Premia może zwiększyć pensję za urlopy okolicznościowe

Co w podstawie pensji za urlop okolicznościowy

Obliczając wynagrodzenie za zwolnienie od pracy z powodu pogrzebu matki pracownika, trzeba kierować się główną zasadą, że za czas zwolnienia od pracy należy się takie wynagrodzenie, jakie pracownik dostałby, gdyby w tym czasie pracował. W konsekwencji w wynagrodzeniu za urlop okolicznościowy uwzględnia się wynagrodzenia i inne świadczenia ze stosunku pracy, z wyłączeniem m.in.:

• jednorazowych i nieperiodycznych wypłat za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcia,
• wynagrodzenia za czas gotowości do pracy oraz za czas niezawinionego przez pracownika przestoju,
• wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego, a także za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy,
• wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną.

Wynika to z § 6 rozporządzenia MPiPS w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (DzU z 1997 r. nr 2 poz. 14 ze zm., dalej rozporządzenie urlopowe).

Ww. składniki pensji można podzielić na składniki:

• w stałej stawce miesięcznej,
• zmienne za okresy nie dłuższe niż miesiąc,
• zmienne za okresy dłuższe niż miesiąc.

Te pierwsze (w opisanym przypadku stawkę zasadniczą) wlicza się do podstawy wymiaru wynagrodzenia za urlop okolicznościowy w wysokości należnej w miesiącu wykorzystywania odpłatnego zwolnienia od pracy, czyli w przedstawionej sytuacji należnej w maju 2023 r. (§ 7 rozporządzenia urlopowego). Natomiast składniki płacowe przysługujące za okresy dłuższe niż miesiąc (zarówno w stałej stawce, jak i ruchome) się pomija. Są one wypłacane w przyjętym terminie wypłaty, choćby przypadł on podczas zwolnienia od pracy (§ 12 ust. 1 rozporządzenia urlopowego).

Elementy uznaniowe wzbudzają kontrowersje

Do podstawy wymiaru wynagrodzenia za urlop okolicznościowy wchodzą jeszcze składniki zmienne za okresy nie dłuższe niż miesiąc, które są oczywiście pomniejszane za czas urlopu wypoczynkowego, np. zmienne premie czy dodatki miesięczne (§ 8 ust. 1 rozporządzenia urlopowego). Od lat kłopot sprawiają wypłacane przez zakłady pracy premie uznaniowe. Wielu ekspertów twierdzi, że nie przyjmuje się ich do tej podstawy wymiaru, ponieważ mają charakter jednorazowych i nieperiodycznych wypłat za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcia i jako takie podlegają wyłączeniu na mocy § 6 pkt 1 rozporządzenia urlopowego. Jednak pracodawcy zwykle mylną nazwą premii uznaniowej określają w rzeczywistości wypłatę premii regulaminowej bądź innego składnika wynagrodzenia.

Składnik wynagrodzenia a nagroda

Tymczasem o wliczaniu bądź niewliczaniu danego elementu płacowego nie decyduje jego nazwa, lecz cechy i charakter. W orzecznictwie od dawna wykształcił się dychotomiczny podział na premie regulaminowe i nagrody, tj. premie uznaniowe. Nagrodę definiuje się jako dobrowolne, uznaniowe świadczenie podmiotu zatrudniającego, niestanowiące części wynagrodzenia za pracę. (…) Premia regulaminowa powinna zaś zależeć od z góry określonych warunków lub wskaźników, które powinny być skonkretyzowane i zobiektywizowane – czytamy w wyroku SN z 6.09.2017 r. (I PK 261/16).

Świadczenie pieniężne nazwane w zakładowych przepisach płacowych albo w umowie o pracę premią uznaniową, wypłacane pracownikowi systematycznie, w regularnych odstępach czasu, za zwyczajne wykonywanie obowiązków służbowych, a więc w szczególności za sumienne i staranne wykonywanie pracy, w oderwaniu od przesłanek nagrody określonych w art. 105 Kp, jest składnikiem wynagrodzenia za pracę (w szczególności wynagrodzenia urlopowego), co oznacza, że pracownikowi przysługuje roszczenie o jego wypłatę – wynika z wyroków SN z 5.12.2016 r. (III PK 30/16) i 18.01.2022 r. (III PSKP 52/21).

Z pytania nie wynika, jaki charakter ma opisana premia uznaniowa. Należy zatem przyjrzeć się jej cechom i jeśli zakwalifikują ją one do składników wynagrodzenia, to trzeba uwzględnić ją w podstawie pensji za urlop okolicznościowy, a gdy do nagrody – należy ją pominąć.

Zakładając, że we wskazanej premii uznaniowej przeważają cechy świadczenia o charakterze wynagrodzeniowym, należy ją wliczyć do podstawy w kwocie wypłaconej w miesiącu, w którym przypadło zwolnienie od pracy (§ 5 rozporządzenia o obliczaniu wynagrodzeń w zw. z § 8 ust. 1 rozporządzenia urlopowego), podzielonej przez liczbę godzin, w czasie których pracownik wykonywał pracę w okresie, z którego ustalono podstawę wymiaru (tj. przez liczbę godzin rzeczywiście przepracowanych w maju 2023 r.), i pomnożonej przez liczbę godzin, którą pracownik przepracowałby w trakcie zwolnienia od pracy zgodnie z obowiązującym rozkładem czasu pracy, gdyby nie korzystał ze zwolnienia od pracy (§ 9 rozporządzenia urlopowego).