
- rozporządzenie składkowe – rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU z 2023 r. poz. 728)
- rozporządzenie z 13.09.2017 r. – rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (DzU z 2020 r. poz. 342)
- specustawa – ustawa z 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 1327)
- uobr – ustawa z 11.05.2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (DzU z 2023 r. poz. 1015)
- uor – ustawa z 29.09.1994 r. o rachunkowości (DzU z 2023 r. poz. 120)
- updof – ustawa z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2022 r. poz. 2647)
- updop – ustawa z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (DzU z 2022 r. poz. 2587)
- upol – ustawa z 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (DzU z 2023 r. poz. 70)
- US GAAP – Amerykańskie Standardy Rachunkowości (ang. Generally Accepted Accounting Principles)
- ustawa akcyzowa – ustawa z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (DzU z 2023 r. poz. 1542)
- ustawa emerytalna – ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1251)
- ustawa KAS – ustawa z 16.11.2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (DzU z 2023 r. poz. 615)
- ustawa o KRS – ustawa z 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (DzU z 2023 r. poz. 685)
- ustawa o PCC – ustawa z 9.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (DzU z z 2023 r. poz. 170)
- ustawa o VAT – ustawa z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (DzU z 2023 r. poz. 1570)
- ustawa o zfśs – ustawa z 4.03.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (DzU z 2023 r. poz. 998)
- ustawa zasiłkowa – ustawa z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2022 r. poz. 1732)
- ustawa zdrowotna – ustawa z 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2022 r. poz. 2561)
- usus – ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1230)
- uzpd – ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
- Założenia koncepcyjne MSSF – Założenia koncepcyjne sprawozdawczości finansowej (Conceptual Framework for Financial Reporting)
- CEIDG – Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej
- EOG – Europejski Obszar Gospodarczy
- FEP – Fundusz Emerytur Pomostowych
- FGŚP – Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
- FP – Fundusz Pracy
- FS – Fundusz Solidarnościowy
- IASB – Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości
- IS – izba skarbowa
- KAS – Krajowa Administracja Skarbowa
- KIS – Krajowa Informacja Skarbowa
- KNF – Komisja Nadzoru Finansowego
- KRBR – Krajowa Rada Biegłych Rewidentów
- KRS – Krajowy Rejestr Sądowy
- KSB – Krajowe Standardy Badania
- MF – Minister Finansów
- MPiPS – Minister Pracy i Polityki Społecznej
- MRiF – Minister Rozwoju i Finansów
- MRiPS – Minister Rodziny i Polityki Społecznej
- MSiG – Monitor Sądowy i Gospodarczy
- NSA – Naczelny Sąd Administracyjny
- PANA – Polska Agencja Nadzoru Audytowego
- PIBR – Polska Izba Biegłych Rewidentów
- PKD – Polska Klasyfikacja Działalności
- pkpir – podatkowa księga przychodów i rozchodów
- PPK – pracownicze plany kapitałowe
- RM – Rada Ministrów
- SA – sąd apelacyjny
- sf – sprawozdanie finansowe
- skok – spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa
- SN – Sąd Najwyższy
- SO – sąd okręgowy
- TK – Trybunał Konstytucyjny
- TSUE – Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
- UCS – urząd celno-skarbowy
- UE – Unia Europejska
- US – urząd skarbowy
- WDT – wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów
- WNT – wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów
- WSA – wojewódzki sąd administracyjny
- zfśs – zakładowy fundusz świadczeń socjalnych
