Odprawa ponad limit dla zwalnianych pracowników też jest wolna od składek
Czy w ich przypadku należy ograniczyć wysokość odpraw? Jeśli nie, to jakie skutki w PIT i składkach ma wypłata takich odpraw?
Nie ma przeszkód, aby wypłacić pracownikom odprawy w wysokości przekraczającej ustawowy limit. Odprawy w całości podlegają opodatkowaniu PIT, są jednak zwolnione ze składek na ZUS – również w części przekraczającej 15-krotność minimalnego wynagrodzenia.
Prawo do odprawy związanej z rozwiązaniem stosunku pracy przewiduje art. 8 ustawy z 13.03.2003 o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (DzU z 2018 poz. 1969).
Ustawa ta ma zastosowanie do pracodawców zatrudniający co najmniej 20 pracowników. Pracodawca ma wówczas obowiązek wypłacić odprawę osobie, z którą rozwiązał umowę za wypowiedzeniem lub za porozumieniem stron z powodów leżących wyłącznie po stronie pracodawcy. Taką przyczyną jest np. likwidacja zakładu pracy czy stanowiska pracy, redukcja zatrudnienia, zmiany organizacyjne bądź technologiczne, reorganizacja firmy.
Wysokość odprawy zależy od zakładowego stażu pracy oraz osiąganego wynagrodzenia i stanowi równowartość wynagrodzenia:
- miesięcznego – przy zatrudnieniu krótszym niż 2 lata,
- 2-miesięcznego – przy stażu od 2 do 8 lat,
- 3-miesięcznego – gdy staż przekroczył 8 lat.
Odprawę oblicza się na zasadach dotyczących ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy. Ustawa przewiduje przy tym, że nie może ona przekraczać równowartości 15-krotności minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy. W 2021 jest to 42 000 zł.
Pracodawca może jednak podnieść wysokość tego świadczenia. Prawo pracy nie zakazuje stosowania wobec pracowników korzystniejszych rozwiązań niż wynikające z przepisów ogólnych. Obowiązkiem pracodawcy jest jedynie zagwarantowanie pracownikowi praw na poziomie nie niższym, niż wynika to z przepisów prawa pracy. Potwierdził to SN w wyroku z 24.07.2009 (I PK 41/09), uznając, że art. 8 ustawy o zwolnieniach grupowych nie stoi na przeszkodzie do wprowadzenia w zakładzie pracy, w drodze porozumień zbiorowych bądź też w umowach o pracę odpraw w wysokości przekraczającej ten limit. Takiego zdania jest również Państwowa Inspekcja Pracy.
„Pandemiczny” limit
W okresie trwania stanu zagrożenia epidemicznego/epidemii obowiązuje niższy limit odprawy, odszkodowania lub innego świadczenia pieniężnego z tytułu rozwiązania umowy o pracę – 10-krotność minimalnego wynagrodzenia.
Od 1.01.2021 jest to 28 000 zł (10 × 2800 zł). Takie rozwiązanie – zgodnie z art. 15gd specustawy – mogą stosować pracodawcy, u których wystąpił spadek obrotów gospodarczych, o którym mowa w art. 15g ust. 9 lub istotne obciążenie funduszu wynagrodzeń, o którym mowa w art. 15gb ust. 2 tej ustawy.
Niezależnie od wysokości odprawy ekonomicznej podlega ona w całości opodatkowaniu (art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. b updof). Nie trzeba od niej jednak odprowadzać składek na ubezpieczenia społeczne ani zdrowotne. Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia składkowego wszelkie odprawy i odszkodowanie wypłacone z tytułu rozwiązania stosunku pracy są zwolnione ze składek. Przepis ten nie przewiduje żadnego limitu dla tej ulgi. Należy więc uznać, że cała kwota odprawy jest wolna od składek, co potwierdza np. interpretacja ZUS z 26.06.2015 (DI/100000/43/579/2015).
Skróty w artykułach
- dyrektywa 112 – dyrektywa Rady 2006/112/WE z 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (DzUrz UE L 347 z 11.12.2006 r.)
- dyrektywa 2013/34/UE – dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z 26.06.2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek (...) (DzUrz UE L 182 z 29.06.2013 r.)
- Kc – ustawa z 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (DzU z 2023 r. poz. 1610)
- KIMSF – interpretacje Komitetu ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej
- Kks – ustawa z 10.09.1999 r. Kodeks karny skarbowy (DzU z 2023 r. poz. 654)
- Kp – ustawa z 26.06.1974 r. Kodeks pracy (DzU z 2023 r. poz. 1465)
- Kpc – ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (DzU z 2023 r. poz. 1550)
- Ksh – ustawa z 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych (DzU z 2022 r. poz. 1467)
- KSR – Krajowe Standardy Rachunkowości
- MSR – Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (ang. International Accounting Standards) wydawane od 2002 r. jako MSSF
- MSSF – Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (ang. International Financial Reporting Standards)
- Op – ustawa z 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa (DzU z 2023 r. poz. 2383)
- Ppsa – ustawa z 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU z 2023 r. poz. 1634)
- rozporządzenie o instrumentach finansowych – rozporządzenie Ministra Finansów z 12.12.2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (DzU z 2017 r. poz. 277)
- rozporządzenie o konsolidacji – rozporządzenie Ministra Finansów z 25.09.2009 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania przez jednostki inne niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji skonsolidowanych sprawozdań finansowych grup kapitałowych (DzU z 2017 r. poz. 676)
- rozporządzenie składkowe – rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU z 2023 r. poz. 728)
- rozporządzenie z 13.09.2017 r. – rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (DzU z 2020 r. poz. 342)
- specustawa – ustawa z 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 1327)
- uobr – ustawa z 11.05.2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (DzU z 2023 r. poz. 1015)
- uor – ustawa z 29.09.1994 r. o rachunkowości (DzU z 2023 r. poz. 120)
- updof – ustawa z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2022 r. poz. 2647)
- updop – ustawa z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (DzU z 2022 r. poz. 2587)
- upol – ustawa z 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (DzU z 2023 r. poz. 70)
- US GAAP – Amerykańskie Standardy Rachunkowości (ang. Generally Accepted Accounting Principles)
- ustawa akcyzowa – ustawa z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (DzU z 2023 r. poz. 1542)
- ustawa emerytalna – ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1251)
- ustawa KAS – ustawa z 16.11.2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (DzU z 2023 r. poz. 615)
- ustawa o KRS – ustawa z 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (DzU z 2023 r. poz. 685)
- ustawa o PCC – ustawa z 9.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (DzU z z 2023 r. poz. 170)
- ustawa o VAT – ustawa z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (DzU z 2023 r. poz. 1570)
- ustawa o zfśs – ustawa z 4.03.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (DzU z 2023 r. poz. 998)
- ustawa zasiłkowa – ustawa z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2022 r. poz. 1732)
- ustawa zdrowotna – ustawa z 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2022 r. poz. 2561)
- usus – ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1230)
- uzpd – ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
- Założenia koncepcyjne MSSF – Założenia koncepcyjne sprawozdawczości finansowej (Conceptual Framework for Financial Reporting)
- CEIDG – Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej
- EOG – Europejski Obszar Gospodarczy
- FEP – Fundusz Emerytur Pomostowych
- FGŚP – Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
- FP – Fundusz Pracy
- FS – Fundusz Solidarnościowy
- IASB – Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości
- IS – izba skarbowa
- KAS – Krajowa Administracja Skarbowa
- KIS – Krajowa Informacja Skarbowa
- KNF – Komisja Nadzoru Finansowego
- KRBR – Krajowa Rada Biegłych Rewidentów
- KRS – Krajowy Rejestr Sądowy
- KSB – Krajowe Standardy Badania
- MF – Minister Finansów
- MPiPS – Minister Pracy i Polityki Społecznej
- MRiF – Minister Rozwoju i Finansów
- MRiPS – Minister Rodziny i Polityki Społecznej
- MSiG – Monitor Sądowy i Gospodarczy
- NSA – Naczelny Sąd Administracyjny
- PANA – Polska Agencja Nadzoru Audytowego
- PIBR – Polska Izba Biegłych Rewidentów
- PKD – Polska Klasyfikacja Działalności
- pkpir – podatkowa księga przychodów i rozchodów
- PPK – pracownicze plany kapitałowe
- RM – Rada Ministrów
- SA – sąd apelacyjny
- sf – sprawozdanie finansowe
- skok – spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa
- SN – Sąd Najwyższy
- SO – sąd okręgowy
- TK – Trybunał Konstytucyjny
- TSUE – Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
- UCS – urząd celno-skarbowy
- UE – Unia Europejska
- US – urząd skarbowy
- WDT – wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów
- WNT – wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów
- WSA – wojewódzki sąd administracyjny
- zfśs – zakładowy fundusz świadczeń socjalnych
