Nie będzie składki zdrowotnej od remanentu i dochodów wolnych od PIT

Bez przychodów wolnych od PIT

Po wejściu nowelizacji w życie do przychodów stanowiących podstawę wymiaru składki zdrowotnej przedsiębiorców co do zasady nie będzie się wliczać przychodów wolnych od PIT na mocy samej updof, jak i na mocy przepisów szczególnych, np. rozporządzeń o zaniechaniu poboru podatku (zmiana art. 82 ust. 2 ustawy zdrowotnej). Wyjątki zostały enumeratywnie wskazane w ustawie – nadal do podstawy wymiaru składki będą wliczane przychody zwolnione na mocy art. 21 ust. 1 pkt 63a, 63b, 152–154 updof, czyli:

• z działalności gospodarczej prowadzonej na terenie specjalnej strefy ekonomicznej na podstawie zezwolenia,
• osiągnięte z realizacji nowej inwestycji, określonej w decyzji o wsparciu,
• objęte nowymi ulgami: na powrót, dla dużych rodzin (4+) i dla pracujących emerytów.

Analogiczna zmiana nastąpi w miesięcznej podstawie wymiaru składki zdrowotnej ww. przedsiębiorców, którą jest dochód z działalności osiągnięty w poprzednim miesiącu (zmiana art. 81 ust. 2c ustawy zdrowotnej).

Podobnie w przychodach wchodzących do rocznej i miesięcznej podstawy wymiaru składki zdrowotnej, należnej od indywidualnych przedsiębiorców opodatkowanych ryczałtem ewidencjonowanym, nie będzie się uwzględniać przychodów wolnych od podatku z wyjątkiem objętych nowymi ulgami, wymienionych w art. 21 ust. 1 pkt 152–154 updof (zmieniony art. 81 ust. 2e i 2f ustawy zdrowotnej).

Różnice remanentowe

Nowela przetnie spory między przedsiębiorcami a Ministerstwem Finansów, które było przeciwne uwzględnianiu różnic remanentowych w podstawie wymiaru składki zdrowotnej przez przedsiębiorców prowadzących pkpir. Resort mówił „nie”, mimo że ZUS początkowo zajmował stanowisko przychylne płatnikom składek. Zgodnie ze zmienionymi ust. 2 i 2c art. 81 ustawy zdrowotnej różnice remanentowe pomniejszą (lub odpowiednio powiększą) dochód takiego przedsiębiorcy, wchodzący do podstawy wymiaru tej składki (rocznej i miesięcznej). Przepisy te bowiem odwołują się wprost do art. 24 ust. 1–2b updof, regulującego kwestie różnic remanentowych przy ustalaniu rocznego dochodu, oraz do art. 44 ust. 2, który mówi o uwzględnianiu remanentu sporządzonego w trakcie roku, na koniec miesiąca. W ten sposób nastąpi urealnienie podstawy składki zdrowotnej i zbliżenie jej do dochodu podatkowego.

Ustawodawca poszedł przy tym na rękę przedsiębiorcom prowadzącym pkpir, postanawiając, że dochodu z działalności, kwalifikowanego do podstawy wymiaru składki zdrowotnej w 2022 r., nie powiększa się o różnice remanentowe (przepis przejściowy – art. 36 nowelizacji).

Przypomnijmy, że w myśl art. 24 ust. 2 updof u podatników osiągających dochody z działalności gospodarczej i prowadzących pkpir dochodem jest różnica pomiędzy przychodem w rozumieniu art. 14 a kosztami jego uzyskania:

• powiększona o różnicę pomiędzy wartością remanentu końcowego i początkowego towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, produkcji w toku, wyrobów gotowych, braków i odpadków, jeżeli wartość remanentu końcowego jest wyższa niż początkowego, lub
• pomniejszona o różnicę pomiędzy wartością remanentu początkowego i końcowego, jeżeli wartość remanentu początkowego jest wyższa niż końcowego.

A zatem gdyby wartość remanentu końcowego (sporządzonego na 31.12.2022 r.) okazała się wyższa niż remanentu początkowego (z 1.01.2022 r.), co oznaczałoby, że przedsiębiorca nie sprzedał w trakcie 2022 r. towarów handlowych, które zakupił w tym roku i zaliczył do kosztów uzyskania przychodów, to koszt ich zakupu i tak będzie uwzględniany w podstawie wymiaru składki zdrowotnej za 2022 r., zmniejszając tę podstawę, mimo że ostatecznie zostanie wyłączony z kalkulacji dochodu podatkowego za ten rok (poprzez zwiększenie dochodu o różnice remanentowe).

Dochód ze sprzedaży środków trwałych

Przy ustalaniu podstawy wymiaru składki zdrowotnej przedsiębiorcy po nowelizacji będzie się też brać pod uwagę dochód bądź ew. stratę ze sprzedaży przez niego środków trwałych (oraz wartości niematerialnych i prawnych), ustalone z uwzględnieniem art. 24 ust. 1–2b updof. Wcześniej ustawa zdrowotna nakazywała wykazywanie w tej podstawie jedynie przychodów i kosztów, co oznaczało, że przedsiębiorca począwszy od 2022 r. wliczał do niej jedynie przychód ze sprzedaży środka trwałego i koszty jego bieżącej amortyzacji (wydatki na zakup poniesione w latach ubiegłych i naliczona wcześniej amortyzacja nie miały wpływu na ustalenie wysokości podstawy wymiaru składki).

W myśl art. 24 ust. 2 zdanie 2 updof dochodem/stratą ze sprzedaży środka trwałego jest dla celów podatkowych różnica między przychodem ze sprzedaży a jego wartością początkową (w uproszczeniu ceną nabycia lub kosztem wytworzenia) powiększona o sumę odpisów amortyzacyjnych (zarówno zaliczonych, jak i niezaliczonych do kosztów uzyskania przychodów). W przypadku całkowicie zamortyzowanych środków trwałych dochód jest więc równy przychodowi ze sprzedaży, a w przypadku częściowo zamortyzowanych – przychodowi pomniejszonemu o niezamortyzowaną część wartości środka trwałego. Jeżeli niezamortyzowana część wartości środka trwałego jest większa niż przychód ze sprzedaży, powstaje strata. Taki też dochód/strata powiększy/pomniejszy obecnie podstawę wymiaru składki zdrowotnej.

Przepis przejściowy (art. 35 nowelizacji) wprowadza jednak wyjątek od tej zasady. Otóż na potrzeby ustalania podstawy wymiaru składki zdrowotnej dochód ustalony zgodnie z art. 24 ust. 2 zdanie 2 updof nie będzie powiększany o odpisy amortyzacyjne, lecz tylko o te, które zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów przed 1.01.2022 r.