Przedsiębiorca współpracujący z byłym pracodawcą zwykle traci na ulgach w ZUS

Z pewnością nie skorzysta już z ulgi „na start”, natomiast będzie mógł opłacać składki od preferencyjnej podstawy, z tym że 24-miesięczny okres tej ulgi liczy się od dnia rozpoczęcia działalności gospodarczej (DG). Ulga będzie więc obowiązywała od miesiąca zakończenia współpracy z byłym pracodawcą, czyli od 1.03.2021 do końca marca 2022. Tym samym kontakty zawodowe z ekspracodawcą „kosztowały” 12 z 24 mies. ulgi dla osób rozpoczynających DG.

Usus przewiduje dwa rodzaje ulg w opłacaniu składek społecznych dla początkujących przedsiębiorców. Jedna z nich to ulga „na start”, a druga polega na opłacaniu składek od preferencyjnej podstawy.

Ulga „na start”

Osoba fizyczna, która podejmuje DG po raz pierwszy albo ponownie po upływie co najmniej 60 mies. od dnia jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia i nie wykonuje jej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia DG w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywała w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres DG, nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym przez 6 mies. od dnia podjęcia DG.

Przedsiębiorca może zrezygnować z tego uprawnienia, zgłaszając się do ubezpieczeń społecznych. Ta ulga wynika z art. 18 Pp. Informatyk już z niej nie skorzysta, ponieważ przez pierwsze 6 mies. DG pracował dla byłego pracodawcy, wykonując tę samą rodzajowo pracę.

Preferencyjna podstawa

Podstawę wymiaru składek emerytalnej i rentowych przedsiębiorców, w okresie pierwszych 24 mies. kalendarzowych od dnia rozpoczęcia DG stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30% minimalnego wynagrodzenia. Ulga nie ma jednak zastosowania do osób, które:

• prowadzą lub w okresie ostatnich 60 mies. kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia DG prowadziły pozarolniczą działalność,
• wykonują DG na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem jej rozpoczęcia w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres DG.

Warunek – inny zakres czynności

Osoba rozpoczynająca DG ma prawo do opłacania składek emerytalnej i rentowych od preferencyjnej podstawy wymiaru, tylko jeśli w ramach działalności gospodarczej nie wykonuje na rzecz byłego pracodawcy czynności tożsamych do uprzednio wykonywanych (w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym) w ramach etatu. Ten sam warunek obowiązuje przy uldze „na start”.

Zakres usług świadczonych na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy w ramach DG nie może, choćby częściowo, pokrywać się z zakresem obowiązków wykonywanych na umowę o pracę. Przez ustawowe sformułowanie „czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności” należy rozumieć czynności powierzone przez pracodawcę i wykonywane przez pracownika w ramach stosunku pracy. Dopiero gdy usługi (czynności wykonywane w ramach DG) mają zupełnie inny charakter, niż świadczone w okresie pracowniczego zatrudnienia, przedsiębiorca może skorzystać z obu ulg.

Jak wynika z interpretacji ZUS z 22.07.2020 (DI/100000/43/410/2020), przedsiębiorca, który zakończy wykonywanie usług na rzecz byłego pracodawcy, ma prawo do opłacania składek społecznych od zadeklarowanej kwoty, nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia, do końca upływu 24 mies. kalendarzowych od momentu rozpoczęcia DG.

O jej wydanie wystąpił przedsiębiorca, który 8.02.2019 rozpoczął pierwszą indywidualną DG w zakresie oprogramowania. Ponieważ od początku wykonywał usługi na rzecz byłego pracodawcy i pokrywały się one z zakresem obowiązków pracowniczych, nie mógł skorzystać z 6-miesięcznej ulgi „na start”, a następnie z 24-miesięcznego preferencyjnego ZUS. Zgłosił się do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego z kodem 05 10 0 0. Składki społeczne opłacał od standardowej podstawy.

31.05.2020 zakończył współpracę z byłym pracodawcą. Pytał, czy w związku z tym od 1.06.2020 zyskał prawo do opłacania składek od preferencyjnej podstawy wymiaru, tj. od kwoty nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia. Stał na stanowisku, że wprawdzie od dnia rozpoczęcia DG na rzecz byłego pracodawcy utracił prawo do tej ulgi, jednak odzyskał je, zaprzestając wykonywania usług na jego rzecz. ZUS przyznał mu rację.

Podsumowując: od dnia rozpoczęcia wykonywania DG na rzecz byłego pracodawcy (także wtedy, gdy nastąpi to np. po upływie kilku miesięcy od założenia firmy) przedsiębiorca traci prawo do deklarowania preferencyjnej podstawy wymiaru. Z kolei od dnia zaprzestania świadczenia takich usług może korzystać z ww. ulgi. Prawo do niej przysługuje jednak tylko w okresie pierwszych 24 mies. kalendarzowych od dnia rozpoczęcia DG i czas świadczenia usług na rzecz pracodawcy wlicza się do tego okresu.