Organ ma prawo zająć nadpłacony PIT małżonków, gdy jeden z nich zalega z podatkiem

Tak wynika z wyroku NSA z 21.01.2021 (II FSK 2642/18).

Zgodnie z art. 92 § 3 Op małżonkowie, wspólnie opodatkowani na podstawie odrębnych przepisów, ponoszą solidarną odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe. Solidarna jest też ich wierzytelność o zwrot nadpłaty podatku.

W rozpatrywanej przez sąd sprawie bezsporne było, że małżonkowie, korzystając z art. 6 ust. 2 updof i składając wspólne zeznanie PIT, wyrazili wolę łącznego opodatkowania swoich dochodów. A skoro tak, ich należność z tytułu nadpłaty podatku stała się należnością solidarną, do której stosuje się przepisy Kc (art. 367) regulujące solidarność wierzycieli.

Jak wskazał sąd, konsekwencją stosowania art. 92 § 3 Op i art. 367 § 1 Kc jest zaś to, że jeżeli organ podatkowy dokonuje zwrotu nadpłaty podatku, może zasadniczo zwrócić ją któremukolwiek z małżonków. Zwrot ten skutkuje wygaśnięciem zobowiązania z tytułu nadpłaty.

W ocenie NSA, skoro z jednej strony organ podatkowy ma prawo do zwrotu całej nadpłaty na rzecz jednego z małżonków, jako jednego z wierzycieli solidarnych, zaś z drugiej strony każdy ze współmałżonków, jako wierzyciel solidarny, jest uprawniony do otrzymania całej nadpłaty, to w sytuacji ciążących na podatniku uprawnionym do otrzymania całej nadpłaty zaległości podatkowych organ podatkowy może, a nawet musi zastosować art. 76 § 1 Op. Przepis ten zawiera dyspozycję dla niego do obligatoryjnego zaliczenia nadpłaty na zaległości podatkowe i to niezależnie od woli strony domagającej się zwrotu nadpłaty. Nie wyklucza zatem możliwości zaliczenia nadpłaty wynikającej ze wspólnego opodatkowania małżonków na poczet zaległości podatkowej jednego z nich.

Jak czytamy w przywołanym wyroku, w rozpatrywanej sprawie skarżący odpowiada za własne zobowiązania w zryczałtowanym podatku (…) całym swoim majątkiem, a ponieważ pozostaje w związku małżeńskim, odpowiedzialność ta obejmuje nie tylko jego majątek odrębny, ale również wspólny – jego i jego małżonki. Tym samym organ podatkowy jako wierzyciel skarżącego mógł dochodzić swoich roszczeń z przedmiotu przysługującej podatnikowi solidarnej wierzytelności o zwrot nadpłaty podatku.

Sąd podkreślił też, że gdyby organ nie zaliczył nadpłaty w PIT na poczet zaległości małżonka, to kwota zaległości podlegałaby egzekucji. W tym przypadku również wchodziłaby w grę solidarna odpowiedzialność małżonków, która skutkuje tym, że w tytule wykonawczym wymienia się drugiego z nich. Pozwala to na egzekucję należności stanowiących zobowiązanie podatkowe zarówno z majątku wspólnego, jak i z majątków osobistych małżonków.