Podatkowe skutki zniesienia stanu zagrożenia epidemicznego

Termin zawiadomienia o płatnościach na rachunek spoza „białej listy”

Zniesienie stanu zagrożenia epidemicznego powoduje od 1.07.2023 r. skrócenie o połowę (z 14 do 7 dni) terminu złożenia do naczelnika US zawiadomienia ZAW-NR o dokonaniu płatności na rachunek (bankowy lub skok) niefigurujący w wykazie podatników VAT (tzw. biała lista). Jest ono składane na mocy art. 117ba § 3 Op, art. 14 ust. 2i pkt 2 lub art. 22p updof oraz art. 12 ust. 4j pkt 2 lub art. 15d ust. 4 updop, w celu uniknięcia negatywnych konsekwencji podatkowych związanych z taką płatnością (wyłączenia wydatku z kosztów uzyskania przychodów, uniknięcia solidarnej odpowiedzialności w VAT). Przewidziany w tych przepisach termin 7-dniowy nie obowiązywał, dopóki trwał stan zagrożenia epidemicznego. W tym czasie podatnicy mieli 14 dni na złożenie takiego zawiadomienia, licząc od dnia zlecenia przelewu (art. 15zzn specustawy).

Ważność starych certyfikatów rezydencji

Art. 31ya specustawy uprawnia płatników CIT i PIT – w czasie stanu zagrożenia epidemicznego (również stanu epidemii), ogłoszonego z powodu COVID-19, a także w okresie kolejnych 2 mies. od odwołania tego stanu – do:

1) posługiwania się certyfikatami rezydencji zagranicznego kontrahenta, obejmującymi lata 2019 i 2020, pod warunkiem posiadania przez płatnika oświadczenia podatnika, że dane zawarte w certyfikacie nie uległy zmianie, tj. nie zmieniła się rezydencja podatkowa (art. 31ya ust. 3 specustawy),

2) uwzględniania certyfikatu rezydencji niezawierającego okresu jego ważności – uznawanego dla celów updop i updof przez kolejne 12 mies. od dnia jego wydania – jeżeli okres ten upływa w czasie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego (art. 31ya ust. 1 specustawy),

3) potwierdzania miejsce zamieszkania i siedziby podatnika dla celów podatkowych kopią certyfikatu rezydencji (bez względu na to, jakiego rodzaju płatności i na jakie kwoty są dokonywane na rzecz zagranicznego kontrahenta), jeżeli informacje wynikające z przedłożonej kopii certyfikatu nie budzą uzasadnionych wątpliwości co do zgodności ze stanem faktycznym (art. 31ya ust. 2 specustawy).

Powyższe ułatwienia będą zatem obowiązywać do 1 września 2023 r. Po tym czasie płatnicy będą musieli uzyskać certyfikaty wymagane przepisami ustaw o podatku dochodowym.

Potwierdziło to Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na pytanie Redakcji: Termin 2 mies. wskazany w tym przepisie należy interpretować stosownie do (…) art. 12 § 3 Op. Zgodnie z tym przepisem terminy określone w miesiącach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim miesiącu, który odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było – w ostatnim dniu tego miesiąca. Jeżeli zatem odwołanie stanu zagrożenia epidemicznego nastąpi 1.07.2023 r., to koniec obowiązywania art. 31ya ustawy antycovidowej nastąpi z upływem 1.09.2023 r. Oznacza to, że podatnicy nie będą uprawnieni do dalszego stosowania art. 31ya ustawy antycovidowej począwszy od 2.09.2023 r.

Na marginesie warto odnotować, że preferencja wymieniona w pkt 3 straciła na znaczeniu po zmianie od 1.01.2022 r. regulacji updop i updof dotyczących certyfikatów rezydencji i po dopuszczeniu szerszego wykorzystania ich kopii – bez ograniczeń czasowych.

Zwróciło też na to uwagę Ministerstwo Finansów: Regulacja odpowiadająca art. 31ya ust. 2 ustawy antycovidowej została na stałe wprowadzona do ustaw podatkowych (w art. 41 ust. 9e updof oraz art. 26 ust. 1n updop). Oznacza to, że obecnie bez ograniczeń w czasie stosowany jest przepis, zgodnie z którym miejsce zamieszkania lub siedziby podatnika dla celów podatkowych może być potwierdzone kopią certyfikatu rezydencji, jeżeli informacje wynikające z przedłożonej kopii certyfikatu rezydencji nie budzą uzasadnionych wątpliwości co do zgodności ze stanem faktycznym.

Ceny transferowe

Stan zagrożenia epidemicznego był przyczyną obowiązywania ułatwień w zakresie cen transferowych przewidzianych w art. 31z¹–31z³ specustawy. Chodzi o:

• zwolnienie z obowiązku posiadania oświadczenia podmiotu powiązanego o dokonaniu korekty przy sporządzaniu korekty cen transferowych (o którym mowa w art. 11e pkt 3 updop i art. 23q pkt 3 updof) – dotyczące korekty dokonywanej za rok podatkowy lub w momencie, w którym na całym terytorium RP obowiązywał stan zagrożenia epidemicznego (lub stan epidemii) ogłoszony w związku z COVID-19),
• wyłączenie warunku nieponiesienia straty przez podmiot powiązany, jako przesłanki zwolnienia z obowiązku sporządzania lokalnej dokumentacji cen transferowych (art. 11n pkt 1 lit. c i pkt 1a updop i art. 23z pkt 1 lit. b i pkt 1a updof), w przypadku gdy przychody podmiotu powiązanego niespełniającego tego warunku spadną o co najmniej 50% od łącznych przychodów uzyskanych w analogicznym okresie bezpośrednio poprzedzającym dany rok – obowiązujące w roku podatkowym, w którym na całym terytorium RP obowiązywał stan zagrożenia epidemicznego (lub epidemii) ogłoszony w związku z COVID-19,
• uproszczenie związane z podpisywaniem oświadczenia o sporządzeniu lokalnej dokumentacji cen transferowych, o którym mowa w art. 11m updop i art. 23y updof – składanego za rok podatkowy lub rok obrotowy, lub w momencie, w którym na całym terytorium RP obowiązywał stan zagrożenia epidemicznego (lub epidemii) ogłoszone w związku z COVID-19 (od 2022 r. nie ma już obowiązku składania go jako odrębnego dokumentu; stało się elementem informacji o cenach transferowych).

Ułatwienia te mogą być stosowane jeszcze przy sporządzaniu dokumentacji cen transferowych za lata 2022–2023. Nie ma tu znaczenia, że stan zagrożenia epidemicznego obowiązywał jedynie przez część roku podatkowego (2023). Takie też stanowisko zajmuje Ministerstwo Finansów. Jak czytamy w odpowiedzi na pytanie Redakcji: Zwolnienie w zakresie oświadczenia dotyczącego korekty cen transferowych ma zastosowanie, jeżeli ta korekta jest dokonywana za rok podatkowy lub w momencie, w którym na całym terytorium Polski obowiązywał stan zagrożenia epidemicznego lub stan epidemii ogłoszone w związku z COVID-19. Kryterium braku straty dla tzw. zwolnienia krajowego nie stosuje się w roku podatkowym rozpoczynającym się po 31.12.2019 r., w którym na całym terytorium Polski obowiązywał stan zagrożenia epidemicznego lub stan epidemii ogłoszone w związku z COVID-19. Oznacza to, że ww. uprawnienia przysługują m.in. za 2022 i 2023 r. (przyjęto, że w pytaniu mowa o sytuacji, gdy rok podatkowy jest tożsamy z rokiem kalendarzowym), a odwołanie stanu zagrożenia epidemicznego w trakcie 2023 r. nie wpływa na prawo skorzystania z tych ułatwień (ani za 2022, ani za 2023 r.). W szczególności takie ograniczenie nie wynika ani wprost z przepisów, ani z celu regulacji, zawartego w uzasadnieniu projektu tych zmian.

Kary umowne jako koszty uzyskania przychodów

Podatników CIT i PIT, którzy zapłacą kary umowne i odszkodowania z tytułu:

• wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług,
• zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad,
• zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług,

nie obowiązuje wyłączenie tych kar i odszkodowań z kosztów uzyskania przychodów, przewidziane w art. 16 ust. 1 pkt 22 updop i art. 23 ust. 1 pkt 19 updof, jeśli wady te bądź zwłoka powstały w związku ze stanem zagrożenia epidemicznego lub stanem epidemii, ogłoszonym z powodu COVID-19.

W świetle przewidujących ten wyjątek art. 38t updop i art. 52zb updof nie jest istotne, kiedy podatnicy faktycznie ponoszą czy potrącają takie koszty – w trakcie trwania stanu epidemii/zagrożenia epidemicznego czy po ich odwołaniu – istotne jest natomiast, by wady towarów/usług bądź zwłoka w ich usunięciu powstały w związku z tymi stanami. Od 1.07.2023 r. nic się w tym zakresie nie zmieni.

Obowiązki MDR, opłata prolongacyjna, termin wydania interpretacji

Odwołanie z dniem 1.07.2023 r. stanu zagrożenia epidemicznego spowoduje również:

• odwieszenie od 1.08.2023 r. terminów zgłaszania Szefowi KAS krajowych schematów podatkowych (o których mowa w Dziale III Rozdz. 11a Op) – zawieszenie tego obowiązku w zakresie MDR obowiązuje do 30. dnia następującego po dniu odwołania stanu epidemii/zagrożenia epidemicznego, ogłoszonego w związku z COVID-19 (art. 31y specustawy), czyli do końca lipca 2023 r.; w tym czasie terminy, o których mowa, nie rozpoczęły się, a rozpoczęte podlegały zawieszeniu; jak potwierdziło Ministerstwo Finansów, bieg terminu w zakresie obowiązku składania informacji o schematach podatkowych "krajowych" rozpocznie się z dniem 1.08.2023 r.; w konsekwencji terminy na złożenie do Szefa KAS informacji o schematach podatkowych innych niż schematy podatkowe transgraniczne, dla terminów nierozpoczętych, rozpoczną swój bieg od tego dnia,
• brak możliwości uzyskania zwolnienia z naliczania opłaty prolongacyjnej w przypadku wydania przez organy podatkowe decyzji o odroczeniu terminu płatności podatku stanowiącego dochód budżetu państwa lub rozłożenia zapłaty podatku na raty, odroczeniu lub rozłożeniu na raty zapłaty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę bądź z odsetkami od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek; zwolnienie obowiązuje, o ile wniosek został złożony w okresie obowiązywania stanu epidemii/zagrożenia epidemicznego albo w okresie 30 dni po jego odwołaniu (art. 15za specustawy), a zatem w terminie do 30.07.2023 r.; w przypadku wniosków złożonych począwszy od 1.08.2023 r. ta ulga już nie ma zastosowania; tak samo jest z analogicznym zwolnieniem dotyczącym odroczenia terminu płatności lub rozłożenia na raty składek ZUS (art. 15zb specustawy),
• powrót do 3-miesięcznego terminu na wydanie przez dyrektora KIS interpretacji indywidualnej na wniosek podatnika – do odwołania stanu epidemii/zagrożenia epidemicznego (art. 31g specustawy) obowiązywał termin wydłużony do 6 mies.; w przeciwieństwie do ww. nie jest to oczywiście przywilej podatników, tylko organu podatkowego.

Ulgi w PIT dla zatrudnionych

Przypomnijmy też, że do końca 2023 r. (a więc do końca roku następnego po roku, w którym został odwołany stan epidemii) będą jeszcze obwiązywać przewidziane w art. 52l pkt 3 i 4 updof „pandemiczne” limity zwolnień od PIT dla niektórych świadczeń pracowniczych:

• wartości otrzymanych przez pracownika w związku z finansowaniem działalności socjalnej rzeczowych świadczeń oraz świadczeń pieniężnych, sfinansowanych w całości ze środków zfśs lub z funduszy związków zawodowych (art. 21 ust. 1 pkt 67 updof) – w wysokości 2000 zł (zamiast 1000 zł),
• dopłat do wypoczynku oraz przejazdów związanych z tym wypoczynkiem – dzieci i młodzieży do 18 lat z innych źródeł niż fundusz socjalny, zfśs czy określone rozporządzeniem (art. 21 ust. 1 pkt 78 lit. b updof) – w wysokości 3000 zł (zamiast 2000 zł).