Ulga emisyjna (na IPO)

Sposób odliczenia

W mojej ocenie z zapisu o odliczaniu „wydatków” wynika obowiązek rzeczywistego zapłacenia (kasowy charakter ulgi), chociaż można się też spotkać z poglądem o odliczeniu dokonywanym na zasadzie memoriałowej[3].

Kwoty ww. wydatków zmniejszają podstawę opodatkowania na zasadach ogólnych lub objętą ulgą IP Box (dla dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej). Odliczenie przysługuje również w przypadku uzyskiwania dochodu ze źródła „zyski kapitałowe”.

Ulga emisyjna jest odliczana po wcześniejszym odliczeniu od podstawy opodatkowania wydatków na działalność B+R (art. 18d updop) oraz ulg wynikających z art. 18ea–18ec updop (na prototyp, ekspansję i konsolidacyjnej). Jeżeli wysokość dochodu – po dokonaniu powyższych odliczeń – jest niższa od limitu przysługującego podatnikowi odliczenia ulgi emisyjnej (wynikającego z zastosowania ww. wskaźnika procentowego do kwoty poniesionych wydatków), nie może on zrealizować w całości swojego prawa.

Zgodnie z art. 18ed ust. 2 updop odliczenia dokonuje się w zeznaniu za rok podatkowy, w którym podatnik po raz pierwszy wprowadził swoje akcje do obrotu na rynku regulowanym akcji albo w alternatywnym systemie obrotu.

Przez „wydatki poniesione bezpośrednio na dokonanie pierwszej oferty publicznej dotyczącej akcji” rozumie się wydatki związane bezpośrednio i wyłącznie z tą ofertą[4], poniesione w roku podatkowym, w którym „dokonano pierwszej oferty publicznej” dotyczącej akcji, lub w roku poprzedzającym ten rok podatkowy, nie później niż[5] do dnia dokonania pierwszej oferty publicznej dotyczącej akcji.

Tak jak w przypadku wszystkich ulg, wydatki podlegają odliczeniu, jeżeli nie zostały podatnikowi zwrócone w jakiejkolwiek formie lub nie odliczono ich od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym.

Przepis nie określa, czy ww. wydatki mogą być potrącone (dodatkowo, tj. niezależnie od odliczenia ich zgodnie z art. 18ed updop) jako koszt podatkowy. Może to wynikać z ogólnej zasady, że przynajmniej część tego rodzaju kosztów nie stanowi kosztu uzyskania przychodów (jako że służą pozyskaniu kapitału niebędącego opodatkowanym przychodem). Pomijając zatem materię zaliczania do kosztów uzyskania przychodów wydatków emisyjnych[6], ulgę można uznać za podatkową zachętę do korzystania z tego sposobu pozyskiwania kapitału.

Zwolnienie z PIT dla inwestorów i ulga na venture capital

W przypadku podatników PIT nie wprowadzono – co oczywiste – analogicznej ulgi podatkowej. Niemniej od 1.01.2022 r. w updof pojawiło się nowe zwolnienie z PIT dla inwestorów indywidualnych, chcących kupić akcje debiutujących spółek.

Chodzi o uregulowane w art. 21 ust. 1 pkt 105a updof zwolnienie od podatku dochodów uzyskanych z odpłatnego zbycia akcji objętych lub nabytych przez podatnika bądź spadkodawcę podatnika w wyniku pierwszej oferty publicznej (w rozumieniu ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych), jeżeli:

• odpłatne zbycie tych akcji nastąpiło po upływie 3 lat od dnia, w którym zostały dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym albo wprowadzone do alternatywnego systemu obrotu w rozumieniu ww. ustawy, oraz
• podatnik albo spadkodawca podatnika, którzy objęli lub nabyli te akcje, nie byli podmiotami powiązanymi ze spółką (w rozumieniu art. 23m ust. 1 pkt 4 updof) w okresie 2 lat poprzedzających dzień objęcia lub nabycia tych akcji odpowiednio przez podatnika albo jego spadkodawcę.

Zgodnie z art. 52 Polskiego Ładu zwolnienie to ma zastosowanie do akcji objętych lub nabytych po 31.12.2021 r. w wyniku pierwszej oferty publicznej.

Z kolei w art. 26hc updof ustawodawca wprowadził ulgę dla osób fizycznych inwestujących w innowacyjne firmy w ramach funduszy venture capital. Podatnik PIT może odliczyć od podstawy obliczenia podatku – do wysokości nieprzekraczającej 250 000 zł w roku podatkowym – kwotę stanowiącą 50% wydatków poniesionych na nabycie lub objęcie udziałów (akcji) w:

• alternatywnej spółce inwestycyjnej lub
• spółce kapitałowej, w której alternatywna spółka inwestycyjna:

• posiada co najmniej 5% udziałów (akcji),
• będzie posiadała co najmniej 5% udziałów (akcji) w wyniku nabycia lub objęcia udziałów (akcji) w tej spółce w okresie 90 dni od dnia nabycia bądź objęcia udziałów (akcji) w spółce kapitałowej przez podatnika.