Kto wydaje postanowienie o nadaniu decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności

Takie stanowisko zajął NSA w wyrokach z 4.04.2023 r. (I FSK 614/20 i I FSK 615/20).

Fiskus uznawał, że jeśli decyzję podatkową wydał naczelnik UCS, to właściwym do nadania jej rygoru natychmiastowej wykonalności jest właściwy miejscowo naczelnik US (w ramach jego zadań jako wierzyciela).

W ocenie NSA, skoro z art. 13 § 1 pkt 1 Op wynika, że organem podatkowym, stosownie do swojej właściwości, jako organem I instancji, jest zarówno naczelnik US, jak i naczelnik UCS, to należy przyjąć, że organem I instancji, o którym mowa w art. 239b § 3 Op, jest organ, który wydał decyzję, której nadawany jest rygor natychmiastowej wykonalności.

Moim zdaniem teza NSA jest oczywista.

NSA wskazał, że instytucja nadawania decyzji nieostatecznej rygoru natychmiastowej wykonalności (…) nie ma samoistnego sensu prawnego. Znaczeniowo nie funkcjonuje samodzielnie, gdyż stanowi jedynie narzędzie umożliwiające bezpośrednią ingerencję w drodze postanowienia w cechę, która tkwi wprost w innym akcie, a mianowicie w przymiot braku wykonalności decyzji nieostatecznej. W istocie pełni więc ona rolę wyłącznie służebną wobec decyzji w rozumieniu Op, którą organ podatkowy kończy prowadzone postępowanie. Postępowanie w przedmiocie nadania rygoru natychmiastowej wykonalności nie funkcjonuje samodzielnie, jest ściśle powiązane z wydaną przez organ I instancji decyzją wymiarową, bez której byt prawny tego postępowania nie istnieje. Z tego względu organem właściwym do nadania rygoru natychmiastowej wykonalności jest organ I instancji, który prowadził i zakończył postępowanie, w stosunku do którego nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności miało tylko wpadkowy charakter.

Zgodnie z art. 28 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy o KAS do zadań naczelnika US należy wykonywanie zadań wierzyciela należności pieniężnych, wykonywanie egzekucji administracyjnej należności pieniężnych oraz wykonywanie zabezpieczenia.

NSA potwierdził, że to naczelnik US jest podmiotem uprawnionym do czuwania nad wykonaniem albo i żądania, jeśli zachodzi uzasadniona potrzeba, wykonania w drodze przymusu państwowego tak nakreślonego obowiązku. Osiągnięciu tego właśnie celu służy (…) instytucja nadania rygoru natychmiastowej wykonalności decyzji nieostatecznej.

Jedynie rolą techniczną obu organów podatkowych I instancji jest zagwarantowanie przepływu odpowiedniej informacji w zakresie potrzebnym do wydania postanowienia o nadaniu rygoru natychmiastowej wykonalności, co nie powinno nastręczać większych problemów.

Zatem wykonywanie zadań wierzycielskich przez naczelnika US nie stanowi samo w sobie upoważnienia do nadawaniu przez niego rygoru natychmiastowej wykonalności decyzji wydanej przez inny organ I instancji.

Co w praktyce oznacza wyrok NSA? Na postanowienie w sprawie nadania rygoru natychmiastowej wykonalności służy zażalenie, a więc do takiego postanowienia stosuje się także art. 247 § 1 pkt 1 Op. Wydanie przez naczelnika US postanowienia o nadaniu rygoru natychmiastowej wykonalności decyzji wydanej przez naczelnika UCS stanowi przesłankę do stwierdzenia nieważności takiego postanowienia.

Jeśli tytuł wykonawczy został wydany na podstawie postanowienia o nadaniu decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności, to uchylenie albo stwierdzenie nieważności tego postanowienia może ułatwić dłużnikowi nie tyle uniknięcie, co opóźnienie egzekucji administracyjnej.