Naruszenie warunków udzielenia pomocy pozbawia prawa do podatkowych kosztów

Tak uznała KIS w interpretacji z 19.04.2021 (0111-KDIB1-2.4010.42.2021.1.SK). O jej wydanie wystąpiła spółka, która otrzymała wsparcie ze środków europejskich. Została jednak zobowiązana do jego zwrotu wraz z odsetkami, liczonymi jak dla zaległości podatkowych od dnia przekazania środków. Powodem była zmiana struktury właścicielskiej spółki (60% udziałów nabył inny podmiot), w wyniku czego stała się tzw. dużym przedsiębiorstwem w rozumieniu przepisów unijnych o pomocy publicznej. Uznano, że jest to naruszenie zasad przyznanej pomocy (niezachowanie trwałości projektu), skutkujące obowiązkiem zwrotu części przyznanego dofinansowania. Powstałą z tego tytułu zaległość rozłożono na raty, co spowodowało jednak naliczenie opłaty prolongacyjnej.

We wniosku o interpretację spółka pytała, czy odsetki oraz opłata prolongacyjna od zwracanego dofinansowania są dla niej kosztem uzyskania przychodów. Według spółki wydatki te spełniają definicję kosztów podatkowych, zawartą w art. 15 ust. 1 updop, a ponadto nie zostały wyraźnie przez ustawodawcę wyłączone z takich kosztów. W szczególności nie ma do nich zastosowania art. 16 ust. 1 pkt 21 updop, w myśl którego nie stanowią kosztu podatkowego odsetki za zwłokę z tytułu nieterminowych wpłat należności budżetowych i innych należności, do których stosuje się przepisy Op. Wskazuje on wprost, że chodzi o odsetki od nieterminowych wpłat, natomiast odsetki płacone przez spółkę wynikają z niedotrzymania warunków przyznania pomocy.

Ponadto odsetki te nie wynikły z nieprawidłowego wykorzystania przyznanych środków, co w świetle orzecznictwa (np. wyroku NSA z 10.01.2014, II FSK 346/12) oznaczałoby, że nie powinny stanowić kosztu podatkowego.

Spółka wskazała następujące argumenty za uznaniem tych wydatków za koszty uzyskania przychodów:

• trudno uznać, aby jej działania były przyczyną naruszenia warunków umowy o dofinansowanie – zmiana struktury właścicielskiej stanowi decyzję wspólników, a nie samej spółki; odsetki od zwracanego dofinansowania stanowią ogólny koszt działalności, na którego poniesienie nie ma ona wpływu; nie można kwestionować wydatków, które wynikają z przepisów prawa i są niezawinione przez podatnika,
• niezwrócenie pomocy wraz z odsetkami skutkowałoby wykluczeniem spółki z udziału w kolejnych projektach finansowanych ze środków europejskich, a to ograniczałoby jej możliwości inwestycyjne; wydatek ten przyczynia się zatem do zachowania i zabezpieczenia źródła jej przychodu,
• opłata prolongacyjna jest ponoszona na skutek rozłożenia zaległości na raty, co umożliwia zapewnienie płynności finansowej spółki, a zatem również przyczynia się do zachowania i zabezpieczenia źródła przychodu.

Argumentacja ta nie przekonała organu podatkowego. Zdaniem KIS nie sposób uznać, że poniesienie przez spółkę wydatków z tytułu obowiązku zapłaty odsetek oraz opłaty prolongacyjnej w związku ze zwrotem otrzymanej dotacji jest działaniem w celu uzyskania przychodów bądź zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów, bowiem poniesienie wydatku z tego tytułu nie wiąże się z (…) rzeczywistym zdarzeniem, mającym lub mogącym mieć wpływ na wysokość osiągniętego lub potencjalnego przychodu, stanowi natomiast rezultat niedochowania warunków otrzymanego dofinansowania, a więc jest następstwem niewłaściwego działania spółki. Wnioskodawca, zawierając umowę o dofinansowanie, musiał być świadomy ew. konsekwencji wynikających z niedotrzymania jej warunków. Brak należytej staranności skutkujący wykorzystaniem dofinansowania z naruszeniem obowiązujących zasad (niezachowanie trwałości projektu) nie może być rekompensowany z wykorzystaniem przepisów podatkowych.

(…) Podatnik nie może kwalifikować do kosztów uzyskania przychodów wszelkich wydatków, będących następstwem jego niewłaściwego działania bądź niezachowania przez niego należytej staranności, bowiem to on obarczony jest ryzykiem prowadzonej działalności.

Według KIS skoro spółka naruszyła zasady (warunki) przyznawania dofinansowania, to w konsekwencji nie może zaliczyć odsetek od niego ani opłaty prolongacyjnej do swoich kosztów podatkowych.