Nowy rok dla składki wypadkowej
Taką wiadomość z ZUS otrzymają jednak tylko ci płatnicy, którzy złożyli (zasadnie) informacje ZUS IWA za ostatnie 3 lata kalendarzowe (2019, 2020 i 2021). Pozostali powinni samodzielnie ustalić, czy w nowym roku składkowym – który trwa od 1 kwietnia danego roku do 31 marca kolejnego – mają naliczać składkę na ubezpieczenie wypadkowe według dotychczasowej, czy też innej stopy procentowej.
Połowa najwyższej stawki
Najłatwiejsze zadanie mają płatnicy, którzy zgłaszają do ubezpieczenia wypadkowego w ZUS nie więcej niż 9 ubezpieczonych, oraz ci, którzy nie podlegają wpisowi do rejestru REGON. Dla nich właściwą stopą procentową składki wypadkowej jest połowa najwyższej stopy procentowej tej składki ustalonej na dany rok składkowy dla wszystkich grup działalności. Niezmiennie od kwietnia 2018 r. jest to 1,67% (połowa z 3,33% określonej dla działalności usługowej wspomagającej górnictwo i wydobywanie).
Płatnik, który podlega wpisowi do rejestru REGON, powinien jednak upewnić się co do liczby osób zgłaszanych do ubezpieczenia wypadkowego.
Sposób liczenia różni się w zależności od tego, czy firma była zgłoszona w ZUS jako płatnik składek w ubiegłym roku, czy dopiero w 2022 r.
W tym pierwszym przypadku płatnik ustala średnią miesięczną liczbę osób zgłaszanych do ubezpieczenia wypadkowego w 2021 r. W tym celu:
- sumuje liczbę osób objętych tym ubezpieczeniem w poszczególnych miesiącach 2021 r.,
- wynik dzieli przez liczbę miesięcy, w których figurował w ZUS jako płatnik składek na ubezpieczenie wypadkowe (choćby przez jeden dzień).
Przykład
Osoba prowadząca pozarolniczą działalność była zgłoszona w ZUS jako płatnik składek od 28.01.2021 do 30.04.2021 r. i od 1.08.2021 do 31.12.2021 r. Od 1.05.2021 do 31.07.2021 r. działalność była zawieszona, a wszystkie osoby wyrejestrowane z ubezpieczeń. W ciągu poszczególnych miesięcy zgłaszała ona do ubezpieczenia wypadkowego następującą liczbę osób:
| Miesiąc | I | II | III | IV | VIII | IX | X | XI | XII | Liczba ubezpieczonych | 11 | 10 | 10 | 9 | 9 | 9 | 9 | 8 | 8 |
W sumie liczba osób objętych ubezpieczeniem wypadkowym do celów ustalenia składki wypadkowej wyniosła: 83 : 9 = 9,22, po zaokrągleniu 9.
Z kolei przedsiębiorca, który zarejestrował się w ZUS po 31.12.2021 r., ustala liczbę ubezpieczonych, biorąc pod uwagę pierwszy miesiąc, od którego figuruje jako płatnik składek na ubezpieczenie wypadkowe.
Przykład
Spółka złożyła w ZUS zgłoszenie na druku ZUS ZPA 2.03.2022 r. Jako datę powstania obowiązku opłacania składek podała 21.02.2022 r., tj. datę zatrudnienia pierwszych pracowników. Sposób ustalenia składki na ubezpieczenie wypadkowe – obowiązującej zarówno od 21 lutego br., jak i od nowego roku składkowego zaczynającego się w kwietniu br. – zależy w tym przypadku od liczby osób zgłoszonych przez spółkę do ubezpieczenia wypadkowego w lutym.
Kluczowa liczba ubezpieczonych
W liczbie ubezpieczonych należy uwzględniać wszystkie osoby, które w danym miesiącu podlegały ubezpieczeniu wypadkowemu przynajmniej przez jeden dzień. Dotyczy to również osoby prowadzącej pozarolniczą działalność czy współpracującej przy jej prowadzeniu.
W danym miesiącu każdą osobę należy uwzględniać tylko raz, nawet jeśli podlegała ubezpieczeniu wypadkowemu z różnych tytułów (np. jako pracownik i zleceniobiorca).
W tych rachunkach pomija się osoby, które:
- podlegają ubezpieczeniom społecznym, ale nie ubezpieczeniu wypadkowemu (np. wykonujące pracę nakładczą),
- cały miesiąc przebywały na urlopie bezpłatnym, wychowawczym, pobierały zasiłek macierzyński czy zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego,
- nie podlegały w danym miesiącu ubezpieczeniu wypadkowemu ani jeden dzień, a jedynie złożony został za nie imienny raport, aby rozliczyć składki należne od wypłaty za wcześniejszy okres albo od świadczeń wypłaconych po ustaniu tytułu do ubezpieczeń.
Wskaże rozporządzenie
Jeśli płatnik, który podlega rejestracji w systemie REGON, ustali, że zgłasza do ubezpieczenia wypadkowego więcej niż 9 osób (a nie złożył informacji ZUS IWA za ostatnie 3 lata), musi sam określić obowiązującą go od kwietnia 2022 r. stopę procentową składki wypadkowej. Ta zależy od branży, w jakiej działa przedsiębiorstwo, a dokładniej od grupy działalności, do której należy płatnik.
Wysokość stóp procentowych określa zał. nr 2 do rozporządzenia MPiPS z 29.11.2002 r. (DzU z 2019 r. poz. 757). Został on znowelizowany od 1.04.2021 r. rozporządzeniem MRiPS z 16.03.2021 r. (DzU poz. 489). W 2022 r. wysokość stóp procentowych składki wypadkowej dla poszczególnych grup działalności pozostała na tym samym poziomie co w 2021 r.
Załącznik do rozporządzenia określa stopę procentową dla 64 grup działalności. Aby odnaleźć tę właściwą dla siebie, płatnik musi kolejno:
- ustalić, z jakim kodem PKD figurował w rejestrze REGON na 31.12.2021 r. (albo na pierwszy dzień zgłoszenia się w ZUS – jeśli zgłosił się jako płatnik między 1.01.2022 a 31.03.2022 r.),
- na podstawie dwóch pierwszych cyfr PKD ustalić sekcję (oznaczoną literą) i dział (pierwsze dwie cyfry PKD), do jakich została zaklasyfikowana jego działalność według Polskiej Klasyfikacji Działalności,
- odczytać stopę procentowej składki wypadkowej z tabeli – zał. nr 2 do ww. rozporządzenia.
Przykład
Rodzaj przeważającej działalności, z jaką płatnik był zgłoszony w rejestrze REGON na 31.12.2021 r., to PKD 16.22.Z „Produkcja gotowych parkietów podłogowych”. Na podstawie dwóch pierwszych cyfr kodu PKD (16) ustalił on, że według Polskiej Klasyfikacji Działalności należy do sekcji C, dział 16 „Produkcja wyrobów z drewna oraz korka z wyłączeniem mebli; produkcja wyrobów ze słomy i materiałów używanych do wyplatania”. Z tabeli wynika, że dla tej sekcji i działu (C 16) stopa procentowa składki wypadkowej wynosi 2,26%.
Obliczenia ZUS
Dla płatnika, który złożył ZUS IWA za 3 ostatnie lata kalendarzowe, stopę procentową składki wypadkowej ustali ZUS na podstawie danych zawartych w tych informacjach. W tym przypadku odniesieniem jest stopa procentowa wskazana dla danej kategorii działalności, określona w załączniku do rozporządzenia, ale ZUS ją przemnaża przez tzw. wskaźnik korygujący.
Wskaźnik ten odpowiednio obniża albo podwyższa stopę procentową składki z rozporządzenia, w zależności od kategorii ryzyka dla konkretnego płatnika. Kategoria ryzyka zależy z kolei m.in. od liczby wypadków przy pracy czy od panujących w zakładzie warunków zagrożenia związanych ze środowiskiem pracy (np. hałas, zapylenie, mikroklimat zimny lub gorący).
Wskaźnik korygujący mieści się w przedziale od 0,5 do 1,5. To zaś może oznaczać obniżenie albo podwyższenie stopy procentowej składki wypadkowej nawet o połowę jej wartości.
Płatnicy z tej grupy otrzymują z ZUS informację o wysokości ustalonej dla nich wysokości stopy procentowej składki wypadkowej do 20 kwietnia. Począwszy od 1.04.2022 r. takie zawiadomienie jest przesyłane w formie elektronicznej na konto na Platformie Usług Elektronicznych (PUE) ZUS.
Skróty w artykułach
- dyrektywa 112 – dyrektywa Rady 2006/112/WE z 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (DzUrz UE L 347 z 11.12.2006 r.)
- dyrektywa 2013/34/UE – dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z 26.06.2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek (...) (DzUrz UE L 182 z 29.06.2013 r.)
- Kc – ustawa z 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (DzU z 2023 r. poz. 1610)
- KIMSF – interpretacje Komitetu ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej
- Kks – ustawa z 10.09.1999 r. Kodeks karny skarbowy (DzU z 2023 r. poz. 654)
- Kp – ustawa z 26.06.1974 r. Kodeks pracy (DzU z 2023 r. poz. 1465)
- Kpc – ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (DzU z 2023 r. poz. 1550)
- Ksh – ustawa z 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych (DzU z 2022 r. poz. 1467)
- KSR – Krajowe Standardy Rachunkowości
- MSR – Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (ang. International Accounting Standards) wydawane od 2002 r. jako MSSF
- MSSF – Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (ang. International Financial Reporting Standards)
- Op – ustawa z 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa (DzU z 2023 r. poz. 2383)
- Ppsa – ustawa z 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU z 2023 r. poz. 1634)
- rozporządzenie o instrumentach finansowych – rozporządzenie Ministra Finansów z 12.12.2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (DzU z 2017 r. poz. 277)
- rozporządzenie o konsolidacji – rozporządzenie Ministra Finansów z 25.09.2009 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania przez jednostki inne niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji skonsolidowanych sprawozdań finansowych grup kapitałowych (DzU z 2017 r. poz. 676)
- rozporządzenie składkowe – rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU z 2023 r. poz. 728)
- rozporządzenie z 13.09.2017 r. – rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (DzU z 2020 r. poz. 342)
- specustawa – ustawa z 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 1327)
- uobr – ustawa z 11.05.2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (DzU z 2023 r. poz. 1015)
- uor – ustawa z 29.09.1994 r. o rachunkowości (DzU z 2023 r. poz. 120)
- updof – ustawa z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2022 r. poz. 2647)
- updop – ustawa z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (DzU z 2022 r. poz. 2587)
- upol – ustawa z 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (DzU z 2023 r. poz. 70)
- US GAAP – Amerykańskie Standardy Rachunkowości (ang. Generally Accepted Accounting Principles)
- ustawa akcyzowa – ustawa z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (DzU z 2023 r. poz. 1542)
- ustawa emerytalna – ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1251)
- ustawa KAS – ustawa z 16.11.2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (DzU z 2023 r. poz. 615)
- ustawa o KRS – ustawa z 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (DzU z 2023 r. poz. 685)
- ustawa o PCC – ustawa z 9.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (DzU z z 2023 r. poz. 170)
- ustawa o VAT – ustawa z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (DzU z 2023 r. poz. 1570)
- ustawa o zfśs – ustawa z 4.03.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (DzU z 2023 r. poz. 998)
- ustawa zasiłkowa – ustawa z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2022 r. poz. 1732)
- ustawa zdrowotna – ustawa z 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2022 r. poz. 2561)
- usus – ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1230)
- uzpd – ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
- Założenia koncepcyjne MSSF – Założenia koncepcyjne sprawozdawczości finansowej (Conceptual Framework for Financial Reporting)
- CEIDG – Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej
- EOG – Europejski Obszar Gospodarczy
- FEP – Fundusz Emerytur Pomostowych
- FGŚP – Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
- FP – Fundusz Pracy
- FS – Fundusz Solidarnościowy
- IASB – Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości
- IS – izba skarbowa
- KAS – Krajowa Administracja Skarbowa
- KIS – Krajowa Informacja Skarbowa
- KNF – Komisja Nadzoru Finansowego
- KRBR – Krajowa Rada Biegłych Rewidentów
- KRS – Krajowy Rejestr Sądowy
- KSB – Krajowe Standardy Badania
- MF – Minister Finansów
- MPiPS – Minister Pracy i Polityki Społecznej
- MRiF – Minister Rozwoju i Finansów
- MRiPS – Minister Rodziny i Polityki Społecznej
- MSiG – Monitor Sądowy i Gospodarczy
- NSA – Naczelny Sąd Administracyjny
- PANA – Polska Agencja Nadzoru Audytowego
- PIBR – Polska Izba Biegłych Rewidentów
- PKD – Polska Klasyfikacja Działalności
- pkpir – podatkowa księga przychodów i rozchodów
- PPK – pracownicze plany kapitałowe
- RM – Rada Ministrów
- SA – sąd apelacyjny
- sf – sprawozdanie finansowe
- skok – spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa
- SN – Sąd Najwyższy
- SO – sąd okręgowy
- TK – Trybunał Konstytucyjny
- TSUE – Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
- UCS – urząd celno-skarbowy
- UE – Unia Europejska
- US – urząd skarbowy
- WDT – wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów
- WNT – wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów
- WSA – wojewódzki sąd administracyjny
- zfśs – zakładowy fundusz świadczeń socjalnych
