Praca zdalna okazjonalna w wolną sobotę

Praca w dniu wolnym

Na możliwość wydania polecenia pracy w dniu wolnym od pracy wynikającym z zasady przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy i odpowiadający mu pracowniczy obowiązek zrealizowania tego polecenia wskazują zarówno art. 22 § 1, jak i art. 100 § 1 Kp, zgodnie z którym pracownik jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub z umową o pracę.

W przypadku zaktualizowania się przesłanki „szczególnych potrzeb pracodawcy” lub „konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii” pracodawca może polecić taką pracę i powinna ona (w granicach do 8 godz.) zostać zrekompensowana dniem wolnym od pracy, udzielonym w terminie uzgodnionym z pracownikiem, przypadającym w danym okresie rozliczeniowym (art. 151³ Kp). Nie oznacza to jednak, że pracodawca może narzucać jednocześnie określoną formę, w jakiej praca miałaby być wykonywana.

Praca zdalna

Wskazana w pytaniu osoba nie pracuje zdalnie – praca w tej formie nie została ustalona przez strony – a zatem dla możliwości wydania polecenia pracy zdalnej musiałaby się zaktualizować jedna z przesłanek wskazanych w art. 67¹⁹ § 3 Kp, tj.:

1. ogłoszenie stanu nadzwyczajnego, stanu zagrożenia epidemicznego/epidemii lub wydanie polecenia w okresie 3 mies. po ich odwołaniu (obecnie warunek ten nie jest spełniony) lub

2. czasowo niemożliwe z powodu działania siły wyższej zapewnienie przez pracodawcę bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w dotychczasowym miejscu pracy pracownika (z pytania nie wynika, by o takiej sytuacji można było mówić).

Dodatkowo powinien być spełniony jeszcze jeden warunek – pracownik musiałby złożyć bezpośrednio przed wydaniem polecenia oświadczenie – w postaci papierowej lub elektronicznej – że ma warunki lokalowe i techniczne do wykonywania pracy zdalnej. Wobec braku takich warunków polecenie nie mogłoby być wydane.

O ile więc jest możliwe samo polecenie wykonywania pracy w sobotę, o tyle niedopuszczalne byłoby narzucenie jej w formie zdalnej, i to nawet wówczas, gdyby miało dotyczyć jedynej osoby w firmie pracującej tego dnia, co mogłoby się wiązać z nawet znacznymi trudnościami z zapewnieniem jej miejsca pracy (konieczność otwarcia biura itp.).

Ponieważ część pracodawców próbuje dosyć szeroko traktować przesłankę polecenia pracy zdalnej wskazaną w pkt 2 powyżej, podkreślenia wymaga, że nie uzasadniałaby wydania takiego polecenia potrzeba zapewnienia bezpieczeństwa przy wykonywaniu pracy (argument, że samotna praca w siedzibie firmy może stwarzać zwiększone zagrożenie). Nawet jeżeli uznać, że taki argument mógłby być niekiedy trafny, to w żaden sposób nie wyczerpuje przesłanki wskazanej w pkt 2. Mowa jest tam o braku możliwości zapewnienia bhp w miejscu pracy z powodu siły wyższej, a z taką sytuacją nie mamy do czynienia.

Rozwiązaniem – wniosek o pracę zdalną okazjonalną

W mojej ocenie praca zdalna byłaby jednak możliwa na wniosek pracownika złożony na podstawie art. 67³³ Kp, czyli wniosek o pracę zdalną okazjonalną. Praca okazjonalna obejmuje 24 dni w roku kalendarzowym, przy czym przepisy nie precyzują, że chodzi jedynie o dni pracy wynikające z rozkładu czasu pracy. Oczywiście w zwykłej sytuacji o takie właśnie dni w praktyce chodzi, ale wprost ustawodawca tego nie zastrzegł – nie ma tu (inaczej niż np. w art. 173¹ dotyczącym urlopu opiekuńczego, czy art. 103² dotyczącym urlopu szkoleniowego) wyraźnego wskazania, że praca taka może być wykonywana tylko „w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy”.

Nie można zatem wykluczyć akceptacji wniosku pracownika dotyczącego wykonywania pracy okazjonalnej w dniu, który co do zasady jest dniem wolnym od pracy dla tej osoby, ale na który została mu polecona praca dodatkowo (na podstawie art. 151³ Kp). Najpierw jednak musiałoby zostać wydane polecenie samej pracy, a następnie pracownik mógłby (rzecz jasna w pełni dobrowolnie) złożyć wniosek o pracę zdalną okazjonalną na ten dzień. Złożenie wniosku mogłoby być dla niego korzystne, bo praca zdalna w standardowym dniu wolnym mogłaby być po prostu dla niego dużo wygodniejsza.

Wolne w zamian, rozliczenie nadgodzin

Praca świadczona z uwagi na szczególne potrzeby pracodawcy w dniu wolnym od pracy wynikającym z zasady przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy jest rekompensowana dniem wolnym od pracy w terminie uzgodnionym z pracownikiem, przypadającym do końca okresu rozliczeniowego czasu pracy (art. 151³ Kp). Nie ma tu znaczenia, czy praca taka byłaby świadczona zdalnie, czy w tradycyjny sposób (w miejscu pracy). Za pracę do 8 godz. w wolną sobotę powinien być udzielony dzień wolny. Gdyby pracownik przepracował więcej, to w związku z powstaniem nadgodzin dobowych dodatkowa (poza dniem wolnym) rekompensata za pracę powyżej 8 godz. opierałaby się na zasadach rekompensaty pracy w godzinach nadliczbowych.