Nabycie emerytury krótko po rozstaniu z pracodawcą nie wyklucza prawa do odprawy

Powód rozstania niekoniecznie emerytalny

Z osobą zatrudnioną od co najmniej 6 mies. zakład pracy może rozwiązać stosunek pracy bez wypowiedzenia, jeżeli niezdolność do pracy wskutek choroby trwa dłużej niż łączny okres otrzymywania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku chorobowego oraz świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 mies. (art. 53 § 1 pkt 1 lit. b Kp).

Pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na nią, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości miesięcznego wynagrodzenia. Kto już otrzymał odprawę, nie może ponownie nabyć do niej prawa (art. 921 Kp). Aby dostać odprawę, zainteresowany musi zatem spełnić łącznie dwa wymogi:

• uzyskać prawo do emerytury,
• zakończyć pracę w związku z przejściem na emeryturę (stanowisko MRPiPS z 19.06.2009, SPS-023-9313/09).

Przy drugim z kryteriów (ustaniu zatrudnienia w związku z przejściem na emeryturę) nie wymaga się zaprzestania współpracy przez strony wyłącznie z powodu nabycia przez pracownika uprawnień emerytalnych. Rozstanie może nastąpić z innego powodu (z wyjątkiem „dyscyplinarki”), byleby były pracownik rozpoczął pobieranie emerytury bądź zamienił podwójny status pracownika-emeryta na pojedynczy – tylko emeryta (patrz np. wyroki SN z 26.11.2013, II PK 60/13, i 14.06.2012, I PK 229/11).

Utrata przez pracownika posady na mocy art. 53 Kp nie wyklucza zatem prawa do odprawy emerytalnej. Zwolniony nadal może ją uzyskać, pod warunkiem wykazania istnienia związku między ustaniem zatrudnienia w tym trybie a przejściem na emeryturę (wyroki SN z 12.04.2018, I PK 17/17, i SA w Łodzi z 4.02.2013, III APa 35/12).

Związek funkcjonalny

Najlepiej byłoby, aby pracownik zaczął pobierać emeryturę tuż po ustaniu stosunku pracy, jednak nie jest to konieczne. Sądownictwo liberalnie interpretuje pojęcie „ustania zatrudnienia w związku z przejściem na emeryturę”, dopuszczając istnienie tego związku również w razie uzyskania prawa do emerytury w niedługim czasie po ustaniu zatrudnienia. Między rozwiązaniem stosunku pracy a nabyciem prawa do świadczenia może zachodzić także związek funkcjonalny, gdy rozwiązanie stosunku pracy następuje przed spełnieniem warunków uprawniających do emerytury lub renty inwalidzkiej, ale nabycie prawa do jednego z tych świadczeń i przyznanie świadczenia po ustaniu zatrudnienia jest konsekwencją sytuacji bezpośrednio poprzedzającej rozwiązanie stosunku pracy – czytamy w uzasadnieniu wyroku SN z 8.12.2015 (I PK 345/14).

SA w Warszawie sprecyzował z kolei w orzeczeniu z 26.07.2018 (III APa 53/17), że wskazany związek funkcjonalny zostaje dochowany, jeśli spełnienie warunków uzyskania emerytury nastąpiło po rozwiązaniu stosunku pracy, lecz w niedalekiej przyszłości po tej dacie.

Dwie przesłanki

Reasumując: uzyskanie prawa do emerytury po ustaniu zatrudnienia nie pozbawia prawa do odprawy, jeżeli zostaną spełnione łącznie dwie przesłanki:

• do uzyskania prawa do emerytury doszło niedługo po ustaniu zatrudnienia,
• przejście na emeryturę nastąpiło w wyniku zdarzeń poprzedzających rozstanie stron.

Wydaje się, że w opisanej sytuacji obie przesłanki zostały zrealizowane. Stosunek pracy rozwiązano 5.01.2021 w trybie natychmiastowym z powodu długiej choroby (art. 53 Kp), a zatrudniona zaczęła pobierać emeryturę na początku kwietnia 2021. Można by oczywiście dyskutować, czy uzyskanie prawa do emerytury 3 mies. od zakończenia stosunku pracy to długi okres, czy krótki. Jednak w tych okolicznościach przeważające znaczenie ma argument, że w ostatnim dniu zatrudnienia pracownik spełniał warunki uprawniające do emerytury, ale nie mógłby wówczas na nią przejść, nawet gdyby chciał, ze względu na korzystanie jeszcze przez 3 mies. ze świadczenia rehabilitacyjnego.

W świetle art. 100 ust. 2 ustawy emerytalnej, jeżeli ubezpieczony pobiera zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne lub wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy wypłacane na mocy Kp, to prawo do emerytury powstaje z dniem zaprzestania pobierania tego zasiłku, świadczenia lub wynagrodzenia. Osoby, które uprawnienia emerytalne nabyły w czasie pobierania zasiłku, świadczenia rehabilitacyjnego lub wynagrodzenia chorobowego, prawa do świadczeń emerytalnych zrealizują później niż one faktycznie powstały, nie jest bowiem możliwe, aby np. zrezygnować z pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy (…) w celu wcześniejszego – niż jest to określone w art. 100 ust. 2 ustawy emerytalnej – nabycia prawa do emerytury – wyjaśnił SA w Poznaniu w wyroku z 26.01.2017 (III AUa 565/16).

Odprawę trzeba wypłacić

Nie ma zatem wątpliwości, że pracownicy należy się odprawa emerytalna w kwocie miesięcznego wynagrodzenia. Moim zdaniem powinna ją dostać także wtedy, gdyby warunki uzyskania emerytury (odpowiedni wiek) osiągnęła dopiero na początku kwietnia 2021, gdyż nastąpiłoby to w niedługim czasie po ustaniu zatrudnienia.

Powszechnie przyjmuje się, że świadczenie to przysługuje z mocy prawa i pracownik nie musi składać o nie wniosku. Jednak w tym przypadku jest to niezbędne, ponieważ były pracodawca może nie wiedzieć, że była pracownica przeszła na emeryturę po świadczeniu rehabilitacyjnym.