Praca młodocianych – nowe standardy od września 2023 r.

Prace wzbronione i dozwolone

Z młodocianym (osoba, która ukończyła 15 i nie przekroczyła 18 lat) pracodawca zawiera umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego w formie nauki zawodu lub przyuczenia do wykonywania określonej pracy (art. 191 Kp). Co do zasady nie wolno go zatrudniać przy pracach wzbronionych z wykazu określonego w zał. nr 1 do rozporządzenia. Jednak wyjątkowo można zaangażować młodocianego, który ukończył 16 lat, przy niektórych pracach mu wzbronionych, jeśli łącznie zostaną spełnione poniższe warunki:

• pozwala na to rozporządzenie – zał. nr 2 do obu rozporządzeń (starego i nowego) określa prace wzbronione młodocianym, które mogą oni wykonywać,
• jest to potrzebne do odbycia przygotowania zawodowego,
• zatrudnienie młodocianego przy takiej pracy nie ma charakteru stałego, lecz ogranicza się do zaznajomienia go z czynnościami niezbędnymi do odbycia przygotowania zawodowego.

Od 1.09.2023 r. jest możliwe również zatrudnianie młodocianych w ramach przygotowania zawodowego na stanowisku: sprzątacza wagonów, konduktora w autobusach i trolejbusach, konwojenta czy mechanika obsługi naziemnej samolotów. Prace te zostały bowiem usunięte w zał. nr 1.

Bezpieczeństwo nade wszystko

Przed skierowaniem młodocianego do pracy wzbronionej pracodawca od 1.09.2023 r. musi mu dostarczyć nieodpłatnie środki ochrony indywidualnej zabezpieczające przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników w środowisku pracy, instrukcje ich obsługi oraz zaopatrzyć – również nieodpłatnie – w odzież i obuwie robocze. Zobowiązano pracodawcę, aby informował młodocianego w sposób zrozumiały o możliwych zagrożeniach i wszelkich podjętych działaniach prozdrowotnych. Dopuszczenie do pracy wzbronionej nadal jest możliwe po dokonaniu oceny ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą, ale nowe rozporządzenie rozwiewa wątpliwości, kiedy jeszcze należy takiej oceny dokonać:

• przy zmianie organizacji pracy młodocianego,
• przed zmianą miejsca pracy lub sposobu wykonywania pracy.

Wskazano również, że przy ocenie należy brać pod uwagę identyfikację czynników chemicznych, pyłowych, fizycznych i biologicznych występujących w środowisku pracy młodocianego, ich oddziaływanie na jego organizm, stopień i okres narażenia na te czynniki oraz środki ochrony.

Dla ochrony przed przeciążeniami i dla zdrowia psychicznego

W części I ust. 1 pkt 4 zał. nr 1 do rozporządzenia ręczne prace transportowe zakazane młodocianym zostały wskazane przez zakres dopuszczalnych wartości w odniesieniu procentowym do parametrów właściwych dla dorosłych. W konsekwencji są one im wzbronione, jeśli przekraczają dla młodocianych:

• kobiet – 60% dopuszczalnej wartości obciążenia kobiet,
• mężczyzn – 40% dopuszczalnej wartości obciążenia mężczyzn.

Katalog prac zagrażających prawidłowemu rozwojowi psychicznemu młodocianych (część I ust. 1 wykazu z zał. nr 1) został poszerzony o prace:

• związane z promocją i użytkowaniem wyrobów tytoniowych,
• związane z produkcją, sprzedażą i reklamą treści pornograficznych,
• przy których istnieje prawdopodobieństwa użycia siły wobec zwierząt,
• w zakładach pogrzebowych.

Dobór odpowiedniej odzieży przy niskiej temperaturze

Zgodnie z nowymi zasadami temperatura powietrza przy pracach wykonywanych przez młodocianego nie może spaść poniżej 10°C (część II ust. 3 pkt 11 zał. nr 1). Wcześniej minimum wynosiło 14°C.

Jak wynika z uzasadnienia do projektu nowego rozporządzenia, wobec szybkiego tempa metabolizmu u osób młodych i młodocianych (…) oraz dużych indywidualnych różnic osobniczych w odczuwaniu środowiska termicznego, różnica 4°C w zakresie 10-14°C i wilgotności poniżej 65% nie jest bardzo istotna w odczuwaniu zimna. Natomiast warunkiem koniecznym do zapewnienia bezpiecznego przebywania w chłodnych pomieszczeniach pracownika, w tym młodocianego, jest zapewnienie odpowiednich środków ochrony indywidualnej.

Z tego też powodu nowe przepisy wyeliminowały z wykazu prac wzbronionych młodocianym prace w środowisku o dużych wahaniach parametrów mikroklimatu, szczególnie przy występowaniu nagłych zmian temperatury powietrza w zakresie przekraczającym 15°C, przy braku możliwości stosowania co najmniej 15-minutowej adaptacji w pomieszczeniach o temperaturze pośredniej. Analogiczne zmiany wprowadzono również w zał. nr 2.