Odszkodowanie należne pracownikowi od pracodawcy – księgowania, PIT, składki ZUS
Pracownik może dochodzić od pracodawcy odszkodowania z wielu różnych tytułów, w tym wskutek:
- naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu – w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę (art. 183d Kp),
- skrócenia okresu wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy – w wysokości wynagrodzenia za pozostałą część okresu wypowiedzenia (art. 361 Kp),
Pracownik może dochodzić od pracodawcy odszkodowania z wielu różnych tytułów, w tym wskutek:
- naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu – w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę (art. 183d Kp),
- skrócenia okresu wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy – w wysokości wynagrodzenia za pozostałą część okresu wypowiedzenia (art. 361 Kp),
- nieuzasadnionego wypowiedzenia umowy o pracę, z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu tego typu umów – w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tyg. do 3 mies., nie niższej jednak od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia (art. 45 oraz art. 50 § 1 Kp),
- rozwiązania bez wypowiedzenia (art. 56 § 1, art. 59 oraz art. 60 Kp):
- umowy o pracę na okres próbny – w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego upływu miała ona trwać,
- umowy o pracę na czas określony – w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego upływu miała ona trwać, nie więcej jednak niż za 3 mies.,
- umowy przez pracownika – w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia, a gdy była to umowa na czas określony – w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego miała on trwać, nie więcej jednak niż za okres wypowiedzenia,
Sposób obliczania odszkodowań określa rozporządzenie MPiPS z 29.05.1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (tekst jedn. DzU z 2017 r. poz. 927).
Księgowania
Operacje gospodarcze związane z wypłatą odszkodowania przez pracodawcę na rzecz pracowników wymagają następujących zapisów w księgach rachunkowych pracodawcy:
1. Zarachowanie odszkodowania należnego pracownikowi
Wn konto 76-1 „Pozostałe koszty operacyjne”
Ma konto 23 „Rozrachunki z pracownikami” (w przypadku pracownika) lub konto 24 „Pozostałe rozrachunki” (w przypadku byłego pracownika)
2. Zaliczka na PIT od odszkodowania wypłaconego pracownikowi (byłemu pracownikowi):
Wn konto 23 „Rozrachunki z pracownikami” lub konto 24 „Pozostałe rozrachunki”
Ma konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne”
3. Wpłata zaliczki na PIT do właściwego US:
Wn konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne”
Ma konto 13 „Rachunki i kredyty bankowe”
4. Wypłata odszkodowania pracownikowi (byłemu pracownikowi), ew. pomniejszonego o zaliczkę na PIT odprowadzoną do US:
Wn konto 23 „Rozrachunki z pracownikami” lub konto 24 „Pozostałe rozrachunki”
Ma konto 13 „Rachunki i kredyty bankowe” lub konto 10 „Kasa”.
Zwolnienie z PIT i składek ZUS
Wypłacone pracownikowi (także byłemu) odszkodowanie stanowi dla niego przychód ze źródła stosunek pracy, od którego pracodawca jako płatnik ma obowiązek obliczyć i potrącić zaliczkę na PIT – chyba że w grę wchodzi zwolnienie od podatku.
Na mocy art. 21 ust. 1 pkt 3 i 3b updof wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z:
- przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw bądź aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów,
- postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów,
- z wyjątkiem odszkodowań:
- określonych w prawie pracy z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
- przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
- wynikających z zawartych umów lub z ugód innych niż ugody sądowe.
Zwolnienie obejmuje też inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub w tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą i dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
Także odszkodowanie wypłacone byłemu pracownikowi w związku z zakazem konkurencji (już po rozwiązaniu umowy o pracę) podlega PIT jako przychód ze stosunku pracy, od którego były pracodawca jako płatnik pobiera zaliczkę na PIT – wynika bowiem z łączącego strony stosunku pracy (por. interpretacja KIS z 4.12.2021 r., 0115-KDIT2.4011.594.2021.2.ENB). Nie stanowi ono natomiast podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne (§ 2 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia składkowego). Ponadto z podstawy wymiaru składek są wyłączone odprawy, odszkodowania i rekompensaty wypłacane pracownikom z tytułu (§ 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia składkowego):
- wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy,
- nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez wypowiedzenia,
- skrócenia okresu jej wypowiedzenia,
- niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy.
Zaloguj się
Aby czytać dalej, jeśli masz wykupiony abonament
Kup dostęp do tego artykułu
Cena dostępu do pojedynczego artykułu tylko 12,30
Kup abonament
| Abonamenty on-line | Prenumeratorzy | Członkowie SKwP | ||||||||
|
Bezpłatny dostęp do tego artykułu i ponad 3500 innych, dla prenumeratorów miesięcznika „Rachunkowość". Pomoc w uzyskaniu dostępu:
|
15% rabat na wszystkie zakupy. Zapytaj o kod w swoim Oddziale. Stowarzyszenie Księgowych w Polsce jest organizacją, do której należy ponad 26 000 księgowych, a członkostwo wiąże się z licznymi korzyściami. |
„Rachunkowość” - od 75 lat źródło rzetelnej wiedzy!
Skróty w artykułach
- dyrektywa 112 – dyrektywa Rady 2006/112/WE z 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (DzUrz UE L 347 z 11.12.2006 r.)
- dyrektywa 2013/34/UE – dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z 26.06.2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek (...) (DzUrz UE L 182 z 29.06.2013 r.)
- Kc – ustawa z 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (DzU z 2023 r. poz. 1610)
- KIMSF – interpretacje Komitetu ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej
- Kks – ustawa z 10.09.1999 r. Kodeks karny skarbowy (DzU z 2023 r. poz. 654)
- Kp – ustawa z 26.06.1974 r. Kodeks pracy (DzU z 2023 r. poz. 1465)
- Kpc – ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (DzU z 2023 r. poz. 1550)
- Ksh – ustawa z 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych (DzU z 2022 r. poz. 1467)
- KSR – Krajowe Standardy Rachunkowości
- MSR – Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (ang. International Accounting Standards) wydawane od 2002 r. jako MSSF
- MSSF – Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (ang. International Financial Reporting Standards)
- Op – ustawa z 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa (DzU z 2023 r. poz. 2383)
- Ppsa – ustawa z 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU z 2023 r. poz. 1634)
- rozporządzenie o instrumentach finansowych – rozporządzenie Ministra Finansów z 12.12.2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (DzU z 2017 r. poz. 277)
- rozporządzenie o konsolidacji – rozporządzenie Ministra Finansów z 25.09.2009 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania przez jednostki inne niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji skonsolidowanych sprawozdań finansowych grup kapitałowych (DzU z 2017 r. poz. 676)
- rozporządzenie składkowe – rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU z 2023 r. poz. 728)
- rozporządzenie z 13.09.2017 r. – rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (DzU z 2020 r. poz. 342)
- specustawa – ustawa z 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 1327)
- uobr – ustawa z 11.05.2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (DzU z 2023 r. poz. 1015)
- uor – ustawa z 29.09.1994 r. o rachunkowości (DzU z 2023 r. poz. 120)
- updof – ustawa z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2022 r. poz. 2647)
- updop – ustawa z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (DzU z 2022 r. poz. 2587)
- upol – ustawa z 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (DzU z 2023 r. poz. 70)
- US GAAP – Amerykańskie Standardy Rachunkowości (ang. Generally Accepted Accounting Principles)
- ustawa akcyzowa – ustawa z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (DzU z 2023 r. poz. 1542)
- ustawa emerytalna – ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1251)
- ustawa KAS – ustawa z 16.11.2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (DzU z 2023 r. poz. 615)
- ustawa o KRS – ustawa z 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (DzU z 2023 r. poz. 685)
- ustawa o PCC – ustawa z 9.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (DzU z z 2023 r. poz. 170)
- ustawa o VAT – ustawa z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (DzU z 2023 r. poz. 1570)
- ustawa o zfśs – ustawa z 4.03.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (DzU z 2023 r. poz. 998)
- ustawa zasiłkowa – ustawa z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2022 r. poz. 1732)
- ustawa zdrowotna – ustawa z 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2022 r. poz. 2561)
- usus – ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1230)
- uzpd – ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
- Założenia koncepcyjne MSSF – Założenia koncepcyjne sprawozdawczości finansowej (Conceptual Framework for Financial Reporting)
- CEIDG – Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej
- EOG – Europejski Obszar Gospodarczy
- FEP – Fundusz Emerytur Pomostowych
- FGŚP – Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
- FP – Fundusz Pracy
- FS – Fundusz Solidarnościowy
- IASB – Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości
- IS – izba skarbowa
- KAS – Krajowa Administracja Skarbowa
- KIS – Krajowa Informacja Skarbowa
- KNF – Komisja Nadzoru Finansowego
- KRBR – Krajowa Rada Biegłych Rewidentów
- KRS – Krajowy Rejestr Sądowy
- KSB – Krajowe Standardy Badania
- MF – Minister Finansów
- MPiPS – Minister Pracy i Polityki Społecznej
- MRiF – Minister Rozwoju i Finansów
- MRiPS – Minister Rodziny i Polityki Społecznej
- MSiG – Monitor Sądowy i Gospodarczy
- NSA – Naczelny Sąd Administracyjny
- PANA – Polska Agencja Nadzoru Audytowego
- PIBR – Polska Izba Biegłych Rewidentów
- PKD – Polska Klasyfikacja Działalności
- pkpir – podatkowa księga przychodów i rozchodów
- PPK – pracownicze plany kapitałowe
- RM – Rada Ministrów
- SA – sąd apelacyjny
- sf – sprawozdanie finansowe
- skok – spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa
- SN – Sąd Najwyższy
- SO – sąd okręgowy
- TK – Trybunał Konstytucyjny
- TSUE – Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
- UCS – urząd celno-skarbowy
- UE – Unia Europejska
- US – urząd skarbowy
- WDT – wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów
- WNT – wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów
- WSA – wojewódzki sąd administracyjny
- zfśs – zakładowy fundusz świadczeń socjalnych
