Pomoc dla przedsiębiorców dotkniętych pandemią – ujęcie księgowe

Na ten temat wypowiedziało się Ministerstwo Finansów w odpowiedziach zamieszczonych na stronie internetowej www.gov.pl/web/finanse/sprawozdania-finansowe-w-czasie-covid-20), poświęconych różnym rodzajom pomocy:

1. Dofinansowanie do części kosztów wynagrodzeń pracowników oraz należnych od tych wynagrodzeń składek społecznych (art. 15zzb tzw. specustawy, czyli ustawy z 2.03.2020 o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, DzU poz. 1842).

2. Dofinansowanie z FGŚP do wynagrodzeń pracowników objętych przestojem ekonomicznym albo obniżonym wymiarem czasu pracy w następstwie wystąpienia COVID-19 oraz środków na opłacanie składek społecznych pracowników należnych od pracodawcy (art. 15g ust. 1 i 2 specustawy).

3. Świadczenie postojowe dla przedsiębiorców (art. 15zq specustawy).

Otrzymane dofinansowanie z ww. tytułów spełnia definicję przychodów określoną w art. 3 ust. 1 pkt 30 uor. Ponieważ otrzymują je jednostki, które w następstwie wystąpienia COVID-19 odnotowały spadek obrotów gospodarczych, pośrednio jest ono związane z ich działalnością operacyjną. Równowartość otrzymanych środków pieniężnych z tego tytułu należy zatem odnieść na zwiększenie pozostałych przychodów operacyjnych (w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 32 uor).

4. Zwolnienie z obowiązku opłacenia nieopłaconych należności z tytułu składek ZUS (art. 31zo ust. 1 i 1a specustawy).

W wyniku tego zwolnienia następuje zmniejszenie wartości zobowiązań wobec ZUS, więc spełnia ono definicję przychodów z art. 3 ust. 1 pkt 30 uor.

Ponieważ jest skutkiem działań państwa będących pomocą skierowaną do przedsiębiorców w trakcie pandemii COVID-19, należy je zaklasyfikować jako zdarzenie pośrednio związane z działalnością operacyjną i odnieść na zwiększenie pozostałych przychodów operacyjnych (w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 32 uor). 

5. Pożyczka z FP (do 5 tys. zł) na pokrycie bieżących kosztów prowadzenia działalności gospodarczej mikroprzedsiębiorcy (art. 15zzd specustawy).

Otrzymana pożyczka (przekazana w celu przeciwdziałania negatywnym skutkom COVID-19) spełnia definicję zobowiązań z art. 3 ust. 1 pkt 20 uor. W księgach rachunkowych należy ująć ją na koncie przeznaczonym do ewidencjonowania zobowiązań z tytułu otrzymanych pożyczek – zgodnie z przyjętymi zasadami (polityką) rachunkowości. W razie umorzenia pożyczki (co następowało automatycznie pod warunkiem kontynuowania działalności) w księgach należy odpisać zobowiązania z tytułu otrzymanej pożyczki na zwiększenie pozostałych przychodów operacyjnych, w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 32 uor.

6. Subwencja finansowa z Polskiego Funduszu Rozwoju

Otrzymana z PFR subwencja finansowa spełnia definicję zobowiązań z art. 3 ust. 1 pkt 20 uor. Na dzień powstania zobowiązanie to można ująć w księgach rachunkowych jako zobowiązanie wobec PFR z tytułu subwencji finansowej, natomiast w sprawozdaniu finansowym (sf) zaprezentować je w bilansie w pasywach:

• w sf sporządzanym według zał. nr 1 do uor – według terminu wymagalności, tj. jako zobowiązania:

• długoterminowe/wobec pozostałych jednostek/kredyty i pożyczki – w poz. B.II.3.a – jeżeli termin wymagalności wynosi powyżej 12 mies. od dnia bilansowego,
• krótkoterminowe/wobec pozostałych jednostek/inne – w poz. B.III.3.a – jeżeli termin wymagalności wynosi do 12 mies. od dnia bilansowego,

• w sf sporządzanym według zał. nr 4 do uor (dla jednostek mikro) – w poz. B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania,
• w sf sporządzanym według zał. nr 5 do uor (dla jednostek małych) – według terminu wymagalności, tj. jako zobowiązania:

• długoterminowe/z tytułu kredytów i pożyczek – w poz. B.II – jeżeli termin wymagalności wynosi powyżej 12 mies. od dnia bilansowego,
• krótkoterminowe – w poz. B.III.a – jeżeli termin wymagalności wynosi do 12 mies. od dnia bilansowego.

Ponieważ otrzymanie subwencji finansowej ma charakter incydentalny, o potencjalnie istotnej wartości, proponuje się – w myśl art. 50 ust. 1 uor – rozszerzenie zakresu informacyjnego bilansu i zaprezentowanie zobowiązania z tytułu subwencji, jako kolejnej uszczegóławiającej pozycji w ramach ww. kategorii zobowiązań.

Informacje o kwocie bezwarunkowego zwrotu otrzymanej subwencji (w wysokości 25%) oraz o kwocie ew. umorzenia (do 75%) jako mające potencjalnie istotny wpływ na ocenę sytuacji majątkowej, finansowej oraz wyniku finansowego jednostki należałoby ujawnić w sf w informacji dodatkowej. W przypadku umorzenia części (do 75%) otrzymanej subwencji w księgach rachunkowych nastąpi odpisanie tej części zobowiązania z tytułu subwencji na zwiększenie pozostałych przychodów operacyjnych, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 32 uor.

Powyższy sposób ujęcia subwencji finansowej z PFR w księgach rachunkowych oraz prezentacji w sf jest spójny z podejściem podatkowym (zgodnie z komunikatem Ministerstwa Finansów z 18.05.2020 subwencja dla celów podatku dochodowego traktowana jest jak pożyczka).

7. Zwolnienie z podatku od nieruchomości za część 2020 (art. 15p specustawy).

Jednostka, która złożyła deklarację na podatek od nieruchomości (DN-1) za 2020 i następnie została objęta postanowieniami uchwały rady gminy wprowadzającej zwolnienie, powinna w księgach rachunkowych zmniejszyć zobowiązanie z tytułu tego podatku.

Ponieważ ww. zwolnienie jest skutkiem działań państwa, będących pomocą dla przedsiębiorców w trakcie trwania pandemii, powinno być zaklasyfikowane jako przychód jednostki (art. 3 ust. 1 pkt 30 uor).

Zmniejszenie zobowiązania z tytułu podatku od nieruchomości jest zdarzeniem pośrednio związanym z działalnością operacyjną jednostki, więc w myśl art. 3 ust. 1 pkt 32 uor wskazane jest odniesienie jego równowartości na pozostałe przychody operacyjne.