Metoda porównywalnej ceny niekontrolowanej – jak ją stosować

Metoda ta (dalej metoda PCN) polega na porównaniu ceny przedmiotu transakcji kontrolowanej z ceną stosowaną w porównywalnych transakcjach przez podmioty niepowiązane. Na tej podstawie określana jest wartość przedmiotu transakcji kontrolowanej zgodna z zasadą ceny rynkowej (§ 10 ust. 1 i 2 rozporządzeń MF z 21.12.2018 w sprawie cen transferowych w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych oraz w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych, DzU poz. 2491 i 2502).

Jak wskazano w objaśnieniach, pojęcie „ceny” należy rozumieć szerzej niż jako cenę określoną w jednostkach pieniężnych, obejmuje ono m.in. wynagrodzenie prowizyjne, stopy odsetkowe, wynagrodzenie obliczone jako np. procent od przychodów.

Stosując metodę PCN, należy użyć, co do zasady, cen transakcyjnych. Wykorzystanie przez podatnika danych ofertowych w celu potwierdzenia rynkowego charakteru transakcji zawartej z podmiotem powiązanym jest możliwe tylko wyjątkowo – dane takie są bowiem zwykle mniej wiarygodne jako dane porównawcze. Nie dotyczy to notowań giełdowych (branżowych) towarów lub surowców, bezpośrednio wykorzystywanych do ustalania cen transakcyjnych. Ogólnodostępne notowania giełdowe (publikowane np. w serwisach internetowych giełd towarowych) dotyczące rynku krajowego lub zagranicznego mogą być wykorzystywane w metodzie PCN, jeżeli w zwykłych okolicznościach są powszechnie i rutynowo stosowane do ustalania cen w porównywalnych transakcjach niekontrolowanych.

W objaśnieniach podano też m.in. katalog przykładowych kryteriów, które powinny być brane pod uwagę przy ocenie porównywalności transakcji. Są to:

• fizyczna tożsamość porównywanych dóbr lub usług (np. porównywalny zakres świadczonych usług),
• różnice w jakości i dostępności porównywanych dóbr lub usług (np. jakość materiałów wykorzystanych do produkcji danego dobra),
• różnice w ilości sprzedawanych dóbr (np. porównywalna wielkość dostawy danego dobra), częstotliwości świadczonych usług,
• obciążenia dóbr prawami osób trzecich i ich wpływ na cenę transakcji (np. fakt, że na nieruchomości ustanowiona jest hipoteka),
• wpływ dodatkowych usług na cenę dobra (np. serwis posprzedażowy, okres gwarancji, usługi utrzymania),
• w przypadku wnip wynik analizy DEMPE (Development, Enhancement, Maintenance, Protection and Exploitation) związanej z rozwojem, ulepszaniem, utrzymywaniem, ochroną i korzystaniem z dóbr niematerialnych, forma transakcji, czas trwania i stopień ochrony oraz przewidywane korzyści i zakres wykorzystania danych dóbr (np. czy licencja jest wyłączna, czy niewyłączna, czy jest ograniczona terytorialnie, czy nie),
• wpływ angażowanych przez stronę transakcji wnip na porównywalność i cenę (np. fakt, że dane dobro jest sprzedawane pod rozpoznawalnym znakiem towarowym),
• różnice w rynkach,
• wielkość i położenie danego rynku oraz jego charakter i poziom (detaliczny lub hurtowy),
• stosunek podaży do popytu na dane dobra lub usługi, siłę nabywczą konsumentów, siłę przetargową dostawców, stopień konkurencji i poziom nasycenia rynku,
• dostępność dóbr i usług substytucyjnych oraz ryzyko z tym związane,
• istota i zakres rządowej regulacji rynku oraz charakterystykę zidentyfikowanych ryzyk związanych z danym rynkiem,
• poziom i struktura kosztów transakcyjnych na danym rynku,
• czas trwania transakcji (z uwzględnieniem fazy cyklu koniunkturalnego, fazy rozwoju przedsiębiorstwa lub cyklu życia produktu),
• porównywalność profilu działalności, umiejscowienie w ramach łańcucha wartości dodanej lub usytuowanie w kanale dystrybucji (dystrybutor, hurtownik, sprzedaż detaliczna, inny profil; np. nie jest właściwe porównywanie cen hurtowych z cenami detalicznymi),
• wszelkie inne warunki, które mogą wpływać na porównywalność (np. strategia biznesowa, wpływ polityki cenowej grupy na stosowane ceny, warunki umowne),
• poziom ryzyka pomiędzy porównywanymi transakcjami, odpowiednio według różnych rodzajów ryzyka (np. ryzyko niewypłacalności, ryzyko złych długów, ryzyko walutowe),
• koszty pozyskania zleceń/kontrahentów.

W objaśnieniach wskazano, że nie jest konieczna weryfikacja wszystkich tych czynników porównywalności, lecz tylko tych, które w danym stanie faktycznym wpływają na cenę.