Zapłata w 2021 składek ZUS za 2022 – skutki w PIT

Zasady opłacania składek

W myśl art. 46 ust. 1 i art. 47 ust. 1 usus płatnik składek jest obowiązany ­– według zasad wynikających z przepisów usus – obliczać, rozliczać oraz opłacać należne składki za każdy miesiąc kalendarzowy. Składki za dany miesiąc powinien opłacać nie później niż do 10. dnia następnego miesiąca (osoby fizyczne opłacające składkę wyłącznie za siebie) bądź do 15. dnia następnego miesiąca (pozostali płatnicy niebędący jednostkami budżetowymi).

Podmioty zobowiązane do rozliczania i opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne są obowiązane bez wezwania opłacić i rozliczyć te składki za każdy miesiąc kalendarzowy w trybie i na zasadach oraz w terminie przewidzianych dla składek na ubezpieczenie społeczne (art. 87 ustawy zdrowotnej).

Do momentu więc upływu danego okresu rozliczeniowego (tu miesiąca), w którym przedsiębiorca podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu, nie ciąży na nim obowiązek zapłaty należnych za ten okres składek

Przepisy nie zabraniają dokonania wpłaty określonej kwoty środków pieniężnych z góry z przeznaczeniem na poczet składek wymaganych w przyszłych okresach. Taka wpłata zostanie jednak zaliczona na poczet składki należnej za dany okres dopiero z upływem terminu zapłaty składki za ten okres.

Aby powstał obowiązek zapłaty ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego, dana osoba musi podlegać tym ubezpieczeniom.

Wpłata z góry to jeszcze nie składka

Nie można z góry, w grudniu 2021, założyć, że przedsiębiorca przez wszystkie miesiące 2022 będzie podlegać ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu, w związku z czym dokonane przez niego w 2021 wpłaty są wpłatami na poczet należnych przyszłych składek – nie można bowiem wykluczyć zawieszenia działalności, jej likwidacji czy np. tego, że przedsiębiorca będzie pobierał zasiłek chorobowy bądź opiekuńczy.

Poza tym dopóki nie zakończy się dany miesiąc podlegania ubezpieczeniom społecznym, nie można też ustalić indywidualnej podstawy wymiaru składek za ten miesiąc (w niektórych przypadkach może ona podlegać proporcjonalnemu zmniejszeniu w stosunku do obowiązującej na mocy ustawy, np. w przypadku zawieszenia działalności w trakcie miesiąca). Nie dotyczy to składki zdrowotnej, która jest miesięczna i niepodzielna (wystarczy więc, by przedsiębiorca podlegał ubezpieczeniu przez jeden dzień miesiąca, by miał obowiązek zapłacić pełną składkę zdrowotną za ten miesiąc), niemniej jednak dany okres podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu musi się rozpocząć, aby można było mówić, że jest ona za ten okres należna w określonej ustawą wysokości.

Dodatkowym argumentem jest też, że w grudniu 2021 nie są jeszcze znane wszystkie dane niezbędne do ustalenia podstaw wymiaru składek społecznych i zdrowotnej przedsiębiorców, obowiązujących w 2022 (a tym samym wysokości tych składek). Przykładowo wyznaczające wysokość podstawy wymiaru składki zdrowotnej miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, jest ogłaszane przez Prezesa GUS w „Monitorze Polskim” dopiero w II połowie stycznia.

Składka zdrowotna za grudzień

Reasumując: indywidualny przedsiębiorca, który zapłaci z góry składki ZUS za 2022 w dniu 20.12.2021, nie będzie mógł – moim zdaniem – odliczyć w 2021 takiej wpłaty od podstawy opodatkowania ani od podatku. Co najwyżej będzie mógł odliczyć od podatku za 2021 składkę zdrowotną za grudzień 2021 zapłaconą przed upływem tego miesiąca (termin jej zapłaty upływa w styczniu 2022). Jeżeli bowiem będzie podlegał obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego choćby przez jeden dzień grudnia, to za ten miesiąc powstanie obwiązek opłacenia przez niego składki w pełnej wysokości, bez względu na to, czy działalność gospodarczą będzie wykonywał przez cały ten miesiąc, czy tylko przez jego część. Wcześniejsza zapłata (najlepiej 31.12.2021, łącznie ze składkami społecznymi za grudzień) umożliwi odliczenie tej składki od podatku za 2021, zapłata w styczniu 2022 pozbawi prawa do odliczenia.