Likwidacja działalności – konsekwencje w VAT
Dla podatników VAT zakres wielu obowiązków „likwidacyjnych” jest taki sam, bez względu na to, czy likwidowana firma była prowadzona jednoosobowo, w formie spółki cywilnej, handlowej spółki osobowej, czy spółki kapitałowej. Do tych obowiązków należy m.in. zakończenie pracy kasy rejestrującej w trybie fiskalnym, zwrot odliczonej ulgi na zakup kasy używanej krócej niż 3 lata, a także złożenie formularza VAT-Z.
Niektóre obowiązki są jednak właściwe tylko dla określonego rodzaju firmy, jak np. spis z natury sporządzany przez firmy jednoosobowe oraz spółki osobowe.
Zgłoszenie likwidacji firmy do US
O zakończeniu działalności firmy jednoosobowej US otrzyma informację z CEIDG, w którym przedsiębiorca złoży wniosek o wykreślenie jego firmy z rejestru. Przedsiębiorca nie musi składać dodatkowego zgłoszenia aktualizującego w US. Zgłoszenie to jest natomiast wymagane w przypadku likwidacji spółki cywilnej (formularz NIP-2) oraz spółki podlegającej wpisowi do KRS (NIP-8).
Skutki likwidacji spółki osobowej i jednoosobowej firmy
Likwidacja działalności gospodarczej indywidualnej oraz w formie spółki osobowej skutkuje m.in. obowiązkiem:
- sporządzenia spisu z natury i wykazania należnego VAT od towarów w nim ujętych,
- zakończenia pracy kasy rejestrującej w trybie fiskalnym,
- zwrotu odliczonej ulgi na zakup kasy, jeśli była używana krócej niż 3 lata,
- zgłoszenia w US zaprzestania działalności opodatkowanej – na formularzu VAT-Z (bez obowiązku odrębnego wyrejestrowania się podatnika VAT UE),
- rozliczenia ulgi na złe długi w przypadku otrzymania zapłaty po zakończeniu działalności,
- korekty podatku naliczonego od środków trwałych, dla których nie upłynął okres korekty, wobec zmiany ich przeznaczenia.
Spis z natury na zakończenie działalności
Obowiązek sporządzenia spisu z natury na dzień likwidacji działalności i opodatkowania jego wartości VAT wynika z art. 14 ustawy o VAT. Ciąży na osobach fizycznych, które zaprzestały wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu, oraz na rozwiązywanych spółkach cywilnych i spółkach handlowych niemających osobowości prawnej (jawnych, partnerskich, komandytowych i ska). Nie sporządzają go podatnicy, u których sprzedaż jest zwolniona od VAT na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT.
Środki trwałe w remanencie likwidacyjnym
Spisem z natury na dzień likwidacji działalności/rozwiązania spółki osobowej objęte są także środki trwałe, jeżeli w stosunku do nich podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT.
Zasadność opodatkowania tych towarów może jednak budzić wątpliwości, zwłaszcza gdy zostały one zakupione dość dawno i minął już okres podatkowej korekty, o której mowa w art. 91 ustawy o VAT.
Z art. 14 ustawy o VAT nie wynika jakiekolwiek ograniczenie czasowe, jeśli chodzi o moment nabycia towarów ujętych w spisie. Nawet jeśli dany składnik majątku, np. nieruchomość będąca środkiem trwałym, przez wiele lat był wykorzystywany na potrzeby działalności opodatkowanej, wobec czego doszło niejako do „skonsumowania” całego odliczonego VAT, to literalne brzmienie przepisu nakazuje opodatkować ten środek trwały. Aktualna cena rynkowa nieruchomości raczej nie maleje istotnie w stosunku do wartości historycznej, co powoduje, że ten odliczony VAT w zasadzie należy oddać, mimo że środek trwały przez długi czas był wykorzystywany w firmie.
Do tej kwestii odniósł się TSUE w wyroku z 16.06.2016 (C-229/15). Uznał, że upływ okresu korekty VAT dla środka trwałego nie wyklucza objęcia go spisem z natury i opodatkowania w dniu zakończenia działalności: w wypadku zaprzestania podlegającej opodatkowaniu działalności gospodarczej podatnika zatrzymanie towarów przez podatnika, jeżeli podatek VAT od owych towarów podlegał odliczeniu w momencie ich nabycia, można uznać za odpłatną dostawę towarów podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT, jeżeli upłynął okres korekty przewidziany w art. 187 dyrektywy VAT.
Takie też stanowisko konsekwentnie zajmują organy podatkowe (zob. interpretacje KIS z 10.12.2019, 0114-KDIP1-3.4012.460.2019.1.MK, 31.10.2019, 0113-KDIPT1-3.4012.427.2019.2.MK oraz 8.10.2019, 0113-KDIPT1-3.4012.450.2019.2.ALN).
Objęcie budynków, budowli lub ich części spisem z natury nie zawsze jednak skutkuje koniecznością zapłaty należnego VAT. Mogą one bowiem, po spełnieniu określonych warunków, podlegać zwolnieniu z opodatkowania, np. na mocy art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT.
W spisie tym (tzw. remanent likwidacyjny) należy uwzględnić towary własnej produkcji i towary, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy, w stosunku do których podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT. Opodatkowaniu w trybie art. 14 ustawy o VAT podlegają zatem wszystkie towary w rozumieniu art. 2 pkt 6 ustawy o VAT, w tym środki trwałe, wyposażenie, materiały oraz towary handlowe, które na dzień likwidacji firmy znajdują się w jej posiadaniu (są jej majątkiem), a przy ich nabyciu przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego. Remanentem nie są natomiast objęte towary nabyte bez VAT, w tym np. na podstawie umowy kupna-sprzedaży, rachunku, faktury ze stawką zwolnioną, faktury VAT marża, darowizny.
Obowiązek opodatkowania towarów powstaje na określony dzień, tj. dzień rozwiązania spółki, albo zaprzestania wykonywania czynności opodatkowanych (art. 14 ust. 6 ustawy o VAT). Podstawą opodatkowania towarów objętych spisem z natury jest ich wartość ustalona na podstawie ceny nabycia tych towarów lub towarów podobnych, a gdy nie ma ceny nabycia – kosztu wytworzenia, określonych w momencie dostawy. Oznacza to, że wycenia się je według ich wartości rynkowej ustalonej na dzień rozwiązania spółki lub zaprzestania wykonywania czynności opodatkowanych (art. 14 ust. 8 w zw. z art. 29a ust. 2 ustawy o VAT).
Za podstawę opodatkowania nie przyjmuje się więc ceny historycznej, za jaką towar objęty spisem został zakupiony, ale jego aktualną cenę rynkową. Do opodatkowania należy zastosować stawkę lub zwolnienie od podatku właściwe dla danego towaru.
Spis z natury w JPK_VAT
Podatnik rozlicza VAT należny od wartości towarów objętych spisem w deklaracji VAT składanej za okres obejmujący dzień zakończenia działalności (dotąd podlegał on wykazaniu w poz. 36 części C deklaracji VAT-7/VAT-7K jako „kwota podatku należnego od towarów i usług objętych spisem z natury, o którym mowa w art. 14 ust. 5 ustawy”) oraz załącza do niej dodatkową informację o dokonanym spisie z natury, a także o ustalonej na jego podstawie wartości i kwocie podatku należnego. Kwota ze spisu podlegała dotąd uwzględnieniu również w JPK_VAT w poz. K_36.
Jeżeli obowiązek sporządzenia i wykazania spisu z natury powstanie po 30.09.2020, a więc w okresie, za który podatnik będzie zobowiązany do przesyłania dokumentu elektronicznego JPK_VAT w formie JPK_V7M lub PK_V7K, to zgodnie z Broszurą informacyjną dotyczącą struktury JPK_VAT z deklaracją JPK_VAT7M, JPK_VAT7K), zamieszczoną na stronie internetowej MF, VAT należny od remanentu likwidacyjnego powinien być wykazany w części ewidencyjnej:
- w polu K_33 jako „Wysokość podatku należnego od towarów objętych spisem z natury, o którym mowa w art. 14 ust. 5 ustawy”,
- w polu P_33 jako „Zbiorcza wysokość podatku należnego od towarów objętych spisem z natury, o którym mowa w art. 14 ust. 5 ustawy – wykazana w K_33”.
Dla informacji o dokonanym spisie z natury nie obowiązuje żaden urzędowy druk, dlatego można ją sporządzić w dowolny sposób, podając dane określone w art. 14 ust. 5 ustawy o VAT.
Niektóre organy podatkowe udostępniają podatnikom gotowy druk, który nie jest drukiem oficjalnie obowiązującym, ale może być pomocny przy sporządzaniu tej informacji.
Informację tę należy złożyć także wtedy, gdy wartość spisu z natury wynosi 0 zł, a deklaracja VAT składana za okres zakończenia działalności jest deklaracją „zerową”.
Korekta podatku naliczonego przy zakupie środków trwałych
Art. 91 ust. 1–3 i art. 91 ust. 7 ustawy o VAT przewidują obowiązek korekty VAT odliczonego przy nabyciu m.in. środków trwałych. W przypadku gdy ich wartość początkowa przekracza 15 tys. zł, okres korekty wynosi 5 lub 10 lat. Jeśli w tym okresie dojdzie do zmiany przeznaczenia środka trwałego, następuje korekta odliczenia. Organy podatkowe potwierdzają, że taką korektę sporządza się również w przypadku likwidacji działalności.
KIS w interpretacji z 10.12.2019 (0114-KDIP1-3.4012.460.2019.1.MK), odnoszącej się do sytuacji, w której podatnik odliczył całą kwotę VAT przy nabyciu działek w 2012, wskazała, że likwidacja działalności podatnika w 2019, tj. na 3 lata przed upływem 10-letniego okresu korekty, spowoduje u niego obowiązek korekty odliczonego VAT od zakupionych działek jednorazowo za cały pozostały okres korekty, czyli za 3 lata, w wysokości odpowiadającej 3/10 kwoty odliczonego VAT.
Zakończenie pracy kasy rejestrującej
Likwidacja działalności gospodarczej wiąże się z zakończeniem pracy kasy rejestrującej w trybie fiskalnym, jeżeli przedsiębiorca w toku działalności używał jej do sprzedaży na rzecz prywatnych osób fizycznych oraz rolników ryczałtowych. Wywołuje to obowiązek odczytania zawartości pamięci fiskalnej i potwierdzenia odczytu protokołem.
Zgodnie z § 34 rozporządzenia MF z 29.04.2019 w sprawie kas rejestrujących (DzU poz. 816) w przypadku zakończenia używania kasy z elektronicznym lub z papierowym zapisem kopii z powodu zakończenia działalności gospodarczej podatnik:
- wystawia raport fiskalny dobowy i raport fiskalny okresowy (miesięczny),
- niezwłocznie, przy pomocy serwisanta, dokonuje odczytu zawartości pamięci fiskalnej poprzez wystawienie raportu fiskalnego rozliczeniowego i sporządza z tej czynności protokół, według wzoru stanowiącego zał. nr 4 do rozporządzenia,
- składa protokół z odczytu zawartości pamięci fiskalnej wraz z załączonym raportem fiskalnym rozliczeniowym, w terminie 5 dni od dnia ich sporządzenia, do właściwego dla siebie naczelnika US,
- sporządza i składa wniosek o wyrejestrowanie kasy z ewidencji kas według wzoru stanowiącego zał. nr 5 do rozporządzenia.
Wniosek o wyrejestrowanie kasy z ewidencji kas należy złożyć wraz z protokołem z odczytu zawartości pamięci fiskalnej oraz raportem fiskalnym rozliczeniowym. Z tego powodu, choć przepisy wprost nie precyzują terminu, złożenie wniosku również powinno nastąpić w ciągu 5 dni, licząc od dnia sporządzenia protokołu oraz raportu fiskalnego rozliczeniowego.
Od maja 2015 pani Anna prowadziła działalność gospodarczą w zakresie detalicznego handlu akcesoriami krawieckimi i pasmanteryjnymi. 30.09.2020 zlikwidowała tę działalność. W związku z tym ma obowiązek przesłania do naczelnika US:
- protokołu z odczytu zawartości pamięci fiskalnej (sporządzonego według zał. nr 4),
- raportu fiskalnego rozliczeniowego,
- wniosku o wyrejestrowanie kasy z ewidencji kas (sporządzonego według zał. nr 5),
w terminie 5 dni od dnia sporządzenia ww. protokołu i raportu.
Zwrot ulgi na zakup kasy
Zakończenie działalności gospodarczej w ciągu 3 lat od dnia rozpoczęcia ewidencjonowania (art. 111 ust. 6 ustawy o VAT) powoduje obowiązek zwrotu ulgi na zakup kasy rejestrującej na zasadach określonych w rozporządzeniu MF z 29.04.2019 w sprawie odliczania lub zwrotu kwot wydanych na zakup kas rejestrujących oraz zwrotu tych kwot przez podatnika (DzU poz. 820).
Na mocy § 5 rozporządzenia podatnik, który w ciągu 3 lat od dnia rozpoczęcia prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kasy rejestrującej trwale zaprzestał prowadzenia tej ewidencji, jest obowiązany do zwrotu odliczonych lub zwróconych kwot na rachunek właściwego US w terminie do:
- 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu lub kwartale, w którym powstały okoliczności uzasadniające dokonanie takiego zwrotu (w zależności od tego, czy rozlicza podatek za okresy miesięczne, czy kwartalne),
- końca miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstały okoliczności uzasadniające dokonanie zwrotu – co dotyczy podatników wykonujących wyłącznie czynności zwolnione od VAT lub których sprzedaż jest zwolniona na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT.
Czynny podatnik VAT wykazuje kwotę zwracanej ulgi w poz. 37 deklaracji VAT-7/VAT-7K jako „Zwrot odliczonej lub zwróconej kwoty wydatkowanej na zakup kas rejestrujących, o którym mowa w art. 111 ust. 6 ustawy”, lub odpowiednio w polach K_34 oraz P_34 struktury JPK_VAT7M/JPK_VAT7K. Wykazując kwotę zwracanej ulgi w deklaracji podatkowej, podatnik nie dokonuje odrębnego przelewu z tego tytułu. Zobowiązanie z tytułu zwrotu ulgi zostanie bowiem uregulowane w ramach zapłaty łącznej kwoty zobowiązania, wynikającej z deklaracji VAT – do 25. dnia miesiąca następującego po zakończeniu okresu rozliczeniowego (miesiąca lub kwartału), którego dotyczy ta deklaracja.
Zgłoszenie VAT-Z
Podatnik VAT, który zaprzestał wykonywania czynności opodatkowanych, jest obowiązany zgłosić ten fakt naczelnikowi US, co wynika z art. 96 ust. 6 ustawy o VAT. Zgłoszenia dokonuje na formularzu VAT-Z, który stanowi dla naczelnika US podstawę do wykreślenia podatnika z rejestru jako podatnika VAT. Urzędem właściwym do przyjęcia zgłoszenia jest US właściwy dla podatnika w ostatnim dniu wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu.
Choć termin złożenia zgłoszenia VAT-Z nie wynika wprost z ustawy o VAT, to organy podatkowe przyjmują, że został on określony w art. 96 ust. 12 ustawy o VAT. Przywołany przepis nakłada na podatnika obowiązek zgłoszenia w terminie 7 dni każdej zmiany dotyczącej danych zawartych w zgłoszeniu rejestracyjnym.
Po otrzymaniu zgłoszenia VAT-Z naczelnik US wykreśla podatnika z rejestru VAT, co oznacza utratę statusu podatnika VAT i – w rezultacie – utratę prawa m.in. do wystawiania faktur czy odliczania VAT od zakupów (art. 88 ust. 4 ustawy o VAT). Dlatego zgłoszenie to powinno zostać złożone po zakończeniu wszystkich czynności, w których przedsiębiorca występuje jako „podatnik VAT czynny”, a więc po wyprzedaży majątku pochodzącego z likwidowanej działalności oraz po odliczeniu VAT od ostatnich zakupów. Otrzymanie faktury zakupu po zakończeniu działalności, która stwierdza nabycie towarów i usług w czasie jej trwania, nie daje podatnikowi prawa do odliczenia kwoty wynikającego z niej podatku.
Jeżeli przed zakończeniem działalności gospodarczej podatnik był zarejestrowany jako podatnik VAT UE, to złożenie zgłoszenia VAT-Z powoduje także utratę statusu podatnika VAT UE, bez potrzeby składania odrębnego zawiadomienia w tej sprawie (zob. art. 97 ust. 16 ustawy o VAT).
Ulga na złe długi w VAT
W przypadku gdy będący osobą fizyczną podatnik (wierzyciel) w trakcie prowadzenia działalności skorzystał z przywileju zmniejszenia VAT należnego w ramach ulgi na złe długi, o której mowa w art. 89a i art. 89b ustawy o VAT, a należność lub jej część odzyskał dopiero po likwidacji firmy, pojawia się pytanie, czy ma on obowiązek zwiększenia VAT należnego przypadającego na odzyskaną należność, skoro na ten moment nie jest już czynnym podatnikiem VAT.
Z art. 89a ust. 4 ustawy o VAT wynika, że gdy po skorzystaniu przez podatnika z ulgi na złe długi należność została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie, wierzyciel obowiązany jest do zwiększenia podstawy opodatkowania oraz kwoty podatku należnego w rozliczeniu za okres, w którym należność została uregulowana lub zbyta. Jeśli należność została częściowo uregulowana, podstawę opodatkowania oraz kwotę należnego VAT zwiększa się w odniesieniu do tej części.
Zdaniem organów podatkowych na podatniku (osobie fizycznej) ciąży obowiązek zwiększenia podatku należnego nawet wtedy, gdy zakończył już działalność gospodarczą. Zmniejszająca korekta należnego VAT nie jest bowiem ostateczna, a ma charakter „przejściowy”, trwający do momentu otrzymania zapłaty. Każdy przypadek odzyskania należności – także po zakończeniu działalności – skutkuje obowiązkiem zwiększenia wcześniej zmniejszonej kwoty VAT (zob. interpretacje IS w Katowicach z 8.04.2014, IBPP2/443-101/14/BW, i IS w Poznaniu z 29.08.2014, ILPP2/443-576/14-4/AK).
Stanowisko fiskusa, który domaga się zwrotu VAT od nieistniejącego już podatnika (choć osoba fizyczna istnieje), jest jednak dyskusyjne. Dla porównania KIS w interpretacji z 2.06.2017 (0112-KDIL2-2.4012.154.2017.1.MŁ) uznała, że jeżeli dłużnicy nie uregulują wierzytelności z faktur objętych ulgą na złe długi do dnia planowanej likwidacji spółki cywilnej, to późniejsze otrzymanie zapłaty przez jej wspólników nie będzie skutkowało obowiązkiem korekty i zwrotu uprzednio skorygowanego VAT należnego. Jak czytamy w ww. piśmie, nie będzie istniał podmiot, który miałby dokonać korekty podatku należnego w rozliczeniu za okres, w którym należność zostanie uregulowana. Co więcej, nie jest możliwe zarejestrowanie się spółki ponownie jako podmiot występujący w obrocie gospodarczym oraz jako czynny podatnik VAT, bowiem w momencie uregulowania należności przez kontrahenta (dłużnika) podmiot ten (spółka) nie będzie istniał.
Analogiczne stanowisko wynika z interpretacji IS w Poznaniu z 28.08.2014 (ILPP2/443-595/14-2/MR).
Tym samym organy podatkowe uznają, że otrzymanie zapłaty należności po zakończeniu działalności ma odmienne skutki, w zależności od formy prawnej, w jakiej ta działalność była prowadzona (osoba fizyczna ma obowiązek rozliczyć VAT, a spółka cywilna nie).
Wątpliwości związane z zastosowaniem ulgi na złe długi dotyczą także dłużnika. Jeżeli zakończył on działalność gospodarczą, to wierzyciel nie może skorzystać z prawa do korekty VAT należnego od nieuregulowanej należności. Zgodnie z art. 89a ust. 2 pkt 3 ustawy o VAT skorzystanie przez wierzyciela z korekty VAT należnego od nieuregulowanej należności wymaga, aby na dzień poprzedzający złożenie deklaracji podatkowej z wykazaną korektą dłużnik:
- był zarejestrowany jako czynny podatnik VAT,
- nie był w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, upadłościowego lub w trakcie likwidacji.
Warto tu zaznaczyć, że NSA postanowieniem z 6.12.2018 (I FSK 2261/15) skierował do TSUE pytanie prejudycjalne dotyczące dopuszczalności stosowania dodatkowych warunków skorzystania z ulgi, określonych w art. 89a ust. 2 ustawy o VAT. Jednak wyrok w tej sprawie jeszcze nie zapadł.
Dłużnik nie ma obowiązku korygowania in minus podatku naliczonego, jeżeli w ostatnim dniu miesiąca, w którym upływa 90. dzień od dnia upływu terminu płatności, jest w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, upadłościowego lub w trakcie likwidacji (art. 89b ust. 1b ustawy o VAT). Dłużnik nie ma również prawa do skorygowania podatku naliczonego in plus na podstawie art. 89b ust. 4 ustawy o VAT, jeśli w okresie prowadzenia działalności gospodarczej dokonał zmniejszającej korekty VAT naliczonego, a następnie po zakończeniu działalności uregulował dług, np. w wyniku skutecznej egzekucji komorniczej czy dobrowolnej zapłaty.
Potwierdza to interpretacja IS z 28.08.2015 (IPTPP1/4512-294/15-4/ŻR), dotycząca spółki cywilnej: w przedmiotowej sprawie nie istnieje podmiot, który mógłby dokonać korekty podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym należność została uregulowana.
Przepisy o VAT regulujące kwestię rozliczenia korekty VAT w ramach ulgi na złe długi nie dają podstaw do odmiennego traktowania wierzycieli (ze względu na formę prawną prowadzonej uprzednio działalności), którzy po jej zlikwidowaniu otrzymali zapłatę należności. Moim zdaniem otrzymanie zapłaty wierzytelności po zlikwidowaniu działalności gospodarczej oraz wykreśleniu przedsiębiorcy z rejestru podatników VAT nie powinno skutkować obowiązkiem rozliczenia podatku należnego in plus za okres otrzymania zapłaty, i to bez względu na formę prawną tej działalności. Bez znaczenia jest, czy zapłatę otrzymała osoba fizyczna, która zakończyła działalność, czy wspólnik zlikwidowanej spółki cywilnej.
W rezultacie dłużnik, który uregulował dług po zlikwidowaniu działalności gospodarczej, także nie powinien mieć prawa do korekty in plus podatku naliczonego za okres dokonania zapłaty. Jednakowe traktowanie stron rozliczenia (bez względu na formę prawną) ma na celu wykluczenie sytuacji, w których zapłata należności dokonana po likwidacji działalności gospodarczej przez strony transakcji powodowałaby u wierzyciela (np. osoby fizycznej) obowiązek korekty podatku należnego in plus, a u dłużnika (np. spółki cywilnej) skutkowałaby brakiem prawa do korekty in plus podatku naliczonego.
Rozliczenie podatku w ostatniej deklaracji VAT
W deklaracji VAT za ostatni okres rozliczeniowy (miesiąc lub kwartał) – począwszy od rozliczenia za październik 2020 składanej w ramach przekształconego pliku JPK_VAT – podatnik wykazuje m.in.:
- po stronie podatku należnego:
- czynności podlegające opodatkowaniu, co do których obowiązek podatkowy powstał w ostatnim miesiącu/kwartale,
- kwotę podatku należnego od towarów objętych spisem z natury,
- zwrot ulgi na zakup kasy rejestrującej, jeśli wystąpił taki obowiązek,
- po stronie podatku naliczonego:
- zakupy towarów i usług, w przypadku których prawo do odliczenia VAT przysługiwało za ostatni miesiąc/kwartał,
- korektę podatku naliczonego od środków trwałych, dla których nie minął okres korekty.
Pan Adam, czynny podatnik VAT, składał deklaracje VAT za okresy miesięczne. 30.09.2020 zlikwidował działalność gospodarczą, wykazując w deklaracji VAT-7 za wrzesień:
- krajową sprzedaż towarów i usług opodatkowaną 23% VAT (wartość netto + VAT = 12 000 zł + 2 760 zł),
- spis towarów sporządzony na 30.09.2020, od którego wartości ustalił podatek należny w kwocie 3600 zł,
- zwrot ulgi na zakup kasy fiskalnej, ze względu na jej używanie przez okres krótszy niż 3 lata, w kwocie 700 zł,
- nadwyżkę podatku naliczonego przeniesioną z poprzedniej deklaracji w kwocie 460 zł,
- zakupy towarów i usług (wartość netto + VAT = 6 000 zł + 1 300 zł).
Ze sporządzonej deklaracji VAT-7 wynika zobowiązanie podatkowe w kwocie 5300 zł, które powinien przekazać na rachunek bankowy US w terminie do 26.10.2020 (25 października przypada w niedzielę).
Skutki likwidacji spółki kapitałowej
Procedura likwidacji działalności gospodarczej przez spółkę kapitałową jest nieco bardziej skomplikowana niż działalności likwidowanej przez osoby fizyczne czy spółki osobowe. Wiele obowiązków „likwidacyjnych” w zakresie VAT jest jednak takich samych. Różnice dotyczą opodatkowania towarów pozostałych na dzień zakończenia działalności.
Opodatkowanie VAT towarów pozostałych w spółce kapitałowej
Na spółce kapitałowej nie ciąży obowiązek sporządzenia remanentu likwidacyjnego (spisu z natury), o którym mowa w art. 14 ustawy o VAT. Jeżeli jednak składniki jej majątku pozostałe na dzień likwidacji zostaną przekazane wspólnikom (udziałowcom/akcjonariuszom), mogą podlegać VAT na podstawie art. 7 ust. 2 ustawy o VAT. Nie ma tu znaczenia, czy wspólnik jest osobą fizyczną, czy prawną. Opodatkowane jest nieodpłatne przekazanie przez spółkę towarów, w szczególności na cele osobiste wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, jeśli przysługiwało jej, w całości lub w części, prawo do odliczenia VAT z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.
Zgodnie z art. 29a ust. 2 ustawy o VAT podstawą opodatkowania jest w takim przypadku cena nabycia tych towarów lub towarów podobnych, a gdy nie ma ceny nabycia – koszt wytworzenia, określone w momencie dostawy tych towarów. Oznacza to, że za podstawę opodatkowania przekazywanych przez spółkę towarów należy przyjąć ich aktualną cenę rynkową.
To nie wspólnik, który otrzymuje majątek nieodpłatnie, ponosi ciężar VAT, tylko likwidowana spółka. Skoro przysługiwało jej prawo do odliczenia VAT przy zakupie przekazywanych towarów, to ich opodatkowanie na etapie przekazania wspólnikowi zapewnia neutralność podatku. Stanowisko to potwierdza jednolita linia orzecznicza.
Przykładowo w wyroku NSA z 11.09.2018 (I FSK 1785/16) czytamy: czynność przekazania wspólnikowi przez spółkę kapitałową w wyniku likwidacji pozostałych – po zaspokojeniu wierzycieli, a przed jej wykreśleniem z KRS – składników majątku spełnia przesłanki określone w art. 7 ust. 2 ustawy o VAT, skoro stanowi przeznaczenie przez podatnika towarów do celów niewątpliwie innych niż prowadzona przez niego działalność. Oznacza to, że jeżeli z towarami tymi związane było prawo do odliczenia VAT (w całości lub w części), czynność ta musi być potraktowana jako odpłatna dostawa towarów.
Przekazanie majątku likwidowanej spółki kapitałowej wspólnikowi nie podlega VAT, jeśli przekazywany majątek:
- stanowi przedsiębiorstwo lub jego zorganizowaną część (art. 6 pkt 1 ustawy o VAT),
- nie jest przedsiębiorstwem ani jego zorganizowaną częścią, lecz towarem, przy nabyciu którego spółce nie przysługiwało prawo do odliczenia VAT (art. 7 ust. 2 ustawy o VAT).
Inne obowiązki w VAT ciążące na likwidowanej spółce kapitałowej
Pozostałe obowiązki w VAT likwidowanej spółki kapitałowej są zbieżne z tymi, które dotyczą działalności prowadzonej w innych formach prawnych.
Jeżeli ewidencjonowała ona sprzedaż przy użyciu kasy rejestrującej, jest zobowiązana do:
- odczytu zawartości pamięci fiskalnej oraz sporządzenia, a następnie złożenia właściwemu naczelnikowi US protokołu z tego odczytu,
- złożenia wniosku o wykreślenie kasy z rejestru prowadzonego przez naczelnika US,
- zwrotu ulgi na zakup kasy rejestrującej, jeżeli była ona używana krócej niż 3 lata.
Fakt likwidacji działalności powinna zgłosić naczelnikowi US właściwemu w ostatnim dniu wykonywania czynności opodatkowanych.
Zgłoszenie, na formularzu VAT-Z, stanowi dla naczelnika US podstawę do wykreślenia spółki z rejestru jako podatnika VAT. Powinno być złożone po dokonaniu wszelkich rozliczeń, w których spółka kapitałowa występuje w charakterze czynnego podatnika – najlepiej tuż przed złożeniem wniosku o wykreślenie spółki z KRS.
Skróty w artykułach
- dyrektywa 112 – dyrektywa Rady 2006/112/WE z 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (DzUrz UE L 347 z 11.12.2006 r.)
- dyrektywa 2013/34/UE – dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z 26.06.2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek (...) (DzUrz UE L 182 z 29.06.2013 r.)
- Kc – ustawa z 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (DzU z 2023 r. poz. 1610)
- KIMSF – interpretacje Komitetu ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej
- Kks – ustawa z 10.09.1999 r. Kodeks karny skarbowy (DzU z 2023 r. poz. 654)
- Kp – ustawa z 26.06.1974 r. Kodeks pracy (DzU z 2023 r. poz. 1465)
- Kpc – ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (DzU z 2023 r. poz. 1550)
- Ksh – ustawa z 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych (DzU z 2022 r. poz. 1467)
- KSR – Krajowe Standardy Rachunkowości
- MSR – Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (ang. International Accounting Standards) wydawane od 2002 r. jako MSSF
- MSSF – Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (ang. International Financial Reporting Standards)
- Op – ustawa z 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa (DzU z 2023 r. poz. 2383)
- Ppsa – ustawa z 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU z 2023 r. poz. 1634)
- rozporządzenie o instrumentach finansowych – rozporządzenie Ministra Finansów z 12.12.2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (DzU z 2017 r. poz. 277)
- rozporządzenie o konsolidacji – rozporządzenie Ministra Finansów z 25.09.2009 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania przez jednostki inne niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji skonsolidowanych sprawozdań finansowych grup kapitałowych (DzU z 2017 r. poz. 676)
- rozporządzenie składkowe – rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU z 2023 r. poz. 728)
- rozporządzenie z 13.09.2017 r. – rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (DzU z 2020 r. poz. 342)
- specustawa – ustawa z 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 1327)
- uobr – ustawa z 11.05.2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (DzU z 2023 r. poz. 1015)
- uor – ustawa z 29.09.1994 r. o rachunkowości (DzU z 2023 r. poz. 120)
- updof – ustawa z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2022 r. poz. 2647)
- updop – ustawa z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (DzU z 2022 r. poz. 2587)
- upol – ustawa z 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (DzU z 2023 r. poz. 70)
- US GAAP – Amerykańskie Standardy Rachunkowości (ang. Generally Accepted Accounting Principles)
- ustawa akcyzowa – ustawa z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (DzU z 2023 r. poz. 1542)
- ustawa emerytalna – ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1251)
- ustawa KAS – ustawa z 16.11.2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (DzU z 2023 r. poz. 615)
- ustawa o KRS – ustawa z 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (DzU z 2023 r. poz. 685)
- ustawa o PCC – ustawa z 9.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (DzU z z 2023 r. poz. 170)
- ustawa o VAT – ustawa z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (DzU z 2023 r. poz. 1570)
- ustawa o zfśs – ustawa z 4.03.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (DzU z 2023 r. poz. 998)
- ustawa zasiłkowa – ustawa z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2022 r. poz. 1732)
- ustawa zdrowotna – ustawa z 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2022 r. poz. 2561)
- usus – ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1230)
- uzpd – ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
- Założenia koncepcyjne MSSF – Założenia koncepcyjne sprawozdawczości finansowej (Conceptual Framework for Financial Reporting)
- CEIDG – Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej
- EOG – Europejski Obszar Gospodarczy
- FEP – Fundusz Emerytur Pomostowych
- FGŚP – Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
- FP – Fundusz Pracy
- FS – Fundusz Solidarnościowy
- IASB – Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości
- IS – izba skarbowa
- KAS – Krajowa Administracja Skarbowa
- KIS – Krajowa Informacja Skarbowa
- KNF – Komisja Nadzoru Finansowego
- KRBR – Krajowa Rada Biegłych Rewidentów
- KRS – Krajowy Rejestr Sądowy
- KSB – Krajowe Standardy Badania
- MF – Minister Finansów
- MPiPS – Minister Pracy i Polityki Społecznej
- MRiF – Minister Rozwoju i Finansów
- MRiPS – Minister Rodziny i Polityki Społecznej
- MSiG – Monitor Sądowy i Gospodarczy
- NSA – Naczelny Sąd Administracyjny
- PANA – Polska Agencja Nadzoru Audytowego
- PIBR – Polska Izba Biegłych Rewidentów
- PKD – Polska Klasyfikacja Działalności
- pkpir – podatkowa księga przychodów i rozchodów
- PPK – pracownicze plany kapitałowe
- RM – Rada Ministrów
- SA – sąd apelacyjny
- sf – sprawozdanie finansowe
- skok – spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa
- SN – Sąd Najwyższy
- SO – sąd okręgowy
- TK – Trybunał Konstytucyjny
- TSUE – Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
- UCS – urząd celno-skarbowy
- UE – Unia Europejska
- US – urząd skarbowy
- WDT – wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów
- WNT – wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów
- WSA – wojewódzki sąd administracyjny
- zfśs – zakładowy fundusz świadczeń socjalnych