Opodatkowanie CIT wpłat gotówkowych do kasy spółdzielni po przekroczeniu limitu 20 tys. zł

Pytanie dotyczy przepisu wprowadzonego tzw. Polskim Ładem, który pierwotnie miał wejść w życie od 2022 r., potem odroczono ten termin na1.01.2023 r., a ostatecznie na 1.01.2024 r. (ustawą z 5.08.2022 r. o zmianie ustawy o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami oraz ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw, DzU poz. 1719).

W świetle art. 12 ust. 1 pkt 16 updop do przychodów opodatkowanych CIT zaliczać się będzie kwotę płatności dotyczącej transakcji, o której mowa w art. 7b ustawy z 30.05.2014 r. o prawach konsumenta (tekst jedn. DzU z 2020 r. poz. 287), otrzymaną bez pośrednictwa rachunku płatniczego.

Z kolei przywołany przepis ustawy o prawach konsumenta (w brzmieniu obowiązującym od 1.01.2024 r.) stanowi, że konsument jest obowiązany do dokonywania płatności za pośrednictwem rachunku płatniczego, jeżeli jednorazowa wartość transakcji z przedsiębiorcą, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 20 tys. zł lub równowartość tej kwoty, przy czym transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji.

Umowy z konsumentami niepodlegające nowemu obowiązkowi wymieniono w art. 3 tej ustawy.

Konsumentem – w myśl art. 22¹ Kc – jest osoba fizyczna dokonująca z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Z kolei przedsiębiorca to – zgodnie z art. 43¹ Kc – osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 33¹ § 1, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.

W świetle interpretacji UOKiK i wyroków SN (m.in. uchwała z 9.03.2017 r., III CZP 69/16) członek spółdzielni mieszkaniowej w relacji ze spółdzielnią ma status konsumenta.

Pojęcie „transakcji” nie zostało zdefiniowane w ustawie o prawach konsumenta, Prawie przedsiębiorców (ustawa z 6.03.2018 r., tekst jedn. DzU z 2021 r. poz. 162) ani w przepisach prawa podatkowego. Jednorazową wartość transakcji będzie się zapewne ustalać jak w przypadku transakcji między przedsiębiorcami (gdzie obowiązuje limit wpłat gotówkowych w wysokości 15 tys. zł, obniżony od 1.01.2024 r. do 8 tys. zł). Oznacza to, że przy umowach na czas nieokreślony z ustalonym okresem rozliczeniowym, stwierdzając, czy jednorazowa wartość transakcji nie przekracza określonego przez ustawodawcę limitu, należy wziąć pod uwagę nie wartość przypadającą do zapłaty w danym okresie (np. czynsz najmu za dany miesiąc), lecz sumę płatności narastająco. Płatności do momentu przekroczenia limitu mogą być dokonywane w gotówce (zob. interpretacja Szefa KAS z 6.04.2018 r., DPP13.8221.194.2017.MZO, oraz wyrok NSA z 21.06.2022 r., II FSK 2815/19).

Czy jednak w transakcjach między spółdzielnią a jej członkami (lub innymi osobami) wnoszącymi wpłaty gotówkowe tytułem opłat za mieszkania (opłaty eksploatacyjne, za media, wpłaty na fundusz remontowy itd.) będzie obowiązywać od 1.01.2024 r. limit 20 tys. zł?

Nie, ponieważ – jak potwierdza KIS w wydawanych interpretacjach – nie są to typowe transakcje gospodarcze między przedsiębiorcą a konsumentem, o których mowa w ustawie o prawach konsumenta. Są to opłaty związane z gospodarowaniem przez spółdzielnie mieszkaniowe zasobem mieszkaniowym, stanowiące zwrot kosztów na rzecz spółdzielni, przypadających na poszczególne lokale.

Zgodnie bowiem z art. 4 ust. 1 i 4 ustawy z 15.12.2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (tekst jedn. DzU z 2021 r. poz. 1208) członkowie spółdzielni, którym przysługują spółdzielcze prawa do lokali, są obowiązani uczestniczyć w pokrywaniu kosztów związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości w częściach przypadających na ich lokale, eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni przez uiszczanie opłat zgodnie z postanowieniami statutu. Również właściciele lokali niebędący członkami spółdzielni są obowiązani uczestniczyć w pokrywaniu kosztów związanych z eksploatacją i utrzymaniem ich lokali, eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości wspólnych, a także w wydatkach związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni, które są przeznaczone do wspólnego korzystania przez osoby zamieszkujące w określonych budynkach lub osiedlu. Obowiązki te wykonują przez uiszczanie opłat na takich samych zasadach jak członkowie spółdzielni.

Kolejnym argumentem według KIS jest to, że w uzasadnieniu do projektu Polskiego Ładu, wprowadzającego przywołane uregulowania ustawy o prawach konsumenta i updop, wskazano, że zmiana spowodowana jest potrzebą zwalczania szarej strefy w obrocie gospodarczym, w którym obok przedsiębiorcy uczestniczą konsumenci (podmioty nieprofesjonalne). Tymczasem w przypadku dokonywania opłat w kasie spółdzielni trudno dopatrzeć się ryzyka powiększenia szarej strefy. Również wykładnia celowościowa potwierdza zatem zasadność tezy, że opłaty za lokale mieszkalne mogą być dokonywane bez pośrednictwa rachunku płatniczego.

Reasumując: płatności wnoszone przez użytkowników lokali mieszkalnych z tytułu opłat za te lokale, nie mieszczą się w dyspozycji art. 7b ustawy o prawach konsumenta, a tym samym kwoty tych płatności, otrzymane przez spółdzielnię bez pośrednictwa rachunku płatniczego, nie będą jej przychodem, nawet po przekroczeniu limitu 20 tys. zł.

Takie też stanowisko KIS wyraziła m.in. w pismach z 28.10.2022 r. (0111-KDIB1-2.4010.544.2022.1.MZA), 12.10.2022 r. (0111-KDIB2-1.4010.411.2022.2.ES) oraz 11.10.2022 r. (0111-KDIB1-1.4010.494.2022.2.SH).