Podatek od czynności cywilnoprawnych w przypadku podziału spółki kapitałowej

Nie. W art. 1 ust. 1 ustawy o PCC określono zamknięty katalog czynności i zdarzeń podlegających opodatkowaniu. Obowiązek podatkowy powstaje więc, jedynie gdy dana czynność cywilnoprawna jest enumeratywnie wskazana w ustawie o PCC. Czynności i zdarzenia niewskazane wprost w art. 1 ust. 1 nie podlegają opodatkowaniu. Przepis ten należy interpretować ściśle, a wszelka jego interpretacja rozszerzająca mogłaby doprowadzić do zwiększenia zakresu obciążeń podatkowych, co jest niedopuszczalne w kontekście podstawowych zasad prawa podatkowego.

Czynności, takich jak podział przez wydzielenie czy otrzymanie majątku w ramach podziału, nie wymieniono w ustawie o PCC jako zdarzeń podlegających opodatkowaniu. W ramach podziału dojdzie do zmiany umowy spółki w rozumieniu Ksh, jednak, co istotne, nie każda zmiana umowy spółki stanowi zmianę umowy spółki w rozumieniu ustawy o PCC i podlega opodatkowaniu.

Z art. 1 ust. 3 ustawy o PCC wynika, że do zmian umowy spółki podlegających opodatkowaniu nie kwalifikuje się m.in. podział spółek przez wydzielenie. W takiej sytuacji podwyższenia kapitału spółki przejmującej nie dokonuje się z wkładów lub ze środków spółki, a tym samym nie jest spełniony warunek wskazany w art. 1 ust. 3 pkt 2. Podział przez wydzielenie nie został także wskazany w art. 1 ust. 3 pkt 3 jako czynność zrównana ze zmianą umowy spółki. W konsekwencji spółka przejmująca nie będzie zobowiązana do zapłaty PCC.

Stanowisko to znajduje również potwierdzenie w uzasadnieniu projektu ustawy z 7.11.2008 r. nowelizującej ustawę o PCC[1]. Wskazano tam, że celem wprowadzanych zmian jest dostosowanie przepisów ustawy do obowiązującego prawa UE przez wdrożenie postanowień dyrektywy Rady nr 2008/7/WE dotyczącej podatków pośrednich od gromadzenia kapitału[2]. Zgodnie z art. 5 ust. 1 lit. e w zw. z art. 4 dyrektywy podział spółki stanowi zwolnioną z podatku kapitałowego czynność restrukturyzacyjną.

Pogląd ten podzielił krajowy ustawodawca, wskazując we wspomnianym uzasadnieniu, że w zakresie opodatkowania spółek kapitałowych proponowane zmiany mają charakter precyzujący, mający m.in. na celu zniesienie opodatkowania podziału spółek jako czynności restrukturyzacyjnych w świetle dyrektywy. Przytoczony fragment wyraźnie potwierdza, że wolą ustawodawcy było wyłączenie z zakresu PCC czynności restrukturyzacyjnych, do których niewątpliwie zaliczyć można podział.

Za takim wnioskiem przemawia również wykładnia systemowa, wynikająca z przyjętej przez ustawodawcę systematyki Ksh. Podział, jako odrębny rodzaj czynności prawnych, został uregulowany w przepisach Działu II „Podział spółek”, Tytułu IV „Łączenie, podział i przekształcanie spółek”, podczas gdy łączenie spółek opisano w Dziale I tego tytułu, a przekształcenia – w Dziale III.

Odrębne traktowanie czynności prawnej, jaką jest podział spółki, od czynności prawnych polegających na łączeniu i przekształceniu, przy jednoczesnym wymienieniu jako podlegające opodatkowaniu PCC wyłącznie czynności prawnych polegających na łączeniu i przekształceniu, wyraźnie wskazuje, że intencją ustawodawcy było wyłączenie podziału z katalogu czynności objętych PCC.

Pogląd ten został zaprezentowany w licznych interpretacjach KIS, np. z 12.10.2020 r. (0111-KDIB2-3.4014.260.2020.2.ASZ), 5.08.2019 r. (0111-KDIB2-2.4014.115.2019.2.PB) czy 15.05.2019 r. (0111-KDIB4.4014.66.2019.3.BD).