Otrzymywanie płatności w systemie PayPal a rejestracja dla celów VAT UE

Korzystanie z systemu PayPal jest równoznaczne z importem usług płatniczych. Zważywszy, że usługodawcą jest spółka z Luksemburga, nie ma wątpliwości, że polski przedsiębiorca, który z tego systemu korzysta, powinien się zarejestrować dla celów VAT UE (tj. uzyskać numer NIP UE). Jednocześnie taka rejestracja nie oznacza, że utraci on prawo do zwolnienia podmiotowego dla podatników o sprzedaży nieprzekraczającej 200 tys. zł.

Zgodnie z art. 2 pkt 9 ustawy o VAT przez import usług rozumie się transakcję usługową, w związku z którą podatnikiem jest polski usługobiorca, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4. W tym ostatnim przepisie znajdują się szczegółowe regulacje wskazujące, w jakich przypadkach usługobiorca jest podatnikiem VAT. W myśl tych regulacji, gdy miejsce świadczenia usługi określa się na podstawie art. 28b ustawy o VAT – jak w przypadku usług PayPal – usługobiorca jest podatnikiem m.in. wtedy, kiedy usługodawcą jest podatnik zagraniczny, a usługobiorcą – polski przedsiębiorca („podatnik, o którym mowa w art. 15”). Dopełnieniem art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT jest wspomniany już art. 28b, który stanowi, że jeśli strony transakcji usługowej są przedsiębiorcami, miejsce świadczenia usługi jest ulokowane w kraju usługobiorcy (ustawa przewiduje wyjątki od tej zasady, ale nie dotyczą one omawianego przypadku).

Innymi słowy usługa systemu PayPal, nabywana przez polskiego przedsiębiorcę, jest usługą importowaną, a co za tym idzie, usługobiorca jest z tego tytułu podatnikiem VAT, także gdy korzysta ze zwolnienia dla podmiotów, których sprzedaż nie przekracza 200 tys. zł rocznie.

Jeśli chodzi o kwestię obowiązków rejestracyjnych, do tej szczególnej sytuacji odnosi się art. 97 ust. 3 pkt 1 ustawy o VAT. Stanowi on, że obowiązek rejestracji dla celów VAT UE dotyczy m.in. nabywcy usługi, który jest zwolniony z VAT, o ile dokonuje transakcji kwalifikowanej jako import usług.

Na marginesie: można zauważyć, że interpretacja ustawy byłaby trudniejsza, gdyby wykonawcą importowanej usługi był podmiot spoza UE. Czy polski usługobiorca, korzystający ze zwolnienia podmiotowego, byłby obowiązany do rejestracji dla celów VAT UE także w takiej sytuacji? W piśmiennictwie można znaleźć różne odpowiedzi, ale moim zdaniem rejestracja nie byłaby wówczas potrzebna.

Takie stanowisko opiera się na tym fragmencie art. 97 ust. 3 pkt 1 ustawy o VAT, który nakazuje odpowiednie stosowanie art. 97 ust. 1. Odesłanie do tego przepisu – w którym jest mowa wyłącznie o transakcjach wewnątrzwspólnotowych – zdaje się sugerować, że obowiązek uzyskania NIP UE może się odnosić wyłącznie do tych podatników, którzy dokonują transakcji z podmiotami z innych krajów UE, a nie z tzw. krajów trzecich.

Dla tej odpowiedzi rozstrzyganie ww. wątpliwości nie jest jednak konieczne, jako że wykonawcą usługi PayPal jest spółka z Luksemburga, który należy do UE. Jest zatem jasne, że przedsiębiorca, o którym mowa w pytaniu, ma obowiązek rejestracji dla celów VAT UE – w związku z dokonaniem importu usług, świadczonych przez podmiot unijny. Zgodnie z zasadą „odpowiedniego stosowania” art. 97 ust. 1 ustawy o VAT taka rejestracja jest wymagana przed wykonaniem pierwszej transakcji obejmującej import usług, czyli – w omawianym przypadku – przed rozpoczęciem korzystania z usług PayPal.

Obowiązek rejestracji dla celów VAT UE sprowadza się do złożenia do właściwego US formularza VAT-R z zaznaczeniem pola 60. Jak wskazuje opis tego pola, jest to równoznaczne z powiadomieniem naczelnika US, że podatnik niepodlegający obowiązkowi rejestracji jako podatnik VAT czynny (…) będzie nabywał lub nabywa usługi, do których stosuje się art. 28b ustawy, jeżeli usługi te stanowiłyby u podatnika import usług. Opis ten wskazuje, że – mimo rejestracji dla celów VAT UE – przedsiębiorca składający formularz VAT-R nie traci zwolnienia podmiotowego, a więc nie staje się czynnym podatnikiem VAT. Nie trzeba dodawać, że wspomniany opis jest zgodny z ustawą o VAT.

Przedsiębiorca korzystający ze zwolnienia podmiotowego nie składa zwykłych deklaracji miesięcznych czy kwartalnych (VAT-7 albo VAT-7K). Celem zadeklarowania importu usług powinien się posłużyć formularzem VAT-9M. Jest to deklaracja składana tylko wtedy, kiedy powstaje obowiązek podatkowy z tytułu ujmowanych w niej transakcji. Składa się ją – zgodnie z art. 99 ust. 9 ustawy o VAT – do 25. dnia miesiąca przypadającego po miesiącu, w którym taki obowiązek powstał, w omawianym przypadku do 25. dnia miesiąca przypadającego po każdym miesiącu, w którym polski przedsiębiorca korzysta z usług PayPal.

Obowiązek ten dotyczy także tych przedsiębiorców, którzy znajdują się w analogicznej sytuacji, ale korzystają z importowanych usług, świadczonych przez podmioty spoza UE.

Z pytania wynika, że przedsiębiorca rozpoczął korzystanie z usług PayPal pewien czas temu. Jest zatem prawdopodobne, że terminy do wykonania powyższych obowiązków formalnych już upłynęły. Niemniej usługi płatnicze – a tak należy kwalifikować usługi PayPal – są zwolnione z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT. Wobec tego ich import jest także objęty zwolnieniem. W konsekwencji niewypełnienie przedstawionych wyżej obowiązków formalnych nie pociągnęło za sobą żadnych zaległości podatkowych. Niezłożenie formularza VAT-R jest jednak wykroczeniem skarbowym, zagrożonym karą grzywny na podstawie art. 81 § 1 pkt 1 Kks. Taką samą karą zagrożone jest niezłożenie deklaracji VAT-9M – w związku z art. 56 § 4 Kks. Dlatego też przedsiębiorca powinien jak najszybciej złożyć brakujące zgłoszenie VAT-R, a także deklaracje VAT-9M za miesiące, w których korzystał z importowanych usług płatniczych. Byłoby też wskazane, by – wraz z dopełnieniem tych formalności – złożył tzw. czynny żal, o którym mowa w art. 16 §1 Kks, co pozwoli na wykluczenie odpowiedzialności karnej przewidzianej w jego art. 81 § 1 i art. 56 § 4.