Niestawiennictwo na wezwanie naczelnika US jako przesłanka wykreślenia z rejestru podatników VAT

Nie, gdyż prawo karne jest autonomiczne wobec prawa podatkowego.

Zgodnie z art. 96 ust. 9 pkt 4 ustawy o VAT naczelnik US wykreśla z urzędu podatnika z rejestru jako podatnika VAT bez konieczności zawiadamiania go o tym, m.in. jeżeli podatnik albo jego pełnomocnik nie stawia się na wezwania naczelnika US.

Gdy literalnie odczytamy ten przepis, nie ma znaczenia, w jakiej roli występuje naczelnik US – jeśli podatnik VAT nie stawia się na jego wezwania, może go wykreślić z rejestru VAT.

Nie można jednak zapominać o art. 159 § 1 pkt 6 Op, który – chociaż nie ma zastosowania w sprawach karnych – nakłada obowiązek wskazania w wezwaniu pouczenia o skutkach prawnych niezastosowania się do wezwania.

Sformułowanie „skutek prawny” nie zostało zdefiniowane w Op, dlatego należy odwołać się do jego potocznego rozumienia. Według słownika języka polskiego PWN „skutek prawny” to następstwo, które pociąga za sobą fakt prawny na podstawie określonej normy prawnej.

W art. 159 § 1 pkt 6 Op jest mowa o wszelkich skutkach prawnych wynikających z niezastosowania się do wezwania, a więc – moim zdaniem – zarówno o skutkach w zakresie prawa proceduralnego (np. nałożenie kary porządkowej na podstawie art. 262 Op), jak i o skutkach w zakresie prawa materialnego (np. art. 96 ust. 9 pkt 4 ustawy o VAT).

Jeśli w wezwaniu nie znajdzie się pouczenie o określonych skutkach prawnych niezastosowania się do niego, nie można obciążać wezwanego takimi skutkami.

Zatem jeśli wezwanie, skierowane przez naczelnika US do osoby będącej podatnikiem VAT, do stawienia się jako świadek lub podejrzany w sprawie karnoskarbowej, nie zawiera informacji o skutku niezastosowania się do wezwania, polegającym na możliwości wykreślenia takiej osoby z rejestru VAT, to nie może takiego skutku wywołać.

Co ważne, wzór pouczenia o uprawnieniach i obowiązkach świadka w postępowaniu karnym, zawarty w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z 14.09.2020 (DzU poz. 1620), przewiduje jedynie pouczenie, że nieusprawiedliwione stawiennictwo może spowodować nałożenie na ciebie kary pieniężnej, zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie lub aresztowanie (art. 285–287).

Podejrzanego – zgodnie z art. 300 § 1 Kodeksu postępowania karnego – należy pouczyć o jego uprawnieniach: do składania wyjaśnień, odmowy składania wyjaśnień lub do odmowy odpowiedzi na pytania, do informacji o treści zarzutów i ich zmianach, do składania wniosków o dokonanie czynności śledztwa lub dochodzenia, do korzystania z pomocy obrońcy, w tym do wystąpienia o obrońcę z urzędu w przypadku określonym w art. 78 oraz o treści art. 338b, do końcowego zaznajomienia z materiałami postępowania przygotowawczego, jak również o uprawnieniach określonych w art. 23a § 1, art. 72 § 1, art. 156 § 5 i 5a, art. 301, art. 335, art. 338a i art. 387 oraz o obowiązkach i konsekwencjach wskazanych w art. 74, art. 75, art. 133 § 2, art. 138 i art. 139.

Skoro przepisy prawa karnego nie przewidują w wezwaniu pouczenia o możliwości wykreślenia z rejestru VAT, to nawet jeśli podatnik notorycznie nie będzie stawiać się na wezwanie naczelnika US działającego jako finansowy organ postępowania przygotowawczego, nie można go z tego powodu wykreślić z rejestru podatników VAT.