Zamówienie-Koszyk
Dokończ - Edytuj - Anuluj

Droga Użytkowniczko, Drogi Użytkowniku, klikając AKCEPTUJĘ I PRZECHODZĘ DO SERWISU wyrazisz zgodę na to aby Rachunkowość Sp. z o.o. oraz Zaufani Partnerzy przetwarzali Twoje dane osobowe takie jak identyfikatory plików cookie, adresy IP, otwierane adresy url, dane geolokalizacyjne, informacje o urządzeniu z jakiego korzystasz. Informacje gromadzone będą w celu technicznego dostosowanie treści, badania zainteresowań tematami, dostosowania niektórych treści do lokalizacji z której jest odczytywana oraz wyświetlania reklam we własnym serwisie oraz w wykupionych przez nas przestrzeniach reklamowych w Internecie. Wyrażenie zgody jest dobrowolne.

Klikając w przycisk AKCEPTUJĘ I PRZECHODZĘ DO SERWISU wyrażasz zgodę na zapisanie i przechowywanie na Twoim urządzeniu plików cookie. W każdej chwili możesz skasować pliki cookie oraz ograniczyć możliwość zapisywania nowych za pomocą ustawień przeglądarki.

Wyrażając zgodę, pozwalasz nam na wyświetlanie spersonalizowanych treści m.in. indywidualne rabaty, informacje o wykupionych przez Ciebie usługach, pomiar reklam i treści.

AKCEPTUJĘ I PRZECHODZĘ DO SERWISU
account_circle
dehaze

Logowanie

e-mail:

hasło:

 

 

Logowanie za pomocą e-maila

Jeżeli nie pamiętasz hasła albo nie masz konta, to wyślemy na Twój e-mail wiadomość weryfikującą. Po kliknięciu w link z e-maila będziesz zalogowany na urządzeniu do chwili wylogowania.

e-mail:

Klikając w poniższy link, zgadzasz się na zapisanie podanych w formularzu danych i wykorzystywanie ich zgodnie z polityką przetwarzania danych dostępną w dokumencie ⇒Polityka przetwarzania danych osobowych (RODO)⇐

 

Logowanie do za pomocą e-maila

Sprawdzanie danych....

Księgowanie rekompensaty i odsetek za opóźnienia w transakcjach handlowych

Marek Barowicz

Nieotrzymanie zapłaty w terminie uprawnia do domagania się od odbiorcy odsetek za zwłokę i rekompensaty za koszty odzyskiwania należności.

Zasady naliczania odsetek z tytułu transakcji kupna-sprzedaży regulują Kc i ustawa z 8.03.2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (tekst jedn. DzU z 2022 r. poz. 893, dalej ustawa o przeciwdziałaniu opóźnieniom).

Kiedy przysługują odsetki

Sprzedawca może domagać się od odbiorcy:

  • odsetek ustawowych, gdy termin płatności przewidziany w umowie kupna-sprzedaży jest relatywnie długi, tj. przekracza termin płatności zwyczajowo stosowany dla danego rodzaju transakcji lub przewidziany przepisami prawa; w przypadku transakcji handlowej odsetki przysługują sprzedawcy po 30 dniach liczonych od dnia spełnienia świadczenia i doręczenia odbiorcy dokumentu potwierdzającego dostawę dobra lub wykonanie usługi (faktury lub rachunku), do dnia zapłaty, ale nie dłużej niż do dnia wymagalności zapłaty; ich wysokość równa się stopie referencyjnej NBP podwyższonej o 3,5 punktów procentowych, chyba że w umowie ustalono je w innej wysokości (wówczas określa się je mianem odsetek umownych),
  • odsetek ustawowych za opóźnienie, gdy osoba fizyczna lub inny podmiot niewymieniony w ustawie o przeciwdziałaniu opóźnieniom, będąca stroną umowy kupna-sprzedaży opóźnia się z zapłatą; nie ma przy tym znaczenia, czy sprzedawca poniósł z tego tytułu szkodę oraz czy opóźnienie było spowodowane okolicznościami, za które osoba fizyczna nie ponosi odpowiedzialności; za czas opóźnienia sprzedawca ma prawo naliczyć odsetki ustawowe w wysokości równej stopie referencyjnej NBP podwyższonej o 5,5 punktów procentowych, chyba że w umowie ustalono je w innej wysokości,
  • odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych, gdy odbiorca będący przedsiębiorcą opóźnia się z zapłatą; nie ma przy tym znaczenia, czy sprzedawca poniósł z tego tytułu szkodę oraz czy opóźnienie było spowodowane okolicznościami, za które odbiorca nie ponosi odpowiedzialności; jeżeli sprzedawca spełnił świadczenie wynikające z umowy i nie otrzymał zapłaty w terminie w niej wskazanym, to odsetki przysługują mu od dnia wymagalności zapłaty do dnia otrzymania płatności; ich wysokość równa się stopie referencyjnej NBP podwyższonej o 10 punktów procentowych, chyba że w umowie ustalono je w innej wysokości (do ustalenia wysokości odsetek stosuje się stopę referencyjną NBP obowiązującą w dniu: 1 stycznia – do odsetek należnych za okres od 1 stycznia do 30 czerwca oraz 1 lipca – do odsetek należnych za okres od 1 lipca do 31 grudnia); jeżeli termin płatności nie został ustalony w umowie, odsetki przysługują sprzedawcy (bez wezwania) po upływie 30 dni liczonych od dnia spełnienia przez niego świadczenia (a jeśli w umowie przewidziano zbadanie towaru/usługi celem potwierdzenia ich zgodności z umową – od daty zakończenia tego badania) do dnia zapłaty.

Ograniczenia dotyczące terminów zapłaty

Termin zapłaty określony w umowie nie może przekraczać 60 dni liczonych od dnia doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru/wykonanie usługi, chyba że strony w umowie wyraźnie ustalą inaczej i pod warunkiem że ustalenie to nie jest rażąco nieuczciwe wobec wierzyciela. Jeśli dłużnikiem zobowiązanym do zapłaty jest duży przedsiębiorca, a wierzycielem jest mikro-, mały lub średni przedsiębiorca, strony mogą ustalić harmonogram spełnienia świadczenia pieniężnego w częściach. Wówczas ww. termin stosuje się do zapłaty każdej części świadczenia pieniężnego. Uprawnienie do odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych, rekompensaty oraz zwrotu poniesionych kosztów odzyskiwania należności przysługuje w stosunku do każdej niezapłaconej części.

Jeżeli termin zapłaty został w umowie określony powyżej 60 dni i ustalenie to jest rażąco nieuczciwe wobec wierzyciela, wierzycielowi, który spełnił świadczenie, po upływie 60 dni, liczonych od dnia doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru/wykonanie usługi, przysługują odsetki ustawowe za zwłokę w transakcjach handlowych. Wierzyciel może odstąpić od umowy lub ją wypowiedzieć, jeżeli termin zapłaty określony w umowie przekracza 120 dni, liczonych od dnia doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, i ustalenie to jest rażąco nieuczciwe wobec wierzyciela. W razie wypowiedzenia przez wierzyciela umowy świadczenia pieniężne przysługujące mu od dłużnika z tytułu już dostarczonych towarów/wykonanych usług stają się wymagalne w terminie 7 dni od daty wypowiedzenia tej umowy; jeżeli wierzyciel nie otrzyma ich w tym terminie, przysługują mu odsetki ustawowe za zwłokę w transakcjach handlowych.

Jeżeli nie jest możliwe ustalenie dnia doręczenia faktury lub rachunku potwierdzających dostawę towaru/wykonanie usługi albo gdy dokumenty te zostały doręczone przed dostawą/wykonaniem usługi, termin zapłaty jest liczony od dnia otrzymania towaru/usługi przez dłużnika.

Ujęcie odsetek w księgach sprzedawcy i nabywcy

W przypadku podjęcia decyzji o naliczeniu odsetek od należności sprzedawca wystawia odbiorcy notę księgową (notę odsetkową). Na jej podstawie ujmuje w księgach rachunkowych naliczone odsetki jako należność od odbiorcy i przychody finansowe (Wn konto 20 „Rozrachunki z odbiorcami”; Ma konto 75-0 „Przychody finansowe”).

Podstawą do ujęcia odsetek może być również dokument przekazany odbiorcy w związku z inwentaryzacją należności metodą potwierdzenia (uzgodnienia) sald. Jeżeli odbiorca kwestionuje zobowiązanie z tytułu odsetek (w całości lub w części) bądź zalega z jego płatnością, a sprzedawca sam ocenia, że odzyskanie odsetek nie jest pewne, szacuje prawdopodobieństwo ich odzyskania i dokonuje odpisu aktualizującego ich wartość, obciążającego koszty finansowe (Wn konto 75-1 „Koszty finansowe”; Ma konto 28 „Odpisy aktualizujące wartość należności”).

Nabywca, który nie kwestionuje odsetek naliczonych przez sprzedawcę, na podstawie otrzymanej od niego noty odsetkowej lub dokumentu służącego inwentaryzacji drogą potwierdzenia sald, ujmuje w księgach rachunkowych zobowiązanie wobec sprzedawcy z tytułu odsetek oraz obciąża nimi koszty finansowe (Wn konto 75-1 „Koszty finansowe”; Ma konto 21 „Rozrachunki z dostawcami” lub 24 „Pozostałe rozrachunki”).

Na dzień wyceny zobowiązania w kwocie wymaganej zapłaty (np. na dzień bilansowy) nabywca ujmuje w księgach rachunkowych odsetki, nawet jeżeli nie otrzymał dokumentu od sprzedawcy, ale zalega z płatnością, a przyjętą przez sprzedawcę praktyką jest naliczanie odsetek za opóźnienie (Wn konto 75-1 „Koszty finansowe”; Ma konto 21 „Rozrachunki z dostawcami”).

Kiedy należy się rekompensata i jak ją zaksięgować

Wierzycielowi (sprzedawcy towarów i usług) od dnia nabycia uprawnienia do odsetek przysługuje od dłużnika, bez wezwania, rekompensata za koszty odzyskiwania należności, której wysokość zależy od wartości świadczenia pieniężnego:

  • 40 euro – gdy wartość ta nie przekracza 5 tys. zł,
  • 70 euro – gdy wynosi od 5 tys. do 50 tys. zł,
  • 100 euro – gdy jest równa lub wyższa od 50 tys. zł.

Równowartość kwoty rekompensaty jest ustalana przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłoszonego przez NBP ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym świadczenie pieniężne stało się wymagalne. Roszczenie o rekompensatę nie może być zbyte.

Oprócz rekompensaty wierzycielowi należy się również zwrot – w uzasadnionej wysokości – faktycznie poniesionych kosztów odzyskiwania należności, przewyższających kwotę rekompensaty.

Uprawnienie do rekompensaty przysługuje od transakcji handlowej. Jak orzekł ETS w wyroku z 1.12.2022 r. (C 370/21), w sytuacji gdy w jednej i tej samej umowie przewidziano kolejne dostawy towarów lub kolejne świadczenia usług, mające charakter okresowy, przy czym zapłata za każdą z tych dostaw lub za każde z tych świadczeń powinna nastąpić w określonym terminie, minimalna stała kwota 40 euro stanowiąca przysługującą wierzycielowi rekompensatę z tytułu kosztów odzyskiwania należności jest należna za każde opóźnienie w płatności.

Sprzedawca ujmuje w księgach rachunkowych rekompensatę, którą obciążył odbiorcę, jako należność od odbiorcy oraz pozostałe przychody operacyjne (Wn konto 20 „Rozrachunki z odbiorcami”; Ma konto 76-0 „Pozostałe przychody operacyjne”). W przypadku wątpliwości co do możliwości uzyskania rekompensaty dokonuje odpisu aktualizującego, obciążającego pozostałe koszty operacyjne (Wn konto 76-1 „Pozostałe koszty operacyjne”; Ma konto 28 „Odpisy aktualizujące wartość należności”). Rekompensatę objętą odpisem aktualizującym można także ująć w księgach: Wn konto 20 „Rozrachunki z odbiorcami”; Ma konto 28 „Odpisy aktualizujące wartość należności”. Otrzymanie rekompensaty od dłużnika wymaga dokonania w księgach zapisu: Wn konto 13 „Rachunki i kredyty bankowe”; Ma konto 20 „Rozrachunki z odbiorcami” oraz rozwiązania uprzednio dokonanego odpisu aktualizującego, wobec zapłaty kwoty rekompensaty przez dłużnika: Wn konto 28 „Odpisy aktualizujące wartość należności”, Ma konto 76-0 „Pozostałe przychody operacyjne”.

Nabywca towarów i usług (dłużnik), obciążony przez sprzedawcę rekompensatą, powinien to zdarzenie zaksięgować jako zobowiązanie wobec zbywcy oraz drugostronnie jako pozostałe koszty operacyjne (Wn konto 76-1 „Pozostałe koszty operacyjne”, Ma konto 21 „Rozrachunki z dostawcami”). Uregulowanie kwoty rekompensaty na rzecz wierzyciela wymaga zaksięgowania: Wn konto 21 „Rozrachunki z dostawcami”; Ma konto 13 „Rachunki i kredyty bankowe”.

Ujęcie w kosztach uzyskania przychodów

Organy podatkowe wskazują, że dla uznania rekompensaty oraz odsetek za zwłokę w regulowaniu zobowiązań z tytułu transakcji handlowych za koszt podatkowy niezbędne jest wykazanie, że zostały poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Jak czytamy w interpretacji KIS z 18.06.2020 r. (0114-KDIP2-2.4010.101.2020.2.JG/AG), konieczne jest dokonanie oceny, czy poniesiony przez spółkę wydatek w postaci rekompensaty poniesiony został w sposób celowy. A zatem należy zbadać, czy w świetle wszystkich występujących w sprawie okoliczności spółka zachowała należytą staranność i czy zapłata rekompensaty za koszty odzyskiwania należności będzie następstwem zdarzeń niezależnych od spółki. Tak będzie m.in. w przypadku, gdy do niezrealizowania w terminie zobowiązań finansowych spółki wobec kontrahentów, a w konsekwencji do poniesienia wskazanego wyżej wydatku nie przyczyni się sama spółka. KIS uznała, że taka sytuacja zachodzi, gdy opóźnienie w płatnościach w związku z realizacją transakcji handlowych, skutkujące zapłatą przez spółkę rekompensaty, jest wynikiem sytuacji finansowej spółki.

Jeśli chodzi o moment potrącenia kosztu, to jak wynika z interpretacji KIS z 19.06.2020 r. (0114-KDIP2-2.4010.100.2020.2.JG/AG), rekompensata powinna zostać rozliczona w kosztach uzyskania przychodów stosownie do art. 15 ust. 4d i 4e updop – w dacie poniesienia, tj. w dniu, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych na podstawie odpowiedniego dokumentu księgowego. Z kolei odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych stanowią koszty podatkowe w momencie ich zapłaty, ew. potrącenia z wzajemnymi wierzytelnościami (pismo KIS z 18.06.2020 r., 0114-KDIP2-2.4010.103.2020.2.AG).

Koszty te u podatników CIT są kosztami uzyskania przychodów ze źródła innego niż zyski kapitałowe. Jak bowiem wskazała KIS w interpretacji z 18.06.2020 r. (0114-KDIP2-2.4010.102.2020.2.AG), zawierane (…) transakcje handlowe, w wyniku których spółka ponosi koszty (…) odsetek oraz rekompensaty, są (…) konsekwencją prowadzenia przez spółkę podstawowej działalności gospodarczej i nie są w jakikolwiek sposób związane z przychodami z zysków kapitałowych, o których mowa w przywołanym art. 7b updop.

ak

Zamknij

Skróty w artykułach

akty prawne, standardy i interpretacje:
  • dyrektywa 112 – dyrektywa Rady 2006/112/WE z 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (DzUrz UE L 347 z 11.12.2006 r.)
  • dyrektywa 2013/34/UE – dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z 26.06.2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek (...) (DzUrz UE L 182 z 29.06.2013 r.)
  • Kc – ustawa z 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (DzU z 2023 r. poz. 1610)
  • KIMSF – interpretacje Komitetu ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej
  • Kks – ustawa z 10.09.1999 r. Kodeks karny skarbowy (DzU z 2023 r. poz. 654)
  • Kp – ustawa z 26.06.1974 r. Kodeks pracy (DzU z 2023 r. poz. 1465)
  • Kpc – ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (DzU z 2023 r. poz. 1550)
  • Ksh – ustawa z 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych (DzU z 2022 r. poz. 1467)
  • KSR – Krajowe Standardy Rachunkowości
  • MSR – Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (ang. International Accounting Standards) wydawane od 2002 r. jako MSSF
  • MSSF – Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (ang. International Financial Reporting Standards)
  • Op – ustawa z 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa (DzU z 2023 r. poz. 2383)
  • Ppsa – ustawa z 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU z 2023 r. poz. 1634)
  • rozporządzenie o instrumentach finansowych – rozporządzenie Ministra Finansów z 12.12.2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (DzU z 2017 r. poz. 277)
  • rozporządzenie o konsolidacji – rozporządzenie Ministra Finansów z 25.09.2009 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania przez jednostki inne niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji skonsolidowanych sprawozdań finansowych grup kapitałowych (DzU z 2017 r. poz. 676)
  • rozporządzenie składkowe – rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU z 2023 r. poz. 728)
  • rozporządzenie z 13.09.2017 r. – rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (DzU z 2020 r. poz. 342)
  • specustawa – ustawa z 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 1327)
  • uobr – ustawa z 11.05.2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (DzU z 2023 r. poz. 1015)
  • uor – ustawa z 29.09.1994 r. o rachunkowości (DzU z 2023 r. poz. 120)
  • updof – ustawa z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2022 r. poz. 2647)
  • updop – ustawa z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (DzU z 2022 r. poz. 2587)
  • upol – ustawa z 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (DzU z 2023 r. poz. 70)
  • US GAAP – Amerykańskie Standardy Rachunkowości (ang. Generally Accepted Accounting Principles)
  • ustawa akcyzowa – ustawa z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (DzU z 2023 r. poz. 1542)
  • ustawa emerytalna – ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1251)
  • ustawa KAS – ustawa z 16.11.2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (DzU z 2023 r. poz. 615)
  • ustawa o KRS – ustawa z 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (DzU z 2023 r. poz. 685)
  • ustawa o PCC – ustawa z 9.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (DzU z z 2023 r. poz. 170)
  • ustawa o VAT – ustawa z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (DzU z 2023 r. poz. 1570)
  • ustawa o zfśs – ustawa z 4.03.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (DzU z 2023 r. poz. 998)
  • ustawa zasiłkowa – ustawa z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2022 r. poz. 1732)
  • ustawa zdrowotna – ustawa z 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2022 r. poz. 2561)
  • usus – ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1230)
  • uzpd – ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
  • Założenia koncepcyjne MSSF Założenia koncepcyjne sprawozdawczości finansowej (Conceptual Framework for Financial Reporting)
pozostałe skróty:
  • CEIDG – Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej
  • EOG – Europejski Obszar Gospodarczy
  • FEP – Fundusz Emerytur Pomostowych
  • FGŚP – Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
  • FP – Fundusz Pracy
  • FS – Fundusz Solidarnościowy
  • IASB – Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości
  • IS – izba skarbowa
  • KAS – Krajowa Administracja Skarbowa
  • KIS – Krajowa Informacja Skarbowa
  • KNF – Komisja Nadzoru Finansowego
  • KRBR – Krajowa Rada Biegłych Rewidentów
  • KRS – Krajowy Rejestr Sądowy
  • KSB – Krajowe Standardy Badania
  • MF – Minister Finansów
  • MPiPS – Minister Pracy i Polityki Społecznej
  • MRiF – Minister Rozwoju i Finansów
  • MRiPS – Minister Rodziny i Polityki Społecznej
  • MSiG – Monitor Sądowy i Gospodarczy
  • NSA – Naczelny Sąd Administracyjny
  • PANA – Polska Agencja Nadzoru Audytowego
  • PIBR – Polska Izba Biegłych Rewidentów
  • PKD – Polska Klasyfikacja Działalności
  • pkpir – podatkowa księga przychodów i rozchodów
  • PPK – pracownicze plany kapitałowe
  • RM – Rada Ministrów
  • SA – sąd apelacyjny
  • sf – sprawozdanie finansowe
  • skok – spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa
  • SN – Sąd Najwyższy
  • SO – sąd okręgowy
  • TK – Trybunał Konstytucyjny
  • TSUE – Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
  • UCS – urząd celno-skarbowy
  • UE – Unia Europejska
  • US – urząd skarbowy
  • WDT – wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów
  • WNT – wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów
  • WSA – wojewódzki sąd administracyjny
  • zfśs – zakładowy fundusz świadczeń socjalnych
Skróty
Spis treści artykułu
Spis treści:
Stowarzyszenie
Księgowych w Polsce
Kursy dla księgowych