Nadpłata i niedopłata składek zdrowotnych ryczałtowca – skutki w rozliczeniu podatkowym

Najpierw zapłata podatku, potem rozliczenie składek

Podatnicy ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych mogą opłacać składkę zdrowotną w wysokości ustalonej na podstawie przychodów za rok poprzedni. Jednocześnie od 1.07.2022 r. uzyskali prawo do odliczania od przychodów 50% faktycznie zapłaconych składek (dotyczy to składek zapłaconych od początku roku). Powstała wątpliwość, co w przypadku, gdy w rozliczeniu rocznym okaże się, że składkę nadpłacali, bo w 2022 r. ustalili jej kwotę, przyjmując np. III przedział przychodów (ich przychody za 2021 r. były wyższe niż 300 tys. zł), a ostatecznie przychody za 2022 r. nie przekroczyły tej kwoty i składka powinna być płacona według niższej stawki (559,89 zł/mies. zamiast 1007,81 zł).

Deklarację ZUS, w której obliczą roczną podstawę składki za 2022 r., złożą dopiero wiosną (do 22.05.2023 r.). Dopiero wtedy formalnie okaże się, że składki za 2022 r. były nadpłacane i przysługuje ich zwrot. Z kolei zeznanie PIT-28 za 2022 r. powinni złożyć w terminie do 2.05.2023 r. Wcześniej, do 28 lutego, muszą jednak zapłacić ryczałt za grudzień/ostatni kwartał 2022 r.

Nadpłata i zawyżone odliczenie – korekta w kolejnym roku

Pojawiła się wątpliwość, czy w takim przypadku podatnik (który odliczał od przychodów zawyżone składki, a tym samym zaniżał podstawę opodatkowania ryczałtem i wysokość podatku) ma obowiązek korekty wysokości ryczałtu za poszczególne okresy 2022 r.

Ministerstwo Finansów potwierdziło, że nie, podatnik prawidłowo odliczał bowiem 50% składek faktycznie zapłaconych. Co więcej, również w zeznaniu za 2022 r. powinien konsekwentnie odliczyć 50% składek zapłaconych w tym roku. Obliczenie kwoty nadpłaconych składek oraz ich zwrot (na rachunek bankowy albo poprzez zaliczenie na poczet bieżących składek) następuje dopiero w 2023 r. Zatem w zeznaniu PIT-28 za ten rok podatnik doliczy kwotę „zwrotu”, czyli kwotę nadpłaconych składek (zgodnie z art. 21 ust. 2a uzpd). Oczywiście w tej wysokości, w której ją wcześniej odliczył (50% kwoty nadpłaconych składek). Nie ma potrzeby doliczania wcześniej odliczonych, a następnie zwróconych składek do przychodu w trakcie 2023 r. (np. w dacie złożenia deklaracji ZUS z obliczeniem rocznej podstawy składki). Nie wpisuje się też kwoty doliczenia do ewidencji przychodów.

Dopłata składki i odliczenie w następnym roku

Podatnikowi ryczałtu może się też przydarzyć odwrotna sytuacja – gdy po złożeniu rocznego rozliczenia składek wystąpi obowiązek ich dopłaty. Wówczas, jak potwierdziło Ministerstwo Finansów, w zeznaniu za 2022 r. podatnik odlicza 50% składek faktycznie zapłaconych w 2022 r., a ponieważ dopłatę składek wnosi już w 2023 r., dopiero w tym roku nabywa prawo do odliczenia 50% tych składek. Z tego odliczenia może skorzystać już w trakcie roku (nie musi czekać na złożenie zeznania rocznego).

Problem pojawia się, jeśli w tym kolejnym roku zmieni formę opodatkowania (np. na podatek liniowy czy według skali). Wówczas kwota dopłaconych składek z działalności objętej ryczałtem nie może być uwzględniona w rozliczeniu podatkowym.

Więcej na ten temat w artykule: Roczne rozliczenie PIT i składek zdrowotnych za 2022 r. – odpowiedzi Ministerstwa Finansów na pytania Czytelników.