Nowe i przedłużone preferencje antycovidowe w VAT
1.01.2022 r. weszły w życie trzy rozporządzenia zmieniające MF dotyczące VAT. Mają na celu wdrożenie dyrektywy Rady (UE) 2021/1159 z 13.07.2021 r. (tzw. dyrektywy B&D), która zmieniła dyrektywę 112 w zakresie tymczasowych zwolnień w imporcie i niektórych dostawach, w odpowiedzi na pandemię COVID-19.
Wprowadziła ona zwolnienie z VAT importu towarów przez Komisję Europejską, agencję lub organ ustanowiony na mocy prawa UE, jeżeli import ten odbywa się w ramach wykonywania zadań powierzonych tym instytucjom w celu reagowania na pandemię COVID-19 (zwolnienie nie dotyczy importu towarów do celów ich dalszej odpłatnej dostawy).
W celu wdrożenia dyrektywy B&D państwa unijne powinny były przyjąć i opublikować do 31.12.2021 r. odpowiednie przepisy dostosowawcze i stosować je z mocą wstecz już od 1.01.2021 r.
W Polsce zostały wydane w tym celu trzy rozporządzenia MF z:
- 30.12.2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku od towarów i usług, oraz warunków stosowania stawek obniżonych (DzU poz. 2495),
- 23.12.2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zwolnień od podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania tych zwolnień (DzU poz. 2464),
- 28.12.2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie miejsca świadczenia usług oraz zwrotu kwoty podatku naliczonego jednostce dokonującej nabycia (importu) towarów lub usług (DzU poz. 2497).
Pierwsze z nich wprowadza stawkę 0% VAT dla dostaw towarów i świadczenia usług na rzecz Komisji Europejskiej, agencji lub organu utworzonych przez UE.
Drugie wprowadza zwolnienie z VAT importu towarów przez Komisję Europejską, agencję lub organ utworzone przez UE.
Trzecie umożliwia zwrot podatku naliczonego Komisji Europejskiej, agencji lub organowi utworzonym przez UE, posiadającym siedzibę lub przedstawicielstwo na terytorium Polski, z tytułu nabycia przez te podmioty towarów lub usług.
We wszystkich trzech przypadkach chodzi o towary i usługi nabywane przez te instytucje wyłącznie w ramach wykonywania powierzonych im zadań w celu reagowania na pandemię COVID-19.
Wymienione rozporządzenia zmieniające weszły w życie 1.01.2022 r., ale ich przepisy mają zastosowanie również do czynności (odpowiednio dostaw i nabycia towarów, świadczenia i nabycia usług oraz importu towarów) dokonanych od 1.01.2021 do 31.12.2021 r.
Zwolnienie z cła i VAT importowanego sprzętu ochronnego i medycznego
Niezależnie od tego 1.01.2022 r. weszła w życie decyzja Komisji (UE) 2021/2313 z 22.12.2021 r. przedłużająca po raz kolejny zwolnienie z cła i VAT importu towarów sprowadzanych spoza UE, a potrzebnych do zwalczania skutków epidemii COVID-19. W praktyce chodzi o zwolnienia z należności celnych przywozowych i VAT importowanego sprzętu ochronnego i medycznego.
W ten sposób zostały przedłużone zwolnienia przyznane wcześniejszą decyzją Komisji (UE) 2020/491, której moc obowiązująca była 3-krotnie przedłużana, ostatnio do 31.12.2021 r.
Przedłużone po raz czwarty zwolnienia mają obowiązywać do 30.06.2022 r. Decyzja Komisji została opublikowana w DzUrz UE L 464 z 28.12.2021 r., s. 11.
Jednym z warunków zwolnień jest, aby towary były przywożone „w celu dopuszczenia ich do obrotu przez organizacje państwowe, w tym organy publiczne i inne podmioty prawa publicznego, lub w imieniu tych organizacji lub przez organizacje zatwierdzone przez właściwe organy państw członkowskich lub w imieniu tych organizacji”.
Ważne jest też, aby były nieodpłatnie:
- dystrybuowane przez organy i organizacje, o których mowa wyżej, na rzecz osób dotkniętych lub zagrożonych epidemią COVID-19 lub zaangażowanych w jej zwalczanie, lub
- udostępnianie osobom dotkniętym lub zagrożonym epidemią COVID-19 lub zaangażowanym w jej zwalczanie, o ile towary te pozostają własnością organów i organizacji, o których mowa wyżej.
W praktyce oznacza to, że organizacje rządowe, fundacje i inne uprawnione podmioty, które sprowadzają sprzęt ochronny i medyczny np. z Chin i darują go polskim szpitalom, są zwolnione z zapłaty należności celnych przywozowych i VAT od importu.
Oprócz tego zostały przedłużone zwolnienia z należności celnych i VAT od importu towarów przywożonych w celu dopuszczenia ich do obrotu przez agencje niosące pomoc w sytuacjach kryzysowych lub w imieniu tych agencji w celu zaspokojenia ich potrzeb w trakcie udzielania pomocy osobom dotkniętym lub zagrożonym epidemią COVID-19 lub zaangażowanym w jej zwalczanie.
0% VAT dla darowizn
Niezależnie od tego wciąż, do odwołania na obszarze Polski stanu epidemii ogłoszonego w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2, stosuje się stawkę 0% VAT dla darowizn:
- wyrobów medycznych oraz wyrobów medycznych do diagnostyki in vitro w rozumieniu ustawy o wyrobach medycznych lub rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/745,
- szkła laboratoryjnego i aparatury laboratoryjnej,
- produktów leczniczych oraz substancji czynnych w rozumieniu ustawy Prawo farmaceutyczne,
- środków dezynfekujących będących produktami biobójczymi w rozumieniu rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 528/2012,
- specjalistycznych testów diagnostycznych służących do analizy i wykrywania czynników patogennych w organizmie człowieka, wodzie, powietrzu i glebie,
- masek, osłon/szyb ochronnych na twarz, gogli, okularów ochronnych, kombinezonów, ochraniaczy na buty, czepków i rękawic.
Zerowa stawka VAT ma zastosowanie wyłącznie dla darowizn na cele związane ze zwalczaniem zakażenia, zapobieganiem rozprzestrzenianiu się, profilaktyką oraz zwalczaniem skutków choroby zakaźnej wywołanej wirusem SARS-CoV-2, na rzecz:
- Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych – na realizację zadań ustawowych,
- Centralnej Bazy Rezerw Sanitarno-Przeciwepidemicznych – na realizację zadań statutowych,
- podmiotów wykonujących działalność leczniczą, wpisanych do ogłoszonego w BIP NFZ wykazu podmiotów udzielających świadczeń opieki zdrowotnej, w tym transportu sanitarnego, wykonywanych w związku z przeciwdziałaniem pandemii COVID-19,
- domów dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, noclegowni, schronisk dla osób bezdomnych, w tym z usługami opiekuńczymi, ośrodków wsparcia, rodzinnych domów pomocy oraz domów pomocy społecznej, o których mowa w ustawie o pomocy społecznej.
Podstawą zastosowania stawki 0% VAT jest § 10 rozporządzenia MF z 25.03.2020 r. w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku od towarów i usług, oraz warunków stosowania stawek obniżonych (tekst jedn. DzU z 2021 r. poz. 1696).
Z końcem 2021 r. wygasła natomiast stawka 0% dla:
- darowizn ww. towarów na rzecz organizacji pożytku publicznego – w celu dalszego nieodpłatnego przekazania podmiotom leczniczym niebędącym przedsiębiorcami w rozumieniu ustawy o działalności leczniczej,
- nieodpłatnych remontów, modernizacji, termomodernizacji, przebudowy, robót konserwacyjnych lub montażowych – wykonywanych na rzecz organizacji pożytku publicznego w budynkach będących częścią zakładów leczniczych, w których jest wykonywana działalność lecznicza przez podmioty lecznicze niebędące przedsiębiorcami w rozumieniu ustawy o działalności leczniczej.
Preferencja ta obowiązywała na mocy § 10bc rozporządzenia MF z 25.03.2020 r.
Darowizny dla szkół i placówek oświatowych
Nadal, do odwołania na obszarze Polski stanu epidemii ogłoszonego w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2, stosuje się obniżoną do 0% stawkę VAT dla darowizn:
- laptopów i tabletów,
- jednostek centralnych komputerów, serwerów, monitorów, zestawów komputerów stacjonarnych,
- drukarek,
- skanerów,
- urządzeń komputerowych do pism Braille’a (dla osób niewidomych i niedowidzących),
- urządzeń do transmisji danych cyfrowych (w tym koncentratorów i switchów sieciowych, ruterów i modemów).
Zerowa stawka dotyczy wyłącznie darowizn wymienionego sprzętu na rzecz:
Warunkiem jest zawarcie pisemnej umowy darowizny między podatnikiem dokonującym dostawy sprzętu a obdarowaną placówką oświatową, podmiotem lub organem. Jeśli umowa jest zawarta z organem prowadzącym szkołę lub placówkę, to musi z niej wynikać, że sprzęt zostanie przekazany placówce oświatowej prowadzonej przez ten organ. Jeżeli natomiast jest zawarta z innym ww. podmiotem, to podatnik musi również mieć kopię umowy o nieodpłatnym przekazaniu sprzętu przez ten podmiot placówce oświatowej.
Podstawą zastosowania stawki 0% VAT jest tu § 10ba rozporządzenia MF z 25.03.2020 r.
0% VAT na produkty lecznicze
Na mocy § 10b tego samego rozporządzenia MF z 25.03.2020 r. nadal, do dnia odwołania na obszarze Polski stanu epidemii ogłoszonego w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2, stosuje się stawkę 0% VAT do dostaw produktów leczniczych:
- dopuszczonych do obrotu na terytorium Polski oraz
- tych, które uzyskały pozwolenie wydane przez Radę Unii Europejskiej lub Komisję Europejską.
Warunkiem jest, aby produkty te spełniały łącznie następujące warunki:
- były uprzednio przedmiotem importu towarów na terytorium Polski lub wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów za wynagrodzeniem na terytorium Polski,
- ich zakup był finansowany ze środków pochodzących ze zbiórek publicznych organizowanych przez organizacje pożytku publicznego w rozumieniu ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie,
- służyły terapii, której przeprowadzenie poza granicami Polski stało się niemożliwe lub nadmiernie utrudnione z uwagi na ograniczenia nałożone w wyniku stanu epidemii ogłoszonego w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2.
Zerową stawkę VAT stosuje się, pod warunkiem że dokonujący dostawy wymienionych produktów leczniczych ma potwierdzenie od:
- organizacji pożytku publicznego – że zbiórka środków na sfinansowanie zakupu tych produktów jest przeprowadzana jako zbiórka publiczna zgodnie z ustawą o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych,
- nabywcy – że produkt leczniczy będzie wykorzystany do terapii przeprowadzonej na terytorium Polski.
0% VAT na testy i szczepionki
Do 31.12.2022 r. obniżoną do 0% stawkę VAT stosuje się do dostawy, wewnątrzwspólnotowego nabycia i importu:
- testów diagnostycznych w kierunku SARS-CoV-2 i wywołanej nim choroby COVID-19, będących wyrobami medycznymi do diagnostyki in vitro w rozumieniu ustawy o wyrobach medycznych oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/746 w sprawie wyrobów medycznych do diagnostyki in vitro – przy czym chodzi o testy i wyroby medyczne dopuszczone do obrotu na terytorium Polski,
- szczepionek przeciwko COVID-19 będących produktami leczniczymi dopuszczonymi do obrotu na terytorium Polski zgodnie z ustawą – Prawo farmaceutyczne lub które uzyskały pozwolenie wydane przez Radę Unii Europejskiej lub Komisję Europejską.
Zerowa stawka na wymienione testy i szczepionki wynika z § 10bb rozporządzenia MF z 25.03.2020 r.
Skróty w artykułach
- dyrektywa 112 – dyrektywa Rady 2006/112/WE z 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (DzUrz UE L 347 z 11.12.2006 r.)
- dyrektywa 2013/34/UE – dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z 26.06.2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek (...) (DzUrz UE L 182 z 29.06.2013 r.)
- Kc – ustawa z 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (DzU z 2023 r. poz. 1610)
- KIMSF – interpretacje Komitetu ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej
- Kks – ustawa z 10.09.1999 r. Kodeks karny skarbowy (DzU z 2023 r. poz. 654)
- Kp – ustawa z 26.06.1974 r. Kodeks pracy (DzU z 2023 r. poz. 1465)
- Kpc – ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (DzU z 2023 r. poz. 1550)
- Ksh – ustawa z 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych (DzU z 2022 r. poz. 1467)
- KSR – Krajowe Standardy Rachunkowości
- MSR – Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (ang. International Accounting Standards) wydawane od 2002 r. jako MSSF
- MSSF – Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (ang. International Financial Reporting Standards)
- Op – ustawa z 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa (DzU z 2023 r. poz. 2383)
- Ppsa – ustawa z 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU z 2023 r. poz. 1634)
- rozporządzenie o instrumentach finansowych – rozporządzenie Ministra Finansów z 12.12.2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (DzU z 2017 r. poz. 277)
- rozporządzenie o konsolidacji – rozporządzenie Ministra Finansów z 25.09.2009 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania przez jednostki inne niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji skonsolidowanych sprawozdań finansowych grup kapitałowych (DzU z 2017 r. poz. 676)
- rozporządzenie składkowe – rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU z 2023 r. poz. 728)
- rozporządzenie z 13.09.2017 r. – rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (DzU z 2020 r. poz. 342)
- specustawa – ustawa z 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 1327)
- uobr – ustawa z 11.05.2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (DzU z 2023 r. poz. 1015)
- uor – ustawa z 29.09.1994 r. o rachunkowości (DzU z 2023 r. poz. 120)
- updof – ustawa z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2022 r. poz. 2647)
- updop – ustawa z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (DzU z 2022 r. poz. 2587)
- upol – ustawa z 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (DzU z 2023 r. poz. 70)
- US GAAP – Amerykańskie Standardy Rachunkowości (ang. Generally Accepted Accounting Principles)
- ustawa akcyzowa – ustawa z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (DzU z 2023 r. poz. 1542)
- ustawa emerytalna – ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1251)
- ustawa KAS – ustawa z 16.11.2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (DzU z 2023 r. poz. 615)
- ustawa o KRS – ustawa z 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (DzU z 2023 r. poz. 685)
- ustawa o PCC – ustawa z 9.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (DzU z z 2023 r. poz. 170)
- ustawa o VAT – ustawa z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (DzU z 2023 r. poz. 1570)
- ustawa o zfśs – ustawa z 4.03.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (DzU z 2023 r. poz. 998)
- ustawa zasiłkowa – ustawa z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2022 r. poz. 1732)
- ustawa zdrowotna – ustawa z 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2022 r. poz. 2561)
- usus – ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1230)
- uzpd – ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
- Założenia koncepcyjne MSSF – Założenia koncepcyjne sprawozdawczości finansowej (Conceptual Framework for Financial Reporting)
- CEIDG – Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej
- EOG – Europejski Obszar Gospodarczy
- FEP – Fundusz Emerytur Pomostowych
- FGŚP – Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
- FP – Fundusz Pracy
- FS – Fundusz Solidarnościowy
- IASB – Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości
- IS – izba skarbowa
- KAS – Krajowa Administracja Skarbowa
- KIS – Krajowa Informacja Skarbowa
- KNF – Komisja Nadzoru Finansowego
- KRBR – Krajowa Rada Biegłych Rewidentów
- KRS – Krajowy Rejestr Sądowy
- KSB – Krajowe Standardy Badania
- MF – Minister Finansów
- MPiPS – Minister Pracy i Polityki Społecznej
- MRiF – Minister Rozwoju i Finansów
- MRiPS – Minister Rodziny i Polityki Społecznej
- MSiG – Monitor Sądowy i Gospodarczy
- NSA – Naczelny Sąd Administracyjny
- PANA – Polska Agencja Nadzoru Audytowego
- PIBR – Polska Izba Biegłych Rewidentów
- PKD – Polska Klasyfikacja Działalności
- pkpir – podatkowa księga przychodów i rozchodów
- PPK – pracownicze plany kapitałowe
- RM – Rada Ministrów
- SA – sąd apelacyjny
- sf – sprawozdanie finansowe
- skok – spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa
- SN – Sąd Najwyższy
- SO – sąd okręgowy
- TK – Trybunał Konstytucyjny
- TSUE – Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
- UCS – urząd celno-skarbowy
- UE – Unia Europejska
- US – urząd skarbowy
- WDT – wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów
- WNT – wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów
- WSA – wojewódzki sąd administracyjny
- zfśs – zakładowy fundusz świadczeń socjalnych