Chcesz mieć problemy? Przystąp do grupy VAT

Co z eksportem i importem

W myśl art. 8c ust. 2 ustawy o VAT dostawę towarów i świadczenie usług przez członka grupy VAT na rzecz podmiotu spoza tej grupy uważa się za dokonane przez tę grupę VAT.

O ile odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju oraz WDT (będące przecież dostawą towarów) są objęte tą regulacją, o tyle już eksport towarów dokonany przez członka grupy VAT nie może być uznany za dokonany przez grupę. Oznaczałoby to, że eksport towarów powinien rozliczyć samodzielnie członek grupy VAT.

Z kolei na podstawie art. 8c ust. 3 ustawy o VAT dostawę towarów i świadczenie usług dokonane na rzecz członka grupy VAT przez podmiot spoza tej grupy uważa się za dokonane na rzecz tej grupy VAT.

WNT nie stanowi tu problemu, gdyż jest to dostawa towarów na rzecz członka grupy VAT, jednak w przypadku importu towarów, importu usług lub nabycia towarów, dla którego podatnikiem jest nabywca, podatnikiem VAT mógłby być wyłącznie członek grupy VAT, bo grupa nie została wymieniona jako podatnik w art. 17 ust. 1 ustawy o VAT.

Skutki wykreślenia z rejestru podatników

Problem nie polega tylko na tym, że członek grupy VAT będzie obowiązany jako podatnik, odrębnie od grupy VAT, rozliczać niektóre czynności. Istotne znaczenie ma art. 96 ust. 7ba ustawy o VAT stanowiący, że z chwilą rejestracji grupy VAT jako podatnika naczelnik US, z urzędu, wykreśla z rejestru jako podatnika VAT członka tej grupy.

Konsekwencją wykreślenia z rejestru VAT jest brak możliwości odliczenia VAT przez członka grupy, co wynika z art. 88 ust. 4 ustawy o VAT.

Odliczenia tego nie będzie też mogła dokonać grupa VAT, gdy podatek naliczony będzie dotyczyć nabycia towarów i usług służących wykonywaniu czynności opodatkowanych u innego podatnika (członka grupy VAT), nawet jeśli ten jest wykreślony z rejestru podatników.

Kolejny problem dla członka grupy VAT to niemożność skorzystania z prawa wynikającego z art. 86 ust. 13a ustawy o VAT.

Teoretycznie, jeśli członek grupy VAT odnajdzie nierozliczoną fakturę, może obniżyć kwotę podatku należnego przez korektę deklaracji podatkowej za okres, w którym powstało prawo do odliczenia, nie później jednak niż w ciągu 5 lat, licząc od końca roku, w którym powstało to prawo. Jednak po wykreśleniu z rejestru podatników VAT utraci taką możliwość na czas posiadania przez grupę VAT statusu podatnika. A minimalny okres trwania grupy VAT wynosi 3 lata.

Kasy rejestrujące

Nie można też pomijać konieczności stosowania kas rejestrujących przez grupę VAT.

W obecnym stanie prawnym grupa VAT, jeśli nie zamierza instalować własnych kas rejestrujących, będzie musiała, korzystając z uprawnienia, o którym mowa w § 5 ust. 1 rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących, zobowiązać członków grupy VAT do prowadzenia ewidencji sprzedaży na swoją rzecz lub w swoim imieniu przy użyciu kasy własnej członka grupy.

Moc ochronna interpretacji

Interpretacje indywidualne lub wiążące informacje stawkowe (WIS) wydane na wniosek przyszłego członka grupy VAT przed jej powstaniem, nie chronią grupy, gdyż brak jest odpowiednich regulacji w tym zakresie.

Podobnie interpretacja indywidualna lub WIS uzyskana przez grupę VAT nie chroni byłych członków grupy VAT.

Co po rozwiązaniu grupy

Kłopoty będą mieć także organy podatkowe – po rozwiązaniu grupy VAT. W okresie posiadania przez grupę statusu podatnika, na mocy art. 15a ust. 11 ustawy o VAT, reprezentuje ją przedstawiciel grupy. Oznacza to, że po utracie przez grupę tego statusu nie ma podmiotu, który mógłby ją reprezentować. W takim przypadku jej były już przedstawiciel, o ile jeszcze istnieje (mógł przecież umrzeć, jeśli był osobą fizyczną, albo przestać istnieć, jeśli był spółką), nie jest uprawniony ani obowiązany do reprezentowania grupy.

Były przedstawiciel grupy VAT może jedynie, na podstawie art. 8d ust. 3 i 4 ustawy o VAT, otrzymać zwrot VAT lub rozliczyć nadwyżkę podatku naliczonego nad należnym przysługującą grupie (o ile złoży za nią ostatnią deklarację) oraz korygować deklaracje za okresy rozliczeniowe, w których grupa była podatnikiem. Problemem jednak może być wyegzekwowanie od byłego przedstawiciela grupy obowiązku złożenia deklaracji VAT za okres rozliczeniowy, w którym grupa utraciła status podatnika, gdyż art. 8d ust. 2 ustawy o VAT nakłada ten obowiązek na grupę VAT, której w tym momencie nikt już nie reprezentuje.

Jak skontrolować

Sytuacja może być również niejasna, gdy organ podatkowy zdecyduje się przeprowadzić kontrolę grupy VAT po utracie przez nią statusu podatnika. Art. 112 ustawy o VAT, w którym mowa o terminach przechowywania ewidencji VAT i obowiązku przechowywania faktur, dotyczą podatników, a więc grupy VAT. Takiego obowiązku nie mają byli członkowie grupy VAT, nawet jeśli byli przedstawicielem tej grupy.

Co szczególnie ważne, ani Op, ani ustawa o Krajowej Administracji Skarbowej nie zawierają żadnych regulacji dotyczących grup VAT. Co prawda art. 8e ustawy o VAT stanowi, że w okresie posiadania statusu podatnika przez grupę VAT oraz po utracie przez nią tego statusu członkowie grupy odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania z tytułu podatku, jednak aby organ mógł takie zobowiązanie określić lub ustalić, musi stosować procedurę, która mu na to pozwala i określa zasady postępowania. W przypadku grup VAT nie ma zaś np. odpowiednika art. 284ab Op, określającego zasady kontroli podatkowej w zakresie funkcjonowania podatkowej grupy kapitałowej.

Biorąc pod uwagę obecne przepisy dotyczące grup VAT, trudno sobie wyobrazić ich sprawne funkcjonowanie jako podatników tego podatku. Regulacje te niewątpliwie wymagają zmiany. Dobrze by było ją przeprowadzić jeszcze przed 1.07.2022 r.