Podatkowe skutki nielegalnego zatrudnienia zleceniobiorców

W myśl art. 14 ust. 2 pkt 20 i 21 updof przychodem z działalności gospodarczej są również:

• wartość pracy osoby zatrudnionej nielegalnie w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 13 lit. a ustawy z 20.04.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn. DzU z 2024 r. poz. 475, dalej upz), ustalona za każdy miesiąc, w którym zostało stwierdzone nielegalne zatrudnienie, w wysokości równowartości minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym miesiącu na podstawie przepisów ustawy z 10.10.2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (tekst jedn. DzU z 2020 r. poz. 2207), przy czym przychód powstaje na dzień stwierdzenia nielegalnego zatrudnienia;
• wartość przychodu pracownika, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 151 updof; przepis ten dotyczy zwolnionych z PIT:

• przychodów pracownika z tytułu nielegalnego zatrudnienia w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 13 lit. a upz,
• przychodów pracownika w części, w jakiej pracodawca nie ujawnił ich właściwym organom państwowym.

Na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 13 upz „nielegalne zatrudnienie” lub „nielegalna inna praca zarobkowa” oznacza:

a) zatrudnienie przez pracodawcę osoby bez potwierdzenia na piśmie w wymaganym terminie rodzaju zawartej umowy i jej warunków,

b) niezgłoszenie osoby zatrudnionej lub wykonującej inną pracę zarobkową do ubezpieczenia społecznego,

c) podjęcie przez bezrobotnego zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub działalności bez powiadomienia o tym właściwego powiatowego urzędu pracy.

Art. 14 ust. 2 pkt 20 updof, czyli przepis zaliczający do przychodów wartość pracy osoby zatrudnionej nielegalnie, jest oparty na definicji z art. 2 ust. 1 pkt 13 lit. a upz. Mowa w niej o „zatrudnieniu”, ale nie o „innej pracy zarobkowej” (w przeciwieństwie do lit. b i c), która – zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 11 upz – jest rozumiana właśnie jako wykonywanie pracy lub świadczenie usług na podstawie umów cywilnoprawnych, w tym umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o dzieło lub umowy o pomocy przy zbiorach w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników, albo wykonywanie pracy w okresie członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych lub spółdzielni usług rolniczych.

Zatrudnienie – w myśl art. 2 ust. 1 pkt 13 upz – oznacza wyłącznie wykonywanie pracy na podstawie stosunku pracy, stosunku służbowego oraz umowy o pracę nakładczą. W związku z tym nie jest przychodem z działalności gospodarczej, o którym mowa w art. 14 ust. 2 pkt 20 i 21 updof:

• wartość pracy osoby zatrudnionej nielegalnie na podstawie umowy cywilnoprawnej (o dzieło/zlecenia/kontraktu menedżerskiego), w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę,
• wartość przychodu takiej osoby.

Reasumując: skoro kontrola Powiatowej Inspekcji Pracy nie ujawniła nielegalnego zatrudnienia na umowy o pracę (osoby ujawnione przez kontrolujących były zatrudnione na ustne umowy cywilnoprawne), to ani wartość pracy tych osób (kwota minimalnego wynagrodzenia), ani wartość przychodów faktycznie przez nie uzyskanych na podstawie ustnej umowy zlecenia, nie będzie dla przedsiębiorcy przychodem z działalności gospodarczej, określonym w art. 14 ust. 2 pkt 20 i 21 updof.

To stanowisko podzieliła KIS w interpretacji z 11.01.2024 r. (0113-KDIPT2-1.4011.790.2023.2DJD).