Oskładkowanie wynagrodzenia i odprawy z kontraktu menedżerskiego

Tak wynika z decyzji ZUS z 19.04.2019 (WPI/200000/43/317/2019).

Dotyczyła ona spółki, która zawarła umowę o świadczenie usług zarządzania (kontrakt menedżerski) z prezesem. Wcześniej zatrudniała go na umowę o pracę jako dyrektora technicznego. Na czas trwania kontraktu nie rozwiązano umowy o pracę, a udzielono mu urlopu bezpłatnego.

W 2019 powołano nowego prezesa. Okres wypowiedzenia kontraktu poprzedniego prezesa kończył się z ostatnim dniem czerwca 2019. W lipcu miał on otrzymać odprawę.

Wynagrodzenie z kontraktu menedżerskiego za kilka dni marca wypłacono byłemu prezesowi w kwietniu 2019. Wtedy otrzymał również wynagrodzenie za część marca z tytułu „odwieszonej” (ze względu na zakończenie urlopu bezpłatnego) umowy o pracę jako dyrektor techniczny.

Wynagrodzenie z umowy o pracę było wyższe niż pensja minimalna w przeliczeniu na pełny miesiąc. Spółka pytała, czy wynagrodzenie z kontraktu menedżerskiego za marzec, wypłacone w kwietniu 2019, powinno być objęte tylko składką zdrowotną i czy odprawa z tytułu rozwiązania kontraktu będzie oskładkowana.

Menedżer jako zleceniobiorca i pracownik

ZUS przypomniał, że co do zasady umowa o świadczenie usług zarządzania (kontrakt menedżerski) jest umową, do której stosuje się przepisy Kc dotyczące zlecenia. Zatem osoba wykonująca kontrakt menedżerski jest traktowana jako zleceniobiorca.

Jednocześnie – biorąc pod uwagę art. 9 ust. 1 usus regulujący sytuację równoczesnego świadczenia przez osobę fizyczną m.in. umowy o pracę i zlecenia – należy mieć na względzie, że osoba taka jest obejmowana ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu stosunku pracy oraz z umowy zlecenia, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz tego pracodawcy. Dodatkowo podlega ona obowiązkowo ubezpieczeniom chorobowemu i wypadkowemu (art. 11 ust. 1 oraz art. 12 ust. 1 usus).

W myśl art. 8 ust. 1 i 2a usus dla celów ubezpieczeń społecznych za pracownika uważa się nie tylko osobę pozostającą w stosunku pracy, ale także wykonującą pracę na podstawie zlecenia, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy. Podstawowym skutkiem uznania ww. osoby za pracownika jest objęcie jej obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnym, rentowymi, chorobowym i wypadkowym jak pracownika.

Powyższa zasada nie ma jednak zastosowania do osób, które przebywają na urlopie bezpłatnym. Jeśli pracodawca zatrudni na zlecenie własnego pracownika, który przebywa na urlopie bezpłatnym (w myśl art. 174 § 1 Kp, jest to okres, w którym mimo trwania stosunku pracy ulegają zawieszeniu wzajemne obowiązki i uprawnienia stron tego stosunku – świadczenie pracy oraz wypłata wynagrodzenia), to z racji wykonywania pracy na zlecenie podlega on ubezpieczeniom społecznym na zasadach przewidzianych dla zleceniobiorców.

Podstawa wymiaru składek

Zgodnie z art. 18 ust. 1 oraz art. 20 ust. 1 w zw. z art. 4 pkt 9 usus podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowi przychód w rozumieniu updof z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, natomiast zleceniobiorców – przychód z wykonywania umowy zlecenia, jeżeli w umowie tej określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo albo w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej, bądź prowizyjnie (ust. 3).

W przypadku natomiast gdy pracownik – oprócz wykonywania pracy na umowę o pracę – świadczy także usługi na podstawie umowy cywilnoprawnej (np. umowy zlecenia czy o świadczenie usług zarządzania), zawartej z własnym pracodawcą, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi suma przychodu ze stosunku pracy i wykonywanej umowy cywilnoprawnej (art. 18 ust. 1a w zw. z art. 20 ust. 1 usus).

Taka sama jest podstawa wymiaru składek zdrowotnych (art. 81 ust. 1 ustawy zdrowotnej). Składki na FP i FGŚP ustala się z kolei od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, ale bez stosowania ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 usus (art. 104 ustawy z 20.04.2004 o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy i art. 29 ust. 1 ustawy z 13.07.2006 o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy).

W okresie urlopu bezpłatnego powstaje obowiązek odprowadzania składek społecznych z umowy o świadczenie usług zarządzania, natomiast po zakończonym urlopie bezpłatnym osoba taka podlega ubezpieczeniom społecznym na zasadach właściwych dla pracownika. Nie powstaje więc zbieg tytułów do ubezpieczeń (kontrakt menedżerski i umowa o pracę), ponieważ zastosowanie ma art. 8 ust. 2a usus.

W konsekwencji wynagrodzenie wypłacone z kontraktu menedżerskiego jest podstawą wymiaru składek społecznych, zdrowotnej oraz na FP i FGŚP.

Wyłączenie odprawy

W myśl § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia składkowego podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowią odprawy, odszkodowania i rekompensaty wypłacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu jej wypowiedzenia, niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadczenia pracy.

Na mocy § 5 ust. 2 ww. rozporządzenia składkowego wyłączenie to ma częściowe zastosowanie do ustalania podstawy wymiaru składek emerytalnej i rentowych osób wykonujących pracę na umowę o świadczenie usług, do której zgodnie z Kc stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, a więc również kontraktu menedżerskiego (bo wymienione w ww. przepisie instytucje, takie jak np. wydanie świadectwa pracy, nie dotyczą zleceniobiorców). Mogą być natomiast wyłączone odprawy, odszkodowania i rekompensaty wypłacone zleceniobiorcom z racji wygaśnięcia lub rozwiązania umowy zlecenia, o ile wypłata ta ma bezspornie taki charakter. Warunkiem jest, aby wypłata świadczenia pieniężnego pozostawała w bezpośrednim i nierozerwalnym związku z wygaśnięciem lub rozwiązaniem umowy zlecenia.

Spółka zamierzała wypłacić na rzecz byłego prezesa odprawę z tytułu rozwiązania umowy o świadczenie usług zarządzania. Jeśli wypłata ma ścisły związek z rozwiązaniem kontraktu menedżerskiego, to podlega wyłączeniu z podstawy wymiaru składek społecznych.