Preferencyjne składki nie odbierają prawa do „małego ZUS plus”

Ulga „na start”

Przysługuje przedsiębiorcy będącemu osobą fizyczną (w tym wspólnikowi spółki cywilnej), który podejmuje działalność gospodarczą (DG) po raz pierwszy albo ponownie, ale po upływie 60 mies. od dnia jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia, pod warunkiem że w ramach działalności nie będzie wykonywał tych samych czynności, jakie świadczył na rzecz byłego pracodawcy na podstawie stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym (art. 18 ust. 1 ustawy z 6.03.2018 r. Prawo przedsiębiorców, tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 221, dalej Pp).

Polega na tym, że przez 6 mies. od otwarcia bądź wznowienia działania firmy (wliczając w to okres ew. zawieszenia działalności) przedsiębiorca nie podlega ubezpieczeniom społecznym ani obowiązkowo, ani dobrowolnie. Musi tylko opłacać składki zdrowotne. Z ulgi „na start” ma prawo zrezygnować, zgłaszając się np. do preferencyjnych ubezpieczeń społecznych (wyrejestrować się z kodem tytułu ubezpieczenia 05 40 xx i zarejestrować z kodem 05 70 xx). Objęcie preferencyjnymi ubezpieczeniami społecznymi następuje od dnia wskazanego we wniosku (na formularzu ZUS ZUA z kodem 05 70 xx), jednak nie wcześniej niż od dnia jego zgłoszenia (art. 18a i art. 18aa ust. 2 i 3 usus).

Ulga „na start” nie jest dostępna dla rolnika, który – podlegając pełnym ubezpieczeniom w KRUS nieprzerwanie przez 3 lata – rozpoczął działalność gospodarczą i spełnia pozostałe kryteria określone w art. 5a ustawy z 20.12.1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 208).

Preferencyjny ZUS

Składki społeczne od preferencyjnej podstawy wymiaru, nie niższej od 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę, może płacić osoba prowadząca DG na podstawie Pp lub przepisów szczególnych (z wyjątkiem korzystających z ulgi „na start”), która spełnia łącznie poniższe warunki:

• nie prowadzi innej działalności i nie prowadziła jej w ciągu ostatnich 60 mies. kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia nowej działalności,
• nie wykonuje DG dla byłego pracodawcy, na rzecz którego wykonywała podobne czynności przed rozpoczęciem DG w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy.

Po spełnieniu tych wymogów indywidualny przedsiębiorca, a także wspólnik spółki cywilnej ma prawo do opłacania niskich składek społecznych, od podstawy wymiaru w kwocie co najmniej 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę – przez pełne 24 mies. kalendarzowe, począwszy od dnia objęcia ubezpieczeniami z tego tytułu, uwzględniając czas ew. zawieszenia DG (art. 18a usus).

Mały ZUS plus

Przedsiębiorca (zarówno indywidulany, jak i wspólnik spółki cywilnej), który wykorzystał już ulgę „na start” i 24-miesięczny okres preferencyjnych składek oraz spełnia określone warunki (patrz tabela), ma prawo przejść następnie na mały ZUS plus. Ulga polega na opłacaniu obniżonych składek społecznych od podstawy wymiaru zależnej od średniego dochodu z DG wypracowanego w zeszłym roku kalendarzowym. Aby ustalić tę podstawę, przedsiębiorca rozliczający się w formie ryczałtu ewidencjonowanego:

a) roczny przychód uzyskany z działalności w poprzednim roku kalendarzowym mnoży przez współczynnik 0,5, uzyskując roczny dochód z DG w poprzednim roku kalendarzowym,

b) obliczony w pkt a roczny dochód mnoży przez 30 i następnie dzieli przez liczbę dni prowadzenia DG w poprzednim roku kalendarzowym,

c) ustalony w pkt b średni miesięczny dochód mnoży przez współczynnik 0,5.

Na każdym etapie obliczeń zaokrągla wynik do pełnych groszy w górę, jeśli końcówka jest równa lub wyższa niż 0,5 gr, bądź w dół, jeśli jest niższa.

Tak ustalona miesięczna podstawa małego ZUS plus nie może w 2023 r. przekroczyć 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 usus na dany rok kalendarzowy (tj. kwoty 4161 zł) i jednocześnie być niższa od 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w styczniu danego roku (tj. 1047 zł).

Opisany w pytaniu przedsiębiorca może więc już od 1.10.2023 r. korzystać z małego ZUS plus. Powinien w ciągu 7 dni zgłosić się do ubezpieczeń społecznych na druku ZUS ZUA z kodem tytułu ubezpieczeń 05 90 xx.

Ulga ta zasadniczo przysługuje przez 36 mies. w ciągu 60 ostatnich mies. prowadzenia DG. Jednak w tym przypadku okres preferencji można wydłużyć do 48 mies. w ciągu ostatnich 60 mies. wykonywania działalności – zgodnie z art. 112a usus dodanym od 1.08.2023 r. (przez art. 40 ustawy z 7.07.2023 r. o świadczeniu wspierającym, DzU poz. 1429). Z takiego jednorazowego wydłużenia mają prawo skorzystać przedsiębiorcy, którzy opłacali w 2023 r. składki społeczne w ramach małego ZUS plus za co najmniej jeden miesiąc. Jeśli więc przedsiębiorca przejdzie od 1.10.2023 r. na mały ZUS plus, to będzie mu się należało prawo do tej ulgi przez 48 mies. Aby jednak płacić w 2024 r. i w kolejnych latach obniżone składki małego ZUS plus, musi spełniać co roku ww. warunki (opisane w tabeli), czyli przede wszystkim wymóg osiągnięcia w ubiegłym roku kalendarzowym przychodu z DG nieprzekraczającego 120 tys. zł.