Nowe kwoty wolne od potrąceń z zasiłków od 1.03.2022 r.
Renata Majewska
Prawnik, ekspert prawa pracy, specjalizuje się w obliczaniu wynagrodzeń w ujęciu praktycznym.
Autor kilkuset artykułów z dziedziny szeroko pojętego prawa pracy, szczególnie ustalania wynagrodzeń i dodatkowych świadczeń oraz kalkulacji płac dla pracowników sfery budżetowej.
Doświadczony wykładowca i szkoleniowiec, właściciel firmy szkoleniowej Biuro Kadr i Płac
Obejrzyj nagranie:
Nowe kwoty wolne od potrąceń z zasiłków od 1.03.2022 r.
Renata Majewska
Podwyżkę obwieścił Prezes ZUS w komunikacie z 15.02.2022 r. w sprawie kwoty najniższej emerytury i renty, dodatku pielęgnacyjnego i dodatku dla sierot zupełnych, kwot maksymalnych zmniejszeń emerytur i rent oraz kwot emerytur i rent wolnych od potrąceń (MP poz. 260).
Nowe kwoty wolne od egzekucji i obowiązkowych potrąceń z zasiłków chorobowych, macierzyńskich, opiekuńczych i świadczeń rehabilitacyjnych obowiązują od 1.03.2022 do 28.02.2023 r. Wynoszą przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych (łącznie z kosztami i opłatami egzekucyjnymi) na zaspokojenie należności:
- alimentacyjnych, z tytułu świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego, dla likwidatora funduszu alimentacyjnego i z racji wypłaconej zaliczki alimentacyjnej – 594,05 zł/mies. (dotychczas 555,19 zł),
- niealimentacyjnych (np. zaległe kredyty, składki i podatki) – 980,19 zł/mies. (dotychczas 916,07 zł).
Przeważa wykładnia, że nowe kwoty wolne przysługują począwszy od 1 marca – niezależnie, za jaki okres należy się zasiłek (za marzec czy za wcześniejsze miesiące).
Dwa limity
Pracodawca będący płatnikiem zasiłków ma obowiązek dokonywać, nie pytając zatrudnionego o zgodę, obligatoryjnych potrąceń z zasiłków z ubezpieczenia chorobowego, na mocy art. 139 i nast. ustawy emerytalnej w zw. z art. 66a ustawy zasiłkowej. Na podstawie przysłanego przez organ egzekucyjny pisma o zajęciu zasiłków realizuje potrącenia wyłącznie alimentów i rent o zbliżonym charakterze oraz świadczeń niealimentacyjnych, stosując dwa limity:
- kwotę wolną – proporcjonalną do liczby dni pobytu pracownika na zasiłku/świadczeniu rehabilitacyjnym; jeśli pracownik przebywał na zasiłku/świadczeniu rehabilitacyjnym krócej albo dłużej niż 30 dni, miesięczną kwotę wolną dzieli się przez 30, a wynik mnoży przez liczbę dni pobierania świadczenia,
- maksymalną dopuszczalną kwotę potrącenia – stanowiącą odpowiedni odsetek kwoty zasiłku/świadczenia rehabilitacyjnego brutto; tytułem egzekwowanych alimentów wynosi ona 60%, a tytułem świadczeń niealimentacyjnych – 25% kwoty zasiłku/świadczenia rehabilitacyjnego brutto.
Potrącenia krok po kroku
Tryb dokonywania obowiązkowych potrąceń z zasiłku/ze świadczenia rehabilitacyjnego (dalej zasiłek):
Etap 1. Podstawa dokonania potrącenia (PDP) – kwota zasiłku netto, czyli zasiłku brutto po odliczeniu zaliczki na PIT (pomniejszonej ew. o ulgę miesięczną 425 zł).
Etap 2. Maksymalna dopuszczalna kwota potrącenia (MDKP) – odpowiednio 60 lub 25% kwoty brutto zasiłku.
Etap 3. Kwota wolna (PKW) – proporcjonalna do liczby dni pobytu na zasiłku, liczona według wzoru:
PKW = MKW : 30 × LDZ,
gdzie:MKW – miesięczna kwota wolna,
LDZ – liczby dni pobytu na zasiłku.
Etap 4. Faktyczna możliwa kwota potrącenia (FMKP) – od PDP (Etap 1) odejmuje się PKW (Etap 3).
Wynik (W) porównuje się z MDKP. Jeśli jest wyższy od MDKP, FMKP jest równe MDKP.
W odwrotnej sytuacji FMKP równa się W:
jeśli W > MDKP, to FMKP = MDKP,
jeśli W < MDKP, to FMKP = W.
Etap 5. Kwota potrącenia alimentacyjnego/niealimentacyjnego – kwota ustalona na Etapie 4, a jeśli żądana kwota potrącenia (wynikająca z pisma o zajęciu zasiłków) jest niższa, to kwota żądana.
Etap 6. Zasiłek/świadczenie rehabilitacyjne „na rękę” – od podstawy dokonania potrącenia (Etap 1) odejmuje się kwotę potrącenia (Etap 5).
Przykład
Wynagrodzenie, zasiłki i inne wierzytelności pracownika zostały zajęte przez komornika z powodu zaległego kredytu; do spłaty zostało 82 tys. zł. W marcu 2022 r. pracownik otrzymał w tym samym terminie zasiłek za 28 dni choroby w lutym (3920,65 zł brutto) i 13 dni choroby w marcu (1820,30 zł brutto); nie uzyskał żadnego przychodu ze stosunku pracy. Ponieważ wcześniej złożył oświadczenie PIT-2, zaliczkę naliczoną od obu zasiłków zakład pracy pomniejszył o ulgę miesięczną (425 zł).
Potrąceń dokonuje się ze zsumowanych kwot zasiłku należnego za luty i marzec, ponieważ do obu ma zastosowanie jedna kwota wolna, obowiązująca od 1.03.2022 r.
Etap 1: PDP 5189,95 zł – kwota zasiłku netto
3920,65 zł + 1820,30 zł = 5740,95 zł – kwota zasiłku brutto
5741 zł × 17% – 425 zł = 550,97 zł, w zaokrągleniu 551 zł
5740,95 zł – 551 zł = 5189,95 zł
Etap 2: MDKP 5740,95 zł × 25% = 1435,24 zł
Etap 3: KW 980,19 zł : 30 × 41 dni = 1339,59 zł
Etap 4: FMKP 5189,95 zł – 1339,59 zł = 3850,36 zł
Skoro 3850,36 zł jest wyższe od 1435,24 (MDKP), to FMKP równa się MDKP, czyli 1435,24 zł
Etap 5: Kwota potrącenia świadczenia niealimentacyjnego z zasiłków to 1435,24 zł
Etap 6: Zasiłek „na rękę” 5189,95 zł – 1435,24 zł = 3754,71 zł.
Wypłata różnych świadczeń chorobowych w jednym miesiącu
Wskazanych kwot wolnych nie stosuje się w obowiązkowych potrąceniach z wynagrodzenia chorobowego określonego w art. 92 Kp. Jest to wynagrodzenie finansowane przez zakład pracy za pierwsze 33 lub 14 dni choroby pracownika i nie ma statusu zasiłku. Podlega potrąceniom jak wynagrodzenie za pracę, czyli zgodnie z art. 87–91 Kp. Kwota wolna od obowiązkowych potrąceń z wynagrodzenia za pracę, w tym chorobowego, jest proporcjonalna wyłącznie do wymiaru czasu pracy (nie ma znaczenia liczba dni faktycznie przepracowanych w danym miesiącu).
Jeśli w jednym miesiącu zakład pracy wypłaca pracownikowi dłużnikowi zarówno przychód ze stosunku pracy, jak i zasiłek, osobno dokonuje potrąceń z wynagrodzenia za pracę na podstawie art. 87 i nast. Kp, a osobno z zasiłków na mocy art. 139 i nast. ustawy emerytalnej, nie łącząc limitów przewidzianych dla obu systemów potrąceń.
Przykład
Wynagrodzenie, zasiłki i inne wierzytelności pracownicy zostały zajęte przez dyrektora oddziału ZUS tytułem zaległych składek; do spłaty zostało 22 tys. zł. W marcu 2022 r. pracownica otrzymała: wynagrodzenie chorobowe za 11 dni tego miesiąca (2345 zł netto) i zasiłek chorobowy za 20 dni tego miesiąca (4263,64 zł brutto). Jest zatrudniona na 3/4 etatu, przysługują jej podstawowe koszty uzyskania przychodu i stawka PIT 17%, złożyła PIT-2, nie korzysta ze zwolnienia „zerowy PIT” i nie jest uczestnikiem PPK.
Potrącenie niealimentacyjne z wynagrodzenia chorobowego
Etap 1. PDP 2345 zł netto
Etap 2. MDKP 2345 zł × 1/2 = 1172,50 zł
Etap 3. KW 1568 zł, według wyliczeń:
3010 zł × 3/4 etatu = 2257,50 zł
- składki ZUS finansowane przez pracownika: 309,50 zł
- podstawa wymiaru składki zdrowotnej: 1948 zł
- składka zdrowotna 9%: 175,32 zł
- podstawa opodatkowania: 2257,50 zł – 309,50 zł – 250 zł = 1698 zł
- zaliczka do US: 0 zł (1698 zł × 17% – 425 zł)
- kwota wolna: 2257,50 zł – 309,50 zł – 175,32 zł – 0 zł = 1772,68 zł
Etap 4. FMKP 2345 zł – 1772,68 zł = 572,32 zł
Skoro 572,32 zł jest niższe od 1172,50 zł, to FMKP równa się 572,32 zł
Etap 5. Kwota potrącenia 572,32 zł
Etap 6. Wynagrodzenie chorobowe „na rękę” 2345 zł – 572,32 zł = 1772,68 zł.
Potrącenie niealimentacyjne z zasiłku chorobowego
Etap 1. PDP 3674,64 zł – kwota zasiłku netto
4264 zł × 17% – 136,34 zł = 588,54 zł, w zaokrągleniu 589 zł
4263,64 zł – 589 zł = 3674,64 zł
Kwota 136,34 zł to reszta ulgi miesięcznej, której nie potrącono z zaliczki na PIT naliczanej od wynagrodzenia chorobowego
Etap 2. MDKP 4263,64 zł × 25% = 1065,91 zł
Etap 3. KW 980,19 zł : 30 × 20 dni = 653,46 zł
Etap 4. FMKP 3674,64 zł – 653,46 zł = 3021,18 zł, a skoro kwota 3021,18 zł jest wyższa od 1065,91 zł (MDKP), to FMKP równa się MDKP, czyli 1065,91 zł
Etap 5. Kwota potrącenia niealimentacyjnego 1065,91 zł
Etap 6. Zasiłek chorobowy „na rękę” 3674,64 zł – 1065,91 zł = 2608,73 zł.
Skróty w artykułach
- dyrektywa 112 – dyrektywa Rady 2006/112/WE z 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (DzUrz UE L 347 z 11.12.2006 r.)
- dyrektywa 2013/34/UE – dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z 26.06.2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek (...) (DzUrz UE L 182 z 29.06.2013 r.)
- Kc – ustawa z 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (DzU z 2023 r. poz. 1610)
- KIMSF – interpretacje Komitetu ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej
- Kks – ustawa z 10.09.1999 r. Kodeks karny skarbowy (DzU z 2023 r. poz. 654)
- Kp – ustawa z 26.06.1974 r. Kodeks pracy (DzU z 2023 r. poz. 1465)
- Kpc – ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (DzU z 2023 r. poz. 1550)
- Ksh – ustawa z 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych (DzU z 2022 r. poz. 1467)
- KSR – Krajowe Standardy Rachunkowości
- MSR – Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (ang. International Accounting Standards) wydawane od 2002 r. jako MSSF
- MSSF – Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (ang. International Financial Reporting Standards)
- Op – ustawa z 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa (DzU z 2023 r. poz. 2383)
- Ppsa – ustawa z 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU z 2023 r. poz. 1634)
- rozporządzenie o instrumentach finansowych – rozporządzenie Ministra Finansów z 12.12.2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (DzU z 2017 r. poz. 277)
- rozporządzenie o konsolidacji – rozporządzenie Ministra Finansów z 25.09.2009 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania przez jednostki inne niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji skonsolidowanych sprawozdań finansowych grup kapitałowych (DzU z 2017 r. poz. 676)
- rozporządzenie składkowe – rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU z 2023 r. poz. 728)
- rozporządzenie z 13.09.2017 r. – rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (DzU z 2020 r. poz. 342)
- specustawa – ustawa z 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 1327)
- uobr – ustawa z 11.05.2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (DzU z 2023 r. poz. 1015)
- uor – ustawa z 29.09.1994 r. o rachunkowości (DzU z 2023 r. poz. 120)
- updof – ustawa z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2022 r. poz. 2647)
- updop – ustawa z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (DzU z 2022 r. poz. 2587)
- upol – ustawa z 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (DzU z 2023 r. poz. 70)
- US GAAP – Amerykańskie Standardy Rachunkowości (ang. Generally Accepted Accounting Principles)
- ustawa akcyzowa – ustawa z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (DzU z 2023 r. poz. 1542)
- ustawa emerytalna – ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1251)
- ustawa KAS – ustawa z 16.11.2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (DzU z 2023 r. poz. 615)
- ustawa o KRS – ustawa z 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (DzU z 2023 r. poz. 685)
- ustawa o PCC – ustawa z 9.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (DzU z z 2023 r. poz. 170)
- ustawa o VAT – ustawa z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (DzU z 2023 r. poz. 1570)
- ustawa o zfśs – ustawa z 4.03.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (DzU z 2023 r. poz. 998)
- ustawa zasiłkowa – ustawa z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2022 r. poz. 1732)
- ustawa zdrowotna – ustawa z 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2022 r. poz. 2561)
- usus – ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1230)
- uzpd – ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
- Założenia koncepcyjne MSSF – Założenia koncepcyjne sprawozdawczości finansowej (Conceptual Framework for Financial Reporting)
- CEIDG – Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej
- EOG – Europejski Obszar Gospodarczy
- FEP – Fundusz Emerytur Pomostowych
- FGŚP – Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
- FP – Fundusz Pracy
- FS – Fundusz Solidarnościowy
- IASB – Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości
- IS – izba skarbowa
- KAS – Krajowa Administracja Skarbowa
- KIS – Krajowa Informacja Skarbowa
- KNF – Komisja Nadzoru Finansowego
- KRBR – Krajowa Rada Biegłych Rewidentów
- KRS – Krajowy Rejestr Sądowy
- KSB – Krajowe Standardy Badania
- MF – Minister Finansów
- MPiPS – Minister Pracy i Polityki Społecznej
- MRiF – Minister Rozwoju i Finansów
- MRiPS – Minister Rodziny i Polityki Społecznej
- MSiG – Monitor Sądowy i Gospodarczy
- NSA – Naczelny Sąd Administracyjny
- PANA – Polska Agencja Nadzoru Audytowego
- PIBR – Polska Izba Biegłych Rewidentów
- PKD – Polska Klasyfikacja Działalności
- pkpir – podatkowa księga przychodów i rozchodów
- PPK – pracownicze plany kapitałowe
- RM – Rada Ministrów
- SA – sąd apelacyjny
- sf – sprawozdanie finansowe
- skok – spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa
- SN – Sąd Najwyższy
- SO – sąd okręgowy
- TK – Trybunał Konstytucyjny
- TSUE – Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
- UCS – urząd celno-skarbowy
- UE – Unia Europejska
- US – urząd skarbowy
- WDT – wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów
- WNT – wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów
- WSA – wojewódzki sąd administracyjny
- zfśs – zakładowy fundusz świadczeń socjalnych
