Zaliczka na PIT od zasiłku pomniejszana o ulgę miesięczną tylko na wniosek pracownika

Gdy zasiłki wypłaca pracodawca

Pracodawca ustala prawo pracownika do zasiłku, jego wysokość oraz wypłaca go (z wyjątkiem uprawnionych do zasiłku po ustaniu zatrudnienia), jeśli 30 listopada poprzedniego roku zgłaszał do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 osób (art. 61 ust. 1 pkt 1 i 2 lit. d ustawy zasiłkowej). Wypłacany zasiłek (w tym macierzyński) dla celów PIT rozlicza jak przychód ze stosunku pracy, dodając oba przychody na jednej liście płac. Od zsumowanych przychodów pobiera co do zasady „zwykłe” (progresywne) zaliczki na PIT (według stawki 12 i 32%) albo preferencyjne (niższa stawka do końca roku), jeśli zatrudniony złożył oświadczenie o zamiarze wspólnego rozliczenia z małżonkiem lub z dzieckiem (art. 31 i art. 32 ust. 1–1c updof).

Tak obliczone zaliczki zakład pracy może pomniejszać co miesiąc o kwotę zmniejszającą podatek 300 zł (tzw. ulga miesięczna), ale wyłącznie z upoważnienia pracownika – na podstawie oświadczenia PIT-2 złożonego w dowolnym momencie roku kalendarzowego. Pracownik deklaruje w nim, że nie uzyskuje:

• emerytury lub renty za pośrednictwem płatnika (względnie, że ją uzyskuje, ale organowi rentowemu złożył wniosek EPD-18 o niestosowanie ulgi miesięcznej),
• dochodów z tytułu członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub w innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną,
• dochodów, od których jest obowiązany opłacać zaliczki na mocy art. 44 ust. 3 updof, tj. z działalności gospodarczej opodatkowanej według skali,
• świadczeń pieniężnych wypłacanych z FP lub z FGŚP.

Ulgę miesięczną pracodawca stosuje najpóźniej od następnego miesiąca po otrzymaniu PIT-2, a zaprzestaje też najpóźniej od kolejnego miesiąca po miesiącu, w którym został powiadomiony o zmianie stanu faktycznego wynikającego z ww. oświadczenia (art. 32 ust. 3–4 updof).

Jeśli na jednej liście płac pracodawca rozlicza do wypłaty w danym miesiącu zarówno przychód ze stosunku pracy, jak i zasiłek (w tym macierzyński za czas urlopu rodzicielskiego), to zatrudnionemu, który złożył PIT-2, odejmuje ulgę miesięczną z zaliczki na PIT do wysokości 300 zł. Gdy zdarzy się, że w danym miesiącu wypłaca pracownikowi tylko np. zasiłek macierzyński (bez wynagrodzenia ze stosunku pracy), z zaliczki obliczonej od tego zasiłku również ujmuje ulgę miesięczną w tej kwocie. Jeżeli zaś pracownik nie złożył PIT-2, zaliczki na PIT nie podlegają redukcji o ulgę miesięczną.

Gdy ZUS jest płatnikiem zasiłków

Pracownikom zakładu pracy, zgłaszającego 30 listopada ubiegłego roku do ubezpieczenia chorobowego maksymalnie 20 osób, zasiłki ustala i wypłaca organ rentowy (art. 61 ust. 1 pkt 2 ustawy zasiłkowej).

Od zasiłków wypłacanych pracownikom ZUS oblicza zaliczkę według stawki 12%. Ma prawo odjąć z niej pełną ulgę miesięczną (300 zł), jeśli zasiłek przysługuje za pełny miesiąc kalendarzowy, a łącznie z dokumentacją uzasadniającą jego przyznanie zatrudniony złoży oświadczenie PIT-3, deklarując, że nie osiąga:

• emerytury, renty lub rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego nauczycielskiego za pośrednictwem płatnika,
• świadczeń pieniężnych wypłacanych z FP i FGŚP,
• innych dochodów poza uzyskiwanymi od zakładu pracy, w którym ubezpieczenie z racji zatrudnienia jest podstawą wypłaty zasiłku,

oraz, że ten zakład pracy zaliczki na PIT pobierane od dochodów ze stosunku pracy pomniejsza o ulgę miesięczną (bo pracownik przedłożył oświadczenie PIT-2).

ZUS przestaje stosować ulgę miesięczną, gdy pracownik powiadomi go o zmianie stanu faktycznego wynikającego z PIT-3 (art. 34 ust. 3, 4 i 6 updof).

Dzielona ulga miesięczna dużo zmieni

Od 1.01.2023 r. wraz z kolejną odsłoną Polskiego Ładu 2.0 (ustawa z 9.06.2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw, DzU poz. 1265) wejdzie w życie mechanizm tzw. dzielenia ulgi miesięcznej. Niektórzy podatnicy (np. pracownik, zleceniobiorca, osoba powołana) będą mogli przekazać maksymalnie 3 płatnikom oświadczenia o stosowaniu pomniejszenia zaliczek na PIT (oświadczenie to zastąpi PIT-2) o pełną (300 zł) bądź cząstkową (150 lub 100 zł) ulgę miesięczną (art. 31b updof).

W nowym roku zatem zakład pracy o statusie płatnika zasiłków, wypłacający zasiłek i przychód ze stosunku pracy zatrudnionemu, który złoży oświadczenie o stosowaniu pomniejszenia (najlepiej na nowym wzorze PIT-2(9), w części C zaznaczając odpowiedni kwadrat w poz. 6), zaliczki na PIT obliczone od ww. przychodów obniży o pełną lub o cząstkową ulgę – w zależności od treści oświadczenia. Jeśli w danym miesiącu będzie wypłacał tylko zasiłek, również z zaliczki należnej od tego zasiłku będzie mógł odjąć pełną lub cząstkową ulgę w kwocie określonej w takim oświadczeniu.

Podobnie będzie, gdy po 31.12.2022 r. zasiłek pracownikowi wypłaci ZUS (bo pracodawca 30 listopada zeszłego roku zgłosił do ubezpieczenia chorobowego maksymalnie 20 osób). Wówczas zatrudniony będzie mógł złożyć ZUS oświadczenie o stosowaniu pomniejszenia pełnego bądź cząstkowego (najlepiej na nowym wzorze PIT-3(8), zakreślając na początku formularza kwadrat nr 1 oraz w części C odpowiedni kwadrat w poz. 6). ZUS rozpocznie redukcję zaliczek na PIT od zasiłku o kwotę podaną w oświadczeniu najpóźniej od drugiego miesiąca następującego po miesiącu otrzymania oświadczenia (art. 31a ust. 5 updof). W razie zmiany stanu faktycznego pracownik będzie mógł wycofać oświadczenie (najlepiej składając kolejny formularz PIT-3(8) z zaznaczonym kwadratem nr 1 oraz opcją wycofania oświadczenia, czyli zaznaczoną poz. 7 części C). Wtedy ZUS zaprzestanie stosowania ulgi miesięcznej (pełnej czy cząstkowej) z zaliczki zasiłkowej – też najpóźniej od drugiego miesiąca przypadającego po miesiącu uzyskania oświadczenia wycofującego.

Odpowiedzialność za prawidłowe oświadczenie

Pracownik będzie musiał dopilnować, by oświadczenie o stosowania pomniejszenia zostało złożone prawidłowo, z zachowaniem zasad określonych w art. 31b ust. 3 i 5 updof, według których:

• ww. oświadczenie będzie mu wolno zgłosić maksymalnie 3 płatnikom,
• łączna kwota pomniejszenia przez wszystkich płatników w tym miesiącu nie będzie mogła przekroczyć 300 zł,
• prawo do ulgi miesięcznej nie będzie mu przysługiwać, jeśli za pośrednictwem płatnika skorzysta już z pełnej (rocznej) kwoty wolnej od podatku, w tym składając wniosek o niepobieranie zaliczek do kwoty dochodu 30 tys. zł, o którym mowa w art. 31c updof.

Przestrzeganie ww. reguł leży w interesie zatrudnionego. Jeżeli dojdzie do ich naruszenia, czeka go dopłata PIT w zeznaniu rocznym.