Nadpłata i korekta składek w przypadku ubiegania się o zasiłek – czy nadal jest wskazana

Dobrowolne nie ustaje

Od 1.01.2022 r. przepisy dotyczące dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego nie są już tak rygorystyczne. Opłacenie składek w wysokości niższej niż należna lub opłacenie ich po terminie nie powoduje już wyłączenia z tego ubezpieczenia.

Nie oznacza to jednak, że przedsiębiorca, który ma zaległość w ZUS, bez problemu uzyska zasiłek chorobowy. Do ustawy zasiłkowej dodano bowiem od 1.01.2022 r. art. 2a ust. 1. Przepis ten przewiduje, że osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą nie ma prawa do świadczeń z tytułu choroby i macierzyństwa (m.in. zasiłku chorobowego), jeśli w dniu powstania prawa do świadczenia ma zadłużenie z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne przekraczające równowartość 1% minimalnego wynagrodzenia (30,10 zł w 2022 r.). Aby nie stracić zasiłku, przedsiębiorca musi uregulować całość zadłużenia w ciągu 6 mies. od dnia powstania prawa do świadczenia. W przeciwnym wypadku zasiłek się przedawni.

Przy rozłożeniu na raty

Dotychczasowej praktyki powinni się natomiast trzymać przedsiębiorcy, którzy zawarli z ZUS umowę o odroczenie terminu płatności składek lub o układ ratalny. Dla ZUS taka osoba wciąż jest dłużnikiem, choć zobowiązania – wynikające z umowy czy z układu oraz bieżące – reguluje terminowo. W konsekwencji, jeśli taki przedsiębiorca w dniu powstania prawa do zasiłku chorobowego miał dług w wysokości wyższej niż 1% minimalnej płacy, który został objęty układem ratalnym, uzyska prawo do świadczenia dopiero po spłacie całości zadłużenia.

Płatnik, który zawarł z ZUS układ ratalny, ma obowiązek opłacać bieżące składki w terminie i w pełnej wysokości. Inaczej organ rentowy rozwiąże umowę o rozłożenie zadłużenia na raty. Skoro przedsiębiorca do końca spłaty układu ratalnego uważany jest wciąż za dłużnika, a wysokość zadłużenia przekracza 1% minimalnego wynagrodzenia, nie uzyska prawa do zasiłku chorobowego za czas otrzymanego w tym okresie zwolnienia lekarskiego. Gdyby naliczył i opłacił składki społeczne w wysokości obniżonej za ten czas tak, jakby uzyskał prawo do zasiłku chorobowego, to po pierwsze otrzyma decyzję odmawiającą prawa do tego świadczenia, a po drugie naraża się na rozwiązanie układu ratalnego. W tym więc przypadku nadal jedynym prawidłowym rozwiązaniem jest naliczanie i opłacanie składek na ZUS tak, jakby nie było zwolnienia lekarskiego.

Projekt zmian

Sytuacja ma się jednak wkrótce zmienić z uwagi na procedowaną nowelizację usus oraz niektórych innych ustaw, która 27.10.2022 r. została przyjęta przez Sejm (druk sejmowy nr 2721). W razie odroczenia terminu płatności składek lub rozłożenia należności z tego tytułu na raty ZUS będzie uznawał, że płatnik nie ma zadłużenia, pod warunkiem że:

• opłaca składki w terminach i w wysokości ustalonej w układzie ratalnym bądź w umowie o odroczenie terminu płatności,
• nie ma nowego długu.

Ustawa zawiera też przepis przejściowy, zgodnie z którym nowa regulacja znajdzie zastosowanie do zasiłku chorobowego, do którego prawo powstało od 1.01.2022 r. do dnia poprzedzającego dzień wejścia w życie ustawy. Zatem przedsiębiorcy, którzy mają z ZUS zawarte umowy o odroczenie terminu płatności składek lub układ ratalny, nie będą już uznawani za dłużników i uzyskają prawo do zasiłku także za okres przed wejściem w życie zmian. Ta zmiana rozwiąże dodatkowo problem ew. przedawnienia prawa do zasiłku, gdyby spłata układu ratalnego przypadała po upływie 6 mies. od nabycia prawa do świadczenia. Do czasu wejścia w życie tych przepisów (co ma nastąpić po upływie 14 dni od ich ogłoszenia) należy się jednak trzymać aktualnych regulacji.